Kantory kryptowalut - czy są legalne i czy AML ich dotyczy?

Kamila Wasilewska

19 sierpnia 2022

Spis treści

Niektóre kryptowaluty z uwagi na znaczący wzrost swojej wartości na przestrzeni kilku lat bardzo zyskały na popularności. Początkowo były wyłącznie instrumentem inwestycyjnym, ale obecnie kryptowaluty stają się powoli pełnoprawnym instrumentem płatniczym. Oprócz możliwości używania ich jako instrument płatniczy kryptowaluty można wymienić na walutę “tradycyjną” w kantorach kryptowalut. Ich działalność jednak wiąże się ze szczególnymi obowiązkami, szczególnie pod kątem sprzedaży kryptowalut, wymiana kryptowalut czy giełda kryptowalut.

Czy kantor kryptowalut jest zdefiniowany w prawie?

Kantor kryptowalut nie posiada definicji legalnej. Na podstawie charakterystyki jego funkcjonowania, można stwierdzić, że kantor kryptowalut oznacza podmiot świadczący usługi wymiany kryptowalut na walutę tradycyjną i odwrotnie. Jest to o tyle ciekawe, że tak jak nie ma definicji, tak w internecie spokojnie odnaleźć można ranking kantorów kryptowalut czy wszelkiego rodzaju giełdy kryptowalut.

Kantor kryptowalut ma określone obowiązki wynikające z poszczególnych przepisów prawa. Część obowiązków, które spoczywają dla kantorów kryptowalut, będzie typowa dla prowadzenia działalności gospodarczej (np. obowiązek uiszczania składek ZUS, opłacania PIT czy CIT oraz VAT, czy sporządzania sprawozdań finansowych). W tym tekście przyjrzymy się jednak obowiązkom charakterystycznym dla przedsiębiorstw tego rodzaju, wynikającym głównie z ostatniej nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (dalej jako ustawa o AML).

AML- obowiązki instytucji obowiązanej

Ustawa o AML zawiera szereg obowiązków, które dotyczą instytucji obowiązanych. Katalog instytucji obowiązanych został wskazany w ustawie, a w ubiegłym roku został znacznie rozszerzony m.in na biura rachunkowe, firmy pożyczkowe czy pośredników nieruchomości. Instytucją obowiązaną będą również kantory kryptowalut, internetowe kantory kryptowalut, punkty sprzedaży kryptowalut i giełdach kryptowalut, w związku z faktem, że świadczą usługi w zakresie walut wirtualnych (czyli sprzedaż, wymiana czy zakup tych walut). W związku z powyższym, na kantorach kryptowalut spoczywają obowiązki związane z AML, których wybrane aspekty poruszamy poniżej.

Kluczowym obowiązkiem w zakresie AML jest obowiązek wdrożenia w przedsiębiorstwie procedury AML, o której pisaliśmy w tym tekście. Procedura AML jest to w dużym uproszczeniu dokument, który kompleksowo powinien regulować zasady przeciwdziałania praniu pieniędzy w przedsiębiorstwie. Zgodnie z ustawą o AML, procedura powinna zawierać:

zasady rozpoznawania i oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, które są związane z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną,
spis czynności lub działań podejmowanych w celu ograniczenia ryzyka prania pieniędzy
spis środków stosowanych w celu właściwego zarządzania rozpoznanym ryzykiem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu związanym z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną;
zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego (w tym pod kątem aktualnego kursu kryptowaluty);
zasady przechowywania dokumentów oraz informacji w instytucji;
zasady wykonywania obowiązków obejmujących przekazywanie GIIF informacji o transakcjach oraz zawiadomieniach;
zasady upowszechniania wśród pracowników instytucji obowiązanej wiedzy z zakresu przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu jeśli chodzi o transakcje realizowane przez te podmioty pod kątem wymiany kryptowalut, sprzedaży bitcoina, czy wypłaty środków;
zasady zgłaszania przez pracowników naruszeń przepisów z zakresu AML.

Aby zapewniać zgodność z AML, kantor kryptowalut będzie miał obowiązek przeprowadzania wewnętrznych szkoleń (kursy kryptowalut) z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dla zachowania zgodności z normami AML bardzo ważne jest, aby pracownicy w kantorze kryptowalut (ale także i zleceniobiorcy czy osoby współpracujące z kantorem na zasadach B2B) znali swoje obowiązki i uprawnienia w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy. Zasady i zakres przeprowadzania szkoleń również powinien być uwzględniony w procedurze AML.

Ponadto kantorkryptowalut, który jest instytucją obowiązaną, ma obowiązek rejestracji w nowo utworzonym rejestrze działalności w zakresie walut wirtualnych. Obowiązek ten dotyczy przedsiębiorców, którzy świadczą usługi w zakresie:

wymiany walut wirtualnych i środków płatniczych,
wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi lub pośrednictwa w takiej wymianie,
prowadzenia portfeli kryptowalutowych,

Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych jest prowadzony w formie elektronicznej przez Ministerstwo Finansów. Zgłoszenie do rejestru wymaga wypełnienia formularza w systemie teleinformatycznym.

Wdrożenie AML w kantorze kryptowalut może być nie lada wyzwaniem, w tym zakresie pomocna może się okazać pomoc kancelarii prawnej specjalizującej się w AML.

Inne uwarunkowania prawne dla kantorów kryptowalut

W zakresie pozostałych procedur, które powinien uwzględniać kantor kryptowalut, jest regulamin świadczenia usług i ewentualna polityka prywatności (jeżeli przedsiębiorstwo planuje prowadzić działalność za pośrednictwem strony internetowej). Te dokumenty są bardzo istotne, ponieważ (jeżeli działalność kantoru skierowana jest do konsumentów) nie mogą zawierać klauzul abuzywnych.

Jeżeli chodzi o politykę prywatności, to jest to część szerszego problemu- wdrożenia RODO w przedsiębiorstwie. Kantor kryptowalut, jak każde przedsiębiorstwo musi wdrożyć odpowiednie procedury w zakresie ochrony danych osobowych.

Prowadzenie kantoru walut może powodować również wątpliwości natury prawnopodatkowej. Aby zabezpieczyć działalność kantoru kryptowalut, można rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej. Wydana interpretacja podatkowa może być dobrym zabezpieczeniem, ponieważ jest wiążąca dla organu podatkowego. Wniosek o wydanie interpretacji musi jednak spełniać określone wymogi formalne.

Przedsiębiorca prowadzący kantor kryptowalut powinien także rozważyć zapewnienie kantorowi stałej obsługi prawnej. W toku bieżącej działalności może okazać się, że kantor będzie musiał zawrzeć niestandardową umowę wymagającą negocjacji lub pojawi się niespodziewana kontrola. W takiej sytuacji warto posiadać zawartą umowę stałej obsługi prawnej z wyspecjalizowaną kancelaria prawną, która będzie mogła szybko zareagować na problem prawny.

Jak zapewnić zgodność z prawem?

Z powyższego tekstu wynika, że kantor kryptowalut jest instytucją obowiązaną w myśl ustawy o AML. Ze statusem instytucji obowiązanej wiąże się wiele obowiązków, które mogą okazać się dla przedsiębiorców chcących rozpocząć działalność jako kantor kryptowalut zbyt skomplikowane. Ponadto, przepisy w zakresie AML zmieniają się bardzo dynamicznie, a na śledzenie obowiązujących zmian może okazać się bardzo czasochłonne.

Na kantorach kryptowalut spoczywają także obowiązki typowe dla wszystkich przedsiębiorców, wynikające m.in. z prawa pracy, RODO czy kodeksu cywilnego (w tym np. klauzule abuzywne czy niedozwolone wzorce umowne).

Zapewnienie zgodności z prawem jest bardzo ważne, ponieważ za naruszenie przepisów z zakresu AML GIIF może nałożyć karę pieniężną, a w niektórych przypadkach naruszenie obowiązków wynikających z tych przepisów, zagrożone jest nawet sankcją karną. Również przepisy szczególne (np. RODO) zawierają kary pieniężne za niespełnienie obowiązków z nich wynikających.

Zapewnienie zgodności z prawem w kantorze kryptowalut może okazać się nie lada wyzwaniem. Jak wskazano powyżej, w wielu zakresach pomocna może okazać się pomoc kancelarii prawnej. Sprawne współdziałanie kantoru kryptowalut i doradcy prawnego zmniejsza szansę wydania kary pieniężnej i sprawia, że zapewnienie zgodności z prawem jest możliwe.

Może Ciebie również zainteresować: