Obowiązki informacyjne spółek giełdowych

Warto zdawać sobie sprawę, że o tym, co tak naprawdę dzieje się w danej spółce, wie przede wszystkim zarząd. Aby jednak spółka mogła przyciągnąć kapitał inwestorów, musi być dla nich transparentna. Znając wyniki finansowe przedsiębiorstwa, jego politykę dywidendową oraz rozwojową akcjonariusze mogą czuć się bezpieczniej i w świadomy sposób podejmować decyzje o nabyciu lub zbyciu kolejnych instrumentów finansowych.

Zobowiązanym do realizacji obowiązków informacyjnych jest każdy uczestnik obrotu regulowanego lub podmiot, który ubiega się o dopuszczenie do takiego obrotu. Warto jednocześnie zwrócić uwagę, że prawo do informacji o spółce giełdowej przysługuje przedstawicielom każdej kategorii inwestorów, w tym inwestorom:

• indywidualnym;
• kwalifikowanym;
• instytucjonalnym.

Regulacje w zakresie spółek notowanych na giełdzie są dosyć mocno rozproszone, ale kluczowe znaczenie odgrywa ustawa o obrocie instrumentami finansowymi oraz ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, a także akty wykonawcze wydane na ich podstawie. Doniosłą funkcję pełni także rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (tzw. rozporządzenie MAR).

Znajomość tych przepisów dla spółki notowanej na GPW jest kluczowa, aby mogła ona wypełniać swoje obowiązki względem inwestorów i funkcjonować zgodnie z prawem.

Pojęcie spółki giełdowej może wydawać się jednoznaczne, ale w rzeczywistości podmioty gospodarcze mogą emitować instrumenty finansowe na kilku różnych rynkach. Z punktu widzenia obowiązków informacyjnych ma to znaczenie o tyle, że dla poszczególnych rynków przewidziano odmienny zakres obowiązków.

Największe wymagania zostały postawione przed spółkami notowanymi na rynku podstawowym GPW. Mogą one emitować wszystkie rodzaje instrumentów finansowych wymienione w art. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, czyli:

• papiery wartościowe;
• instrumenty niebędące papierami wartościowymi (np. opcje, kontrakty terminowe, swapy, forwardy).

Nieco mniejsze wymagania zostały postawione przed spółkami notowanymi na GPW, ale w obrębie rynku równoległego, a także w obrębie rynku regulowanego BondSpot S.A. W tym przypadku obejmują one rozporządzenie MAR oraz regulamin GPW (lub BondSpot).

Jeszcze niżej w hierarchii obowiązków informacyjnych znajdują się Alternatywne Systemy Obrotu. Wprawdzie wejście na rynek jest tutaj łatwiejsze, a obowiązków jest znacznie mniej, ale spółki są ograniczone, jeśli chodzi o dopuszczalny zakres emitowanych instrumentów finansowych.

Informacje udostępniane przez spółki publiczne można podzielić na bieżące, okresowe oraz poufne. Zakres informacji bieżących i okresowych został uregulowany przez rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 marca 2018 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim.

Zakres informacji bieżących wynika z §5 rozporządzenia i obejmuje informacje o:

• rejestracji lub odmowie rejestracji przez sąd zmiany statusu emitenta;
• zmianie praw z papierów wartościowych emitenta (np. zmian praw z akcji uprzywilejowanych);
• wypowiedzeniu lub rozwiązaniu przez emitenta lub firmę audytorską umowy o badanie lub przegląd sprawozdań finansowych, a w przypadku grupy kapitałowej – skonsolidowanych sprawozdań finansowych;
• odwołaniu lub rezygnacji osoby zarządzającej lub nadzorującej albo o powzięciu przez emitenta informacji, że dana osoba rezygnuje z ubiegania się o wybór w następnej kadencji, jak również o wyborze osoby zarządzającej lub nadzorującej;
• umieszczeniu wpisu w dziale IV KRS emitenta; będą to wpisy dotyczące zaległości podatkowych lub ZUS, wierzytelności przysługującym wierzycielom, a także ustanowienia zabezpieczenia na majątku dłużnika w związku z postępowaniem o ogłoszenie upadłości lub postępowaniem restrukturyzacyjnym;
• uprawomocnienia się postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości emitenta lub oddaleniu takiego wniosku ze względu na brak majątku niezbędnego do pokrycia kosztów, jak również zmianie postanowienia dotyczącego postępowania restrukturyzacyjnego;
• wydaniu dokumentów akcji w ramach warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego lub emisji akcji w związku z docelowym podwyższeniem kapitału zakładowego;
• zmianie adresu siedziby emitenta lub adresu jego strony internetowej;
• zamieszczeniu przez emitenta na swojej stronie internetowej oświadczenia grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych (dane wspomagające interpretację informacji finansowych).

Rozporządzenie w sposób szczegółowy omawia treść każdej informacji. Niezależnie jednak od detali, wszystkie one mają na celu wyposażyć inwestorów w bieżące dane dotyczące spółki notowanej na GPW. Nie dotyczą one wyłącznie wyników finansowych, ale także zdarzeń, które mogą rzutować na te wyniki w przyszłości, a nawet stawiać pod znakiem zapytania ciągłość dalszej działalności. Właściwa interpretacja informacji okresowych pozwala na podjęcie z wyprzedzeniem decyzji o tym, czy warto lokować fundusze w papierach wartościowych danego podmiotu.

Z kolei raporty okresowe dzielą się na:

• kwartalne;
• półroczne;
• roczne.

Treść raportu kwartalnego została przedstawiona w §66 rozporządzenia i obejmuje skróconą wersję sprawozdania finansowego, zawierającego przynajmniej: bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale własnym, rachunek zmian w kapitale własnym oraz zestawienie informacji dodatkowych, jeżeli emitentem papierów jest alternatywna spółka inwestycyjna.

Dane powinny być zagregowane zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości i zawierać porównywalne dane z poprzednich okresów kwartalnych. Raport kwartalny to jednak nie tylko dane liczbowe. Powinien on zawierać zwięzły opis dokonań i niepowodzeń emitenta, a także wykaz najważniejszych zdarzeń, w tym tych, które mają wpływ na treść sprawozdania finansowego. Dodatkowo zarząd spółki notowanej na GPW powinien zamieścić w raporcie swoje stanowisko odnośnie deklarowanych prognoz biznesowych. Wśród innych wymagań dla raportów kwartalnych wymienia się m.in.:

• obowiązek wskazania akcjonariuszy posiadających bezpośrednio lub pośrednio przynajmniej 5% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu;
• obowiązek wskazania istotnych postępowań sądowych, administracyjnych lub arbitrażowych;
• obowiązek wskazania transakcji z podmiotami powiązanymi.

Treść raportów półrocznych i rocznych została określona w §68 oraz §70 rozporządzenia. Ich zawartość jest podobna do raportu kwartalnego, choć dopasowana do nieco innej perspektywy. Dobrym przykładem jest np. konieczność podawania akcjonariuszy posiadających znaczne pakiety akcji czy zamieszczenie opisu polityki różnorodności w odniesieniu w szczególności do wieku, płci, wykształcenia i doświadczenia zawodowego dla podmiotów spełniających kryteria dochodowe lub w zakresie wolumenu zatrudnienia.

Dodatkowe wymagania zostały przygotowane dla podmiotów prowadzących działalność wytwórczą, budowlaną, handlową lub usługową. W tych przypadkach trzeba zadbać m.in. o wartościowe i ilościowe określenie dóbr, wskazanie rynków zbytu, a także podanie informacji o udzielonych i otrzymanych poręczeniach i gwarancjach oraz zaciągniętych kredytach i pożyczkach.

Rozporządzenie nakazuje, aby raporty bieżące i okresowe były sporządzane w sposób prawdziwy, rzetelny i kompletny tak, aby umożliwić inwestorom ocenę wpływu informacji na sytuację emitenta. W praktyce może więc się okazać, że minimalny zakres danych podany w rozporządzeniu nie będzie wystarczający i powinien zostać uzupełniony o dodatkowe informacje.

Samodzielne ustalenie zakresu raportów spółki publicznej jest zadaniem trudnym, wymagającym dobrej znajomości przepisów, ale także reguł księgowości i specyfiki danej branży. Warto zlecić zarządzanie tymi obowiązkami kancelarii prawnej z doświadczeniem w obsłudze spółek publicznych.

Szczególne przypadki przesyłania raportów okresowych w ramach dual-listingu

Wspomniane wyżej rozporządzenie nakłada również obowiązek przekazywania raportów okresowych w sytuacji, kiedy spółce publicznej udało się wejść na parkiet giełdowy w innym państwie niż Rzeczpospolita Polska (tzw. dual listing). Stwarza to możliwość pozyskania funduszów od inwestorów zagranicznych i znacząco poszerza perspektywy spółki.

W przypadku wejścia na zagraniczną giełdę papierów wartościowych spółki muszą publikować informacje m.in. o dacie rozpoczęcia i zakończenia subskrypcji lub sprzedaży papierów wartościowych, dacie przydziału papierów wartościowych oraz cenie, po jakiej papiery wartościowe były obejmowane.

Nadzorowanie realizacji obowiązków spółki notowanej na GPW w systemie dual listingu to dodatkowe obciążenia oraz koszt dla spółki, która musi spełnić jednocześnie podwójny reżim wymagań prawnych.

Dla decyzji inwestorów istotne znaczenie ma także ujawnianie informacji poufnych przez spółki notowane na GPW. Polska ustawa o obrocie instrumentami finansowymi odsyła w tym zakresie do rozporządzenia MAR. W art. 7 ust. 1 pkt a unijny ustawodawca zamieścił przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, aby informacja zyskała status poufnej:

• została określona w sposób precyzyjny, czyli jest szczegółowa na tyle, że na jej podstawie można wyciągnąć wnioski co do tego, jak cena instrumentu zmieni się w przyszłości;
• nie została podana do publicznej wiadomości;
• dotyczy bezpośrednio lub pośrednio emitenta lub instrumentów finansowych (udostępnianych przez emitenta lub powiązanych);
• można z dużą dozą prawdopodobieństwa uznać, że jej podanie do publicznej wiadomości miałoby znaczący wpływ na cenę instrumentów finansowych i taką szansę mógłby wykorzystać racjonalnie działający inwestor.

W przypadku wystąpienia informacji poufnej, emitent ma obowiązek niezwłocznego opublikowania takiego raportu z wykorzystaniem Elektronicznego Systemu Przekazywania Informacji (ESPI). Od publikacji takiej informacji nie można odstąpić, ale można ją jedynie opóźnić w sytuacji, kiedy niezwłoczna publikacja:

• mogłaby naruszyć prawnie uzasadniony interes emitenta;
• nie wprowadza w błąd opinii publicznej.

Emitent musi być także w stanie zapewnić poufność informacji. Jeżeli wewnętrzne mechanizmy regulacyjne na to nie pozwalają, informacja powinna zostać niezwłocznie ujawniona opinii publicznej. Jednocześnie niezwłocznie po ujawnieniu emitent ma obowiązek złożenia wyjaśnienia do organu regulacyjnego (KNF) z objaśnieniem przyczyn dotyczących wstrzymania ujawnienia informacji oraz wskazaniem uzasadnienia dla przesłanek pozwalających na zachowanie poufności informacji. Należy jednak pamiętać, że to emitent na własną odpowiedzialność podejmuje decyzję o tym, czy daną informację należy utajnić, czy też można ją podać do publicznej wiadomości od razu.

W wytycznych KNF jako przykłady informacji poufnych wskazuje się m.in.:

• wyniki działalności operacyjnej;
• zmiany w składzie organu;
• zmiany wartości aktywów;
• niewypłacalność kluczowych dłużników firmy.

Jednocześnie organ nadzorczy zwraca uwagę, że informacją poufną nie jest wyłącznie samo zdarzenie, ale już samo prawdopodobieństwo jego wystąpienia.

W przedmiocie sytuacji opóźniających publikację informacji poufnych wypowiadało się ESMA (ESMA/2016/1478). Zaliczono do nich m.in. prowadzenie przez emitenta negocjacji, na których wynik mogłoby wpłynąć ujawnienie informacji poufnej złą sytuację finansową emitenta, jeśli ujawnienie informacji mogłoby naruszyć interesy akcjonariuszy i mieć negatywny wpływ na ukończenie negocjacji mających na celu utrudnienie poprawy sytuacji finansowej firmy, ryzyko naruszenia praw własności przemysłowej czy plan zakupu znacznego udziału w innym podmiocie.

Ze względu na bardzo dużą dynamikę obiegu informacji na emitencie spoczywa obowiązek skrupulatnego odnotowywania przesłanek poufności. Nawet jeżeli okaże się, że dana informacja trafiła do mediów zupełnie przypadkowo, niezbędne jest jej niezwłoczne ujawnienie.

Zatajenie informacji, która powinna zostać ujawniona, naraża emitenta na odpowiedzialność finansową w wysokości nawet 2,5 miliona euro lub równowartość tej kwoty w przypadku państw, które nie posługują się walutą EUR albo 2% rocznych obrotów.