Karty przedpłacone w kontekście obowiązków AML (przeciwdziałania praniu pieniędzy)

Czym są karty przedpłacone i w jakim zakresie funkcjonowały w polskim obrocie prawnym

Karty przedpłacone (pre-paid) jest to jeden z rodzajów tzw. przedpłaconych instrumentów płatniczych. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez NBP w 2020 roku, w obrocie było ponad 2 mln kart przedpłaconych. Główną różnicą między kartą przedpłaconą a zwykłą kartą debetową jest, że płatność może być wykonywana jedynie do wysokości środków posiadanych na karcie. Karta przedpłacona musi być uprzednio zasilona z innego konta.

Istotne jest, że korzystanie z kart przedpłaconych w zasadzie niczym nie różni się od korzystania z karty kredytowej czy debetowej, płatności można dokonywać zarówno w Internecie, jak i offline, w sklepach tradycyjnych i innych punktach, w których płatność kartą jest dopuszczalna w ogóle.

Co ciekawe, karty przedpłacone są wykorzystywane także przez ośrodki pomocy społecznej. zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów z 21 listopada 2016 roku, w zakresie kart pre-paid podkreślono, że mają one niezwykle ważną wartość społeczną, polegającą m.in. na:

Uproszczeniu świadczeń z zakresu pomocy społecznej, m.in poprzez możliwość wypłacania świadczeń socjalnych w formie bezgotówkowej. Kartę przedpłaconą w zakresie pomocy społecznej można wystawić nawet, gdy beneficjent nie ma osobistego rachunku bankowego (a wydanie karty przypisywane jest wtedy do odpowiedniego subkonta na rachunku organu administracji).
Przeciwdziałaniu wykluczeniu finansowego. Zdaniem Ministerstwa posiadanie karty pre-paid umożliwia korzystanie z instrumentów finansowych (w tym korzystania w Internecie) osobom preferującym obrót gotówkowy. Korzystanie z karty przedpłaconej odbywa się bez zbędnych formalności.
ograniczenie ryzyka związanego z oszustwami w Internecie. Ministerstwo trafnie zauważyło, że na kartach przedpłaconych zazwyczaj przechowywana jest mała ilość gotówki. W przypadku wykradnięcia danych karty przedpłaconej, skutki oszustwa z pewnością są dla użytkownika mniej dotkliwe.

Korzyści i ryzyka związane z korzystaniem z kart przedpłaconych

Korzyści z korzystania z kart przedpłaconych można podzielić na dwie kategorie. Dla osób fizycznych (niezależnie czy prowadzą przedsiębiorstwo czy nie), główną korzyścią z korzystania z karty pre-paid może być zwiększona kontrola własnych wydatków. W odróżnieniu od karty kredytowej, karta pre-paid jest zasilona o określoną ilość środków z rachunku posiadacza, a nie z rachunku banku. Oznacza to, że osoba korzystająca z karty użytkuje de facto swoje pieniądze, a nie pieniądze banku (jak np. w sytuacji karty kredytowej). Może umożliwić to lepszą kontrolę wydatków

W zakresie dużych przedsiębiorstw, istnieje możliwość wypłacania niektórych świadczeń socjalnych za pomocą kart przedpłaconych. Może to dotyczyć m.in. świadczeń z Zakładowego Funduszy Świadczeń Socjalnych. Wręczenie pracownikowi karty przedpłaconej, która jest aktywna w niektórych punktach sprzedaży (np. w sklepach z zabawkami, odzieżą dziecięcą czy obuwiem lub np. wyłącznie w obiektach sportowych). Powyższe pozwoli wydatkować środki tylko na przewidziany przez pracodawcę cel (np.na dofinansowanie do sportu czy wyłącznie na dzieci pracownika). Obecnie przykładami kart przedpłaconych mogą być zatem:

karty do wykorzystania tylko w punktach o określonym asortymencie lub o określonych usługach (np. tylko w sklepach spożywczych, tylko w sklepach sportowych lub np. tylko w punktach rozrywkowych dla dzieci)
karty, z których można swobodnie tak jak kartą debetową czy kredytową (w tym można wybierać środki z bankomatów)
karty o przypisanym rachunku bankowym, które można ponownie zasilać po wykorzystaniu środków
karty o określonym nominale, “jednorazowe” (po jego wykorzystaniu brak możliwości ponownego zasilenia)
karty podarunkowe, które można wykorzystać tylko w danej sieci sklepów
karty przedpłacone, które można nabyć i zasilać w bankach (takie karty w swojej ofercie ma większość banków)- funkcjonują podobnie jak karty debetowe czy kredytowe

Warto nadmienić, że karty przedpłacone są często wykorzystywane w bieżących sprawach życia codziennego przez młodzież. Zasilanie takiej karty jest łatwiejsze niż przelewy na rachunek bankowy. Jest to dobry sposób na pierwsze kroki w zakresie planowania przez dziecko swoich finansów (np. w okresie miesięcznym), a rodzic zyskuje pewność, że pieniądze nie będą zgubione, lub że dziecko wyda je w ciągu jednego dnia (na kartach przedpłaconych również można ustalić dzienne limity płatności). Jest to ciekawa forma “kieszonkowego”, ale także może być bardzo wygodna w sytuacji, gdy dziecko wyjeżdża np. na kolonię czy obóz. Co ciekawe, zgodnie z indywidualną interpretacją dyrektora KIS (0114-KDIP3-2.4011.159.2018.1.MK. z 13 kwietnia 2018 roku), przychód z tego tytułu jest zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadzie art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Komisja Nadzoru Finansowego już przy okazji implementacji tzw. IV Dyrektywy AML zauważyła, że anonimowe karty przedpłacone niosą ze sobą ryzyko związane z praniem pieniędzy. Posiadacz karty będąc anonimowym (w tym m.in. nie podpisując umowy z bankiem) mógł bez problemu korzystać z karty w sposób przestępczy, utrudniając ustalenie swoich danych. Karty przedpłacone mogły być także stosowane jako sposób na ukrywanie dochodów w toku egzekucji (np. przed komornikiem). Mając powyższe na uwadze, dokonano pewnych modyfikacji, m.in. polegających na obowiązku posiadania konta osobistego w banku, w sytuacji gdy z karty przedpłaconej chce korzystać osoba fizyczna.

Karty przedpłacone a założenia AML

Tzw. V Dyrektywa AML została wydana w celu skuteczniejszego przeciwdziałania finansowania terroryzmu, zapobiegnięcie wykorzystywania systemu finansowego do prania pieniędzy oraz zapewnienie większej przejrzystości transakcji finansowych oraz podmiotów o charakterze korporacyjnym.

Co istotne, ustawodawca unijny dostrzegł liczne korzyści związane z obecności kart przedpłaconych w obrocie prawnym. W związku z powyższym, zapatrywania w V AML dot. kart przedpłaconych są zrównoważone. W uzasadnieniu dyrektywy wskazano, że środki zapewniające równowagę między korzyściami a zagrożeniami, które wynikają ze stosowania kart pre-paid muszą być adekwatne do ryzyka związanego z korzystaniem z tychże.

Czy przepisy AML mają wpływ na karty przedpłacone?

Mając na uwadze zagrożenia określone powyżej, w tym w szczególności anonimowość osoby korzystającej z karty przedpłaconej, nie ulega wątpliwości, że dyrektywa V AML ma wpływ na karty przedpłacone.

Po pierwsze, jednym z celów dyrektywy jest zniwelowanie anonimowości w zakresie dokonywania płatności kartą przedpłaconą przez Internet. Zgodnie z V AML korzystanie z karty przedpłaconej w Internecie jest dopuszczalne, ale te transakcje mają być przejrzyste. Rozumie się przez to, że dane osobowe korzystającego z karty muszą być powiązane z transakcją.

Po drugie, zmniejszono limit korzystania z kart przedpłaconych w obrocie fizycznym do 150 euro (zgodnie z dyrektywą IV AML limit ten wynosił 250 euro). W zakresie implementacji dyrektywy V AML należy wskazać na wchodzący w życie 31 października 2021 roku znowelizowany art. 38 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z ww. normą, instytucja obowiązana może odstąpić od stosowania środków bezpieczeństwa w zakresie kart przedpłaconych jeżeli:

karta posiada maksymalny miesięczny limit transakcji w wysokości 150 euro i nie może być zasilona, a kwota może być wydana na terytorium RP
maksymalna kwota przechowywana nie przekracza 150 euro
instrument jest wykorzystywany tylko do zakupu towarów i usług
instrument może być zasilony tylko przy zastosowaniu środków bezpieczeństwa (czyli np. z zarejestrowanego na os. fiz. rachunku bankowego)
wydawca przeprowadza bieżącą analizę przeprowadzonych transakcji, jeżeli okoliczności wskazują na pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu.

Podsumowanie

O ile na przedsiębiorców co do zasady nie został nałożony obowiązek wdrażania procedury AML, zdaje się, że przedsiębiorcy korzystający z kart przedpłaconych w ramach swojego przedsiębiorstwa nie będą podlegali obowiązkowi raportowania potencjalnych naruszeń do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, (określanego także jako GIIF) i obowiązkowi wdrożenia procedury AML. Niemniej jednak, ten obowiązek będzie nałożony na przykład na obsługujące przedsiębiorców biura rachunkowe, które o kartach przedpłaconych mają wiedzę. O obowiązkach biur rachunkowych związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy przeczytają Państwo w tym artykule

FAQ

Czy karty przedpłacone są legalne w Polsce?

Karty pre-paid funkcjonują legalnie w Polsce już od wielu lat, jako pełnoprawny instrument płatniczy. Ponadto, w niektórych przypadkach są wykorzystywane przez organy publiczne (np. celem udzielania świadczeń społecznych). W związku z tym, że karty przedpłacone są legalne w Polsce, wiążą się z nimi określone obowiązki, które opisujemy w tekście.

Czy karty przedpłacone podlegają pod AML?

Karty przedpłacone zostały wskazane w dyrektywach unijnych, zwłaszcza w V dyrektywie AML, jako jeden z istotnych elementów rynku finansowego. W związku z powyższym, podlegają pod obowiązki związane z AML. Nie oznacza to jednak, że każdy korzystający z kart przedpłaconych w firmie będzie musiał wdrażać procedurę AML- dotyczy to wyłącznie instytucji obowiązanych.

Czy karty przedpłacone trzeba rejestrować?

Obecnie karty przedpłacone nie podlegają pod obowiązek rejestracji. Karta prepaid nie musi zostać wydana przez bank i nie musi być do niej przypisany konkretny użytkownik (jest to wtedy tzw. karta na okaziciela). Niemniej jednak, jeżeli instytucja obowiązana będzie miała wątpliwości, czy karta przedpłacona jej klienta nie służy do prania pieniędzy, powinna rozważyć złożenie raportu o tym fakcie do GIIF.

Może Ciebie również zainteresować:

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam:

5/5 - (liczba głosów: 3)