Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę cywilną

Spółka cywilna – co to takiego?

Na pierwszy rzut oka, spółka cywilna jest kolejnym podmiotem regulowanym przez prawo handlowe. To jednak tylko pozory, ponieważ tej konstrukcji prawnej nie znajdziemy w kodeksie spółek handlowych. Ustawodawca zdecydował się na usystematyzowanie jej w kodeksie cywilnym, w dziale III zatytułowanym „Zobowiązania”. Dlaczego? Zasadniczą różnicą pomiędzy spółką cywilną a osobami prawnymi (pełnymi lub ułomnymi) jest to, że pierwsza instytucja w ogóle nie jest spółką.

Spółka cywilna stanowi umowę cywilno-prawna, którą zawierają wspólnicy w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Decydując się na założenie spółki cywilnej, wspólnicy nie tworzą nowego bytu prawnego, ani nawet niezależnego gospodarczo podmiotu, a brak podmiotowości prawnej oznacza, że za zobowiązania spółki zawsze odpowiadają jej wspólnicy. Brak podmiotowości oznacza również, że spółka cywilna nie jest wpisywana do rejestru KRS lub CEIDG. Przedsiębiorcą będzie każdy wspólnik z osobna, ale trzeba pamiętać, że do celów podatkowych spółka cywilna otrzyma własny NIP (odrębny od numerów NIP wspólników).

Najważniejsze cechy spółki cywilnej

Choć w praktyce spółka cywilna jest najczęściej wybierana przez osoby fizyczne (z uwagi na prostotę i przejrzystość tego rozwiązania, a także elastyczność w zakresie formułowania postanowień umownych), możliwości jest kilka. Stronami w umowie spółki mogą być również spółki kapitałowe oraz spółki osobowe. Skutkiem braku podmiotowości prawnej jest, że w przypadku wszczęcia przeciwko spółce postępowania sądowego lub administracyjnego, status strony zawsze będzie przysługiwał wspólnikom.

Ustawodawca w większości kwestii pozostawił wspólnikom pełną dowolność co do postanowień umownych. Kodeksowe ograniczenia dotyczą jedynie braku możliwości wyłączenia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania wobec osób trzecich, co ma służyć ochronie interesu wierzycieli. Ewentualne modyfikacje w tym zakresie wywierają skutek wyłącznie w stosunkach między wspólnikami (np. w przedmiocie regresu, czyli roszczenia zwrotnego).

Spółka cywilna opiera się o dwa filary:

współpracę wspólników w celu osiągnięcia celu gospodarczego,
wniesienie wkładów przez poszczególnych wspólników.

Jeżeli chodzi o cel gospodarczy, w przypadku spółki cywilnej jest nim osiągnięcie korzyści majątkowej, do czego z założenia ma służyć prowadzona przez wspólników działalność gospodarcza.

Jeżeli chodzi o wkłady, jest to pojęcie niezwykle szerokie. Najprościej podzielić je na wkłady pieniężne i niepieniężne. Do tej pierwszej grupy zaliczymy sumy pieniężne przekazane spółce w formie gotówkowej lub bezgotówkowej (np. przelew na rachunek bankowy). Najpopularniejszymi wkładami niepieniężnymi będą zaś wszystkie prawa majątkowe, które przedstawiają jakąkolwiek wartość. Najczęściej można zetknąć się z aportem w postaci prawa:

własności (np. samochodu, nieruchomości, sprzętu IT),
zbliżonego w swojej istocie do prawa własności (np. użytkowanie wieczyste, służebność gruntowa),
z zakresu własności intelektualnej (np. licencja, prawa autorskie),
z zakresu własności przemysłowej (np. prawo z rejestracji wzoru przemysłowego),
z umowy najmu lub dzierżawy,
z papierów wartościowych (np. weksla),

Co ciekawe, aportem do spółki może być nawet osobiste świadczenie pracy lub wykonywanie usług przez wspólnika, a zatem wszystko co sprawia, że wspomniany cel gospodarczy staje się bliższy.

Zakładając spółkę cywilną, wspólnicy godzą się na stworzenie wspólności łącznej. Oznacza to, że przez cały czas istnienia spółki majątek wspólników jest wspólny. W efekcie:

wspólnicy nie mogą rozporządzać swoimi udziałami w majątku spółki ani nawet udziałami w poszczególnych jego składnikach,
przez czas istnienia spółki, wspólnicy nie mogą żądać podziału wspólnego majątku.

Do założenia spółki cywilnej nie jest wymagany żaden kapitał początkowy. Co więcej, można przekształcić ją w dowolną spółkę prawa handlowego.

Jakie postanowienia powinny znaleźć się w umowie spółki cywilnej?

Ramy relacji zarówno pomiędzy samymi wspólnikami, a także pomiędzy nimi a osobami trzecimi określa umowa. Aby w praktyce sprawdzała się ona dobrze, warto zadbać o szereg jej elementów.

W umowie spółki cywilnej należy dokładnie oznaczyć wszystkich wspólników. Powinno ich być przynajmniej dwóch, ale ustawa nie nakłada górnej ilości podmiotów. W zależności od typu wspólnika (osoba fizyczna, spółka osobowa lub kapitałowa), jego identyfikacja następuje przez podanie nieco innych danych. W umowie należy także zadbać o podanie nazwy i siedziby spółki. Nazwa powinna zawierać imiona i nazwiska (firmy) wszystkich wspólników ze wskazaniem typu kontraktu (spółka cywilna).

Wspólnicy powinni precyzyjnie oznaczyć cel jaki chcą osiągnąć. Najprościej zrobić to przez podanie kodów PKD. Ważne jest także określenie wkładów wraz ze wskazaniem ich wysokości, czyli określenie sposobu, w jaki dany cel gospodarczy ma zostać zrealizowany.

Kolejnym kluczowym elementem jest podanie w umowie czasu trwania spółki, która może być zawarta na czas określony i nieokreślony.

Osią, wokół której obraca się działanie wspólników, jest prowadzenie spraw spółki oraz jej reprezentacja na zewnątrz, a także podział zysków i ewentualnych strat. Wszystkie te kwestie należy ustalić możliwie najdokładniej, aby uniknąć w przyszłości sporów sądowych.

Warto zadbać również (zwłaszcza przy umowie zawartej na czas określony) o wskazanie przyczyn, z jakich wspólnicy mogą wypowiedzieć umowę spółki. Pozwoli to na utrwalenie relacji pomiędzy nimi.

Umowa spółki cywilnej najczęściej będzie zawierana w formie pisemnej (choć przepisy nie nakładają takiego wymogu).

Jak zarejestrować spółkę cywilną?

Zarejestrowanie spółki cywilnej nie jest skomplikowane i wymaga przeprowadzenia następujących kroków:

przede wszystkim, wspólnicy spółki cywilnej powinni zarejestrować się jako przedsiębiorcy w odpowiednim rejestrze,
drugim etapem jest zawarcie umowy spółki i zgłoszenie jej do GUS w celu uzyskania numeru REGON (w tym celu należy wypełnić formularz RG-OP),
etap trzeci obejmuje zgłoszenia identyfikacyjne – do urzędu skarbowego (w celu uzyskania numeru NIP) oraz fakultatywnie w celu wpisania spółki do rejestru czynnych podatników VAT (formularze NIP-2, NIP-D, VAT-R). Przy zakładaniu spółki cywilnej należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% wartości wniesionych wkładów,
we wniosku CEIDG-1 wspólnicy powinni uzupełnić informacje o spółce o numery NIP i REGON.

Dodatkowo, jeżeli spółka planuje zatrudniać pracowników, należy zgłosić ją jako płatnika do ZUS. Wspólnicy rejestrują się jako ubezpieczeni niezależnie od tego. Spółka powinna także dysponować swoim rachunkiem bankowym.

Choć zakładanie spółki cywilnej nie jest trudne, podczas wypełniania formularzy rejestracyjnych łatwo o błąd, który może wydłużyć całą procedurę. Aby uniknąć potencjalnych komplikacji, warto skorzystać z fachowego doradztwa prawnego w zakresie zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej.

Jak „przekształcić” spółkę komandytową w spółkę cywilną?

Podobnie jak w przypadku zamiany formy spółki osobowej w jednoosobową działalność gospodarczą, także i w tym przypadku nie można mówić o przekształceniu sensu stricte. Spółka cywilna jest jedynie umową, węzłem prawnym, który co do zasady nie występuje w obrocie jako odrębny byt (wyjątkiem jest jedynie posiadanie odrębnego numeru NIP i REGON). Ten brak podmiotowości oznacza także nieposiadanie zdolności przekształceniowej.

Można jednak zastosować analogiczne rozwiązanie, jak w przypadku działalności jednoosobowej i przenieść majątek spółki komandytowej na rzecz wspólników, którzy będą prowadzili spółkę cywilną. W ten sposób dochodzi do zachowania pewnej ciągłości decyzyjnej i majątkowej, choć oczywiście nie jest to proces przekształcenia. Po przeniesieniu majątku spółki komandytowej, wspólnicy powinni przeprowadzić jej likwidację.

Dla kogo spółka cywilna będzie dobrym rozwiązaniem?

Spółka cywilna jest uważana za najprostszy i najtańszy sposób prowadzenia działalności gospodarczej (zaraz po działalności jednoosobowej). Jej założenie i rejestracja są łatwe i nie wymaga wniesienia określonego kapitału. Podstawą działania spółki cywilnej jest umowa zawierana przez wspólników, w stosunku do której postanowień ustawodawca gwarantuje bardzo dużą swobodę. Dodatkową zaletą jest jednokrotne opodatkowanie wspólników (spółka jako taka nie płaci odrębnego podatku).

Warto jednak pamiętać o solidarnej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Co więcej, spółka cywilna nie posiada podmiotowości prawnej więc stroną każdego stosunku prawnego zawsze będę wspólnicy. Brak szczegółowych regulacji w zakresie prowadzenia spraw spółki wymusza duże zaufanie pomiędzy wspólnikami, aby uniknąć konfliktu decyzyjnego.

Prowadzenie działalności gospodarczej w postaci spółki cywilnej wymaga prawidłowo i precyzyjnie sformułowanej umowy. Jeżeli rozważacie Państwo tę formę działania, warto zawczasu zasięgnąć porady prawnika oraz doradcy podatkowego tak, aby skonstruować umowę, która zapewni odpowiedni podział ryzyka i wyeliminuje potencjalne konflikty między wspólnikami.

Pytania i odpowiedzi

Kiedy warto przekształcić spółkę komandytową w cywilną?

Spółka cywilna jest znacznie prostszą w bieżącym funkcjonowaniu formą prowadzenia działalności. Wynika to przede wszystkim z tego, że tak naprawdę jest to stosunek zobowiązaniowy między dwoma przedsiębiorcami, na mocy którego zobowiązują się oni do dążenia do wspólnego celu. Warto wskazać, że po ostatnich zmianach polskiego ładu spółka komandytowa przestała być korzystna podatkowo (jest podatnikiem CIT) W tej sytuacji można rozważyć przekształcenie tej formy w spółkę cywilną.

Czy spółka cywilna jest zarejestrowana w KRS?

Spółka cywilna nie jest spółką prawa handlowego, w związku z czym nie podlega rejestracji w KRS. Dane dot. spółki cywilnej można znaleźć w CEIDG. Odmiennie natomiast jest ze spółką komandytową- ten rodzaj spółki podlega wpisowi do KRS.

Jakie są różnice pomiędzy spółką cywilną a komandytową?

Główną różnicą między tymi dwoma formami prowadzenia jest odpowiedzialność za zobowiązania spółki. W spółce komandytowej istnieje rozróżnienie wspólników na komplementariuszy i komandytariuszy. Tylko komplementariusze ponoszą pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki swoim majątkiem osobistym. W spółce cywilnej natomiast wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki swoim majątkiem osobistym.