Szkolenia z zakresu prawa mediów

Pojęcie prawa mediów

Prawo mediów to pojęcie o szerokim zakresie ze względu na różnorodny obszar działalności medialnej. Szeroko pojęte media towarzyszą nam w życiu codziennym nieustannie. Dynamiczny rozwój Internetu sprawił, że określenie mediów dotyczy nie tylko prasy, radia czy telewizji, ale także mediów społecznościowych, które stały się miejscem nie tylko prywatnych kontaktów, lecz również polem biznesowych działań.

Zasady komunikacji za pośrednictwem różnego rodzaju mediów regulują normy prawne zawarte w konstytucji i ustawach jak również ratyfikowanych umowach międzynarodowych i prawie europejskim. Prawo mediów zatem obejmuje zarówno zagadnienia związane z przepisami funkcjonowania nadawców radiowych i telewizyjnych, prawa prasowego, prawa autorskiego, jak i prawa reklamy. Oznacza to, że obszar działania mediów podlega określonym regułom i zasadom, które określają nie tylko prawa, ale także obowiązki.

W przestrzeni medialnej spotykamy się z różnego rodzaju formami wypowiedzi. Najczęściej jest to słowo pisane i mówione. Państwo ma obowiązek zagwarantowania obywatelom prawo do uzyskania informacji oraz prawo do własnych poglądów, czyli swobody opinii. Innym zagwarantowanym prawnie przywilejem jest wolność wypowiedzi.

Na wolność wypowiedzi składa się:

• swoboda głoszenia poglądów poprzez różne formy wyrazu, np. ustne, pisemne i poprzez inne formy wypowiedzi artystycznej;
• swobodny dostęp do otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych;
• wolność mediów.

We współczesnych demokracjach swoboda wypowiedzi jest uważana za jedno z podstawowych praw człowieka. Bez tego demokratyczne społeczeństwo nie mogłoby istnieć i prawidłowo funkcjonować. Aby móc korzystać z innych swobód, musi być zapewnione to podstawowe – wolność wypowiedzi. Społeczeństwo musi mieć prawo do swobody wyrażania poglądów, pozyskiwania i przekazywania informacji, by móc potem kształtować, organizować inne formy obywatelskiej aktywności. To podstawowe prawo zapewniają konstytucje państw i inne równoważne akty prawne.

Każde demokratyczne państwo zapewnia swoim obywatelom wolność słowa. Prawo to w przestrzeni europejskiej zapewnia Europejska Konwencja Praw Człowieka (art.11).

Na gruncie stricte Polskim to Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej gwarantuje wolność wypowiedzi, określoną w art. 54 Konstytucji RP. Oznacza to, że każdy ma prawo do swobodnego wyrażania poglądów, a także pozyskiwania (art. 61 Konstytucji RP) i rozpowszechniania uzyskanych informacji (art. 14 Konstytucji RP). Wolność wypowiedzi gwarantuje także zakaz cenzury środków masowego przekazu. Wolność wypowiedzi może się odbywać za pośrednictwem następujących środków przekazu:

• prasa;
• radio;
• telewizja;
• Internet;
• dzieła sztuki;
• plakaty;
• płyty;
• wystawy;
• odczyty;
• gesty.

Wolność słowa to także dostęp do krajowych i zagranicznych źródeł informacji.

Niezależnie od przepisów prawa krajowego należy pamiętać, że zastosowanie w zakresie prawa mediów znajdują również dyrektywy oraz rozporządzenia unijne, w tym dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych, czy rozporządzenie nr 2019/1150 w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internetowego.

Tak szeroki zakres regulacji sprawia, że przedsiębiorcom działającym w sektorze mediów bardzo często trudno zorientować się w spoczywających na nich obowiązkach względem organów państwowych.Niezbędna może okazać się pomoc kancelarii prawnej, która zadba o formalnoprawny aspekt prowadzenia działalności gospodarczej.

Prawo prasowe

Prawo prasowe reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo Prasowe z późniejszymi zmianami. Określa ona prawa i obowiązki dziennikarzy, redaktorów naczelnych i wydawców. Mówi także o prawach i obowiązkach osób udzielających mediom informacji.

O prawach i obowiązkach dziennikarzy mówi rozdział 2 Prawa Prasowego. Przede wszystkim zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu. Ma on obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego oraz zgodnie z literą prawa.

Art. 12.1 ustawy o prawie prasowym nakreśla obowiązki dziennikarzy:

• Zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystywaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło,

Ustawa Prawo Prasowe mówi także o uprawnieniu dziennikarzy do pozyskiwania informacji. Podmioty wymienione w art. 4 ustawy są obowiązane do udzielenia informacji. Prawo do udzielania informacji dziennikarzom ma każdy, zgodnie z zasadą wolności słowa i prawem wyrażania krytyki. W wyniku przekazania informacji nikt nie może być narażony na uszczerbek lub zarzut, pod warunkiem, że działał w granicach dozwolonych prawem.

Choć może się wydawać, że prawo prasowe dotyczy wyłącznie papierowych wydań czasopism po spełnieniu określonych przesłanek obowiązkowej rejestracji w sądzie okręgowym podlegają również strony internetowe (prowadzone na nich blogi). Aby treści cyfrowe podlegały rejestracji muszą być:

• periodyczne, czyli ukazywać się na stronie internetowej regularnie;
• skierowane do ogółu społeczeństwa (a nie np. wyłącznie dla zalogowanych użytkowników);
• informacyjne, czyli traktować o tematyce społecznej, gospodarcze lub polityczne.

Cyfrowe wydania gazet, które spełniają te warunki również będą podlegały prawu prasowemu.