Przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytową

Przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytową polega na zmianie jej formy organizacyjnoprawnej ze wszystkimi tego konsekwencjami. Punktem wyjścia dla całego procesu jest art. 551 §1 k.s.h., który stanowi, że dowolna spółka prawa handlowego, w tym spółka komandytowa (spółka przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółka przekształcona).

Spółka przekształcana z dniem jej wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego staje się spółką przekształconą, natomiast sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną. Przeprowadzenie transformacji podmiotowej uwzględnia zasadę ciągłości, o której mowa w art. 553 k.s.h. Oznacza ona, że spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej. Dotyczy to także zezwoleń, ulg i koncesji, chyba że z treści decyzji właściwego organu wynika co innego. Przykładem uprawnienia, który nie przechodzi na nowy podmiot wraz z przekształceniem, są np. ulgi podatkowe.

Zasada ciągłości oznacza też, że spółka otrzymuje wprawdzie nowy numer KRS, ale zachowuje numery NIP i REGON (nadal jest to ten sam podmiot).

Do transformacji dochodzi de facto z dnia na dzień z momentem wpisu spółki jawnej (przekształceniu spółki jawnej) i wykreślenia spółki komandytowej, nie występują żadne okresy przejściowe czy przerwy w działalności gospodarczej. Wspólnicy spółki jawnej również pozostają na tych samych miejscach co wczesniej w spółce komandytowej.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 556 k.s.h. przy przekształceniu spółki jawnej wymaga się:

• sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta (obecne wymóg opinii biegłego rewidenta występuje wyłącznie przy przekształcaniu podmiotu w spółkę akcyjną);
• powzięcia uchwały o przekształceniu spółki;
• powołania członków organów spółki przekształconej albo określenia wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją;
• dokonanie w rejestrze wpisu spółki przekształconej oraz wykreślenia spółki przekształcanej.

Cały proces przekształcenia można podzielić na trzy fazy – przygotowawczą, menedżerską oraz rejestrową. Wszystkie dokonywane są przez wspólników spółki komandytowej.

Przekształcenie spółki jawnej w komandytową – Faza przygotowawcza

W ramach pierwszej fazy przekształcenia w spółkę jawną, wszyscy wspólnicy zobowiązani do prowadzenia spraw spółki przygotowują plan przekształcenia w oparciu o uprawnienia zawarte w umowie spółki. Pod rygorem nieważności plan musi mieć formę pisemną. Minimalna treść planu obejmuje ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia. Do planu przekształcenia należy dołączyć szereg załączników:

• projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki;
• projekt umowy spółki komandytowej;
• sprawozdanie finansowe do celów przekształcenia.

Drugim etapem fazy przygotowawczej jest zawiadomienie wspólników o zamiarze przekształcenia. Zawiadomienie powinno nastąpić dwukrotnie – po raz pierwszy nie później niż miesiąc przed podjęciem uchwały o przekształceniu, po raz drugi natomiast nie później niż w 2 tygodnie od tej daty.

W zawiadomieniu skierowanym do wspólników trzeba wskazać istotne elementy planu przekształcenia, a także określić miejsce i czas, w jakim wspólnicy mogą zapoznać się z pełną treścią planu i załączników. Termin nie może być krótszy niż 2 tygodnie przed podjęciem uchwały. Miejscem zwykle będzie siedziba spółki. Do zawiadomienia o przekształceniu dołącza się projekt uchwały o przekształceniu oraz umowę spółki komandytowej. Zwykle zachęca się tez do wzięcia udziału jesli chodzi o przygotowania umowy spółki przekształconej, co reguluje kodeks spółek handlowych. Bazową treść umowy określa art. 105 k.s.h., który wskazuje na konieczność podania:

• firmy i siedziby spółki;
• przedmiotu działalności spółki;
• czasu trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
• wkładów wnoszonych przez każdego ze wspólników oraz ich wartość;
• oznaczonego kwotowo zakresu odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (tzw. suma komandytowa).

Przekształcenie spółki jawnej w komandytową – Faza menedżerska

Faza menedżerska obejmuje przede wszystkim podjęcie przez wspólników spółki przekształcanej uchwały o przekształceniu umieszczonej w protokole sporządzonym przez notariusza. W uchwale powinny znaleźć się przynajmniej elementy wymienione przez ustawodawcę w art. 563 §1 k.s.h., czyli:

• typ spółki, w jaki zostaje przekształcona (w omawianej sytuacji będzie to spółka komandytowa);
• wysokość sumy komandytowej (może być wspólna dla wszystkich komandytariuszy lub ustalona odrębnie dla każdego z nich);
• nazwiska i imiona wspólników prowadzących sprawy spółki i mających reprezentować spółkę przekształconą (czyli dane komplementariuszy);
• zgoda na brzmienie umowy spółki komandytowej.

Podjęcie uchwały o przekształceniu zastępuje podpisanie umowy spółki komandytowej, nie trzeba więc robić tego oddzielnie.

Przekształcenie spółki jawnej w komandytową – Faza rejestrowa

Istotą fazy rejestrowej jest zadbanie o zgodność danych w KRS. Zgodnie z art. 569 k.s.h. wniosek o wpis spółki przekształconej do rejestru składają wszyscy wspólnicy mający prawo jej reprezentacji, czyli komplementariusze. Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną.

Ostatnim krokiem jest ogłoszenie o przekształceniu spółki dokonywane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na wniosek wszystkich wspólników prowadzących sprawy spółki przekształconej. Wpis w MSiG jest wyceniany od liczby znaków umieszczonych w ogłoszeniu.

Ustawodawca w art. 583 k.s.h. wprowadził unikalne rozwiązanie na wypadek śmierci jednego ze wspólników spółki jawnej (bez rozróżniania czy musi on być uprawniony do prowadzenia spraw spółki).

Zgodnie z tym przepisem spadkobierca wspólnika w terminie 6 miesięcy licząc od dnia stwierdzenia nabycia spadku, może zgłosić żądanie przekształcenia spółki jawnej w spółkę komandytową i przyznania mu statusu komandytariusza. Żądanie powinno zostać uwzględnione, chyba że wspólnicy zadecydują o rozwiązaniu spółki jawnej zamiast o jej przekształceniu. Alternatywnym rozwiązaniem jest przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytowo-akcyjną i przyznanie spadkobiercy statusu akcjonariusza.

Decydując się na tę procedurę trzeba przeprowadzić „pełną” formę przekształcenia wraz ze sporządzeniem planu oraz zawiadomieniem wspólników.

Co do zasady wszystkie spółki prawa handlowego mają obowiązek prowadzić księgi rachunkowe na podstawie ustawy o rachunkowości (nie dotyczy to m.in. niektórych spółek jawnych i partnerskich). Przeprowadzenie przekształcenia wymaga, aby zamknąć księgi spółki przekształconej oraz otworzyć księgi spółki przekształcanej. Zgodnie z art. 12 ustawy o rachunkowości:

• księgi rachunkowe otwiera się na dzień zmiany formy prawnej (wpisu spółki przekształconej do KRS);
• księgi rachunkowe zamyka się na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej.

Jednocześnie art. 12 ust. 3 ustawy o rachunkowości przewiduje możliwość niezamykania i nieotwierania ksiąg rachunkowych w sytuacji, kiedy dochodzi do przekształcenia jednej spółki osobowej w inną spółkę osobową. Rezygnacja z zamknięcia (otwarcia) ksiąg rachunkowych powoduje m.in. konieczność wyliczenia wspólnego dochodu i wspólnej podstawy opodatkowania oraz złożenie deklaracji podatkowej przez spółkę przekształconą (deklaracja jest jedna, ale obejmuje przychody i koszty obu spółek).