Umowa NDA powinna wyraźnie wskazywać również czas obowiązywania zakazu. Najczęściej wiąże on pracowników lub współpracowników na czas współdziałania przy danym projekcie. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby rozszerzyć obowiązek zachowania poufności także na okres po ustaniu współpracy.
Należy jednak uważać na wprowadzania zakazu bezterminowego. W przypadku sporu sądowego takie zastrzeżenie może zostać uznane za nieważne!
- Sankcje za naruszenie zakazu NDA
W praktyce wyróżnia się dwa rodzaje konsekwencji za naruszenia zakazu konkurencji – pieniężne i niepieniężne.
Sankcje pieniężne przybierają postać kary umownej, czyli dodatkowego zastrzeżenia umownego, które obliguje drugą stronę umowy w przypadku naruszenia określonego zobowiązania o charakterze niepieniężnym (np. ujawnienie informacji niejawnej).
Zasadniczo przyjmuje się, że do żądania zapłaty kary umownej nie jest potrzebne wystąpienie szkody i wystarczy wykazanie samego faktu naruszenia postanowienia umownego.
Zastrzegając karę umowną, należy pamiętać, aby w treści umowy przewidzieć możliwość dochodzenia odszkodowania przenoszącego jej wysokość. W ten sposób spółka zabezpiecza swoje interesy na wypadek, gdyby wysokość kary umownej nie pokryła w całości poniesionej szkody.
Z kolei kary o charakterze niepieniężnym polegają na natychmiastowym rozwiązaniu umowy o pracę lub współpracę z nierzetelnym pracownikiem albo współpracownikiem.
- Umowa o zakazie konkurencji
Przyczyną sporu może być też naruszenie umowy o zakazie konkurencji przez pracownika (np. poprzez przejście do konkurencji w toku transakcji M&A). Aby ten kontrakt był skuteczny, podobnie jak umowa NDA musi maksymalnie precyzyjnie określać takie informacje jak:
Może być określony geograficznie (np. terytorium województwa) oraz przedmiotowo (np. zakaz wykonywania określonej działalności). Ważne, aby obie te informacje były podane w taki sposób, aby były dla pracownika jednoznaczne. Inaczej w przypadku sporu sądowego umowa może zostać unieważniona.
Umowa o zakazie konkurencji może zostać zawarta przed nawiązaniem współpracy, jak i w jej trakcie. Czas jej obowiązywania zazwyczaj rozciąga się na cały okres zatrudnienia, a także po jego ustaniu. Ważne jednak, aby nie wskazywać w umowie bezterminowego okresu.
W umowie należy podać, za co dokładnie odpowiada pracownik. W ten sposób strony zapobiegają potrzebie interpretacji nieostrych pojęć.
Za przestrzeganie zakazu konkurencji osobie zatrudnionej na umowę o pracę należy się odszkodowanie w wysokości nie niższej, niż określono w kodeksie pracy. W przypadku umów cywilnoprawnych lub kontraktów B2B potrzeba przewidzenia ekwiwalentu finansowego wynika z orzecznictwa i pozwala zapewnić ekwiwalentność świadczeń.
Zawierając umowę o zakazie konkurencji, należy pamiętać o zachowaniu formy pisemnej w przypadku umowy o pracę (choć taka forma doskonale sprawdzi się również przy innych podstawach zatrudnienia.
Spory w firmie przejmowanej
W wyniku połączenia spółek może dojść także do zaangażowania się przez przedsiębiorstwo przejmujące w spory sądowe zainicjowane przez spółkę przejmowaną. W jakich obszarach może pomóc Ci kancelaria prawna?
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z ryzykiem wejścia w spór sądowy, który może powstać z wielu powodów. Do najpopularniejszych należy:
- niewykonanie lub nienależyte wykonanie niepieniężnego zobowiązania umownego (np. opóźniona dostawa towaru,
- brak opłacenia wystawionej faktury.
Każdorazowo taktyka prowadzenia sporu musi być odpowiednio dopasowana do przedmiotu sporu, zgromadzonego materiału dowodowego. Zadaniem prawników w tej sytuacji jest wykorzystanie wykładni przepisów prawa, linii orzeczniczych oraz poglądów wyrażonych przez doktrynę do uzyskania pozytywnego rozstrzygnięcia lub minimalizacji strat.
Dotyczy to zarówno postępowania przed sądem pierwszoinstancyjnym, jak i sądem odwoławczym czy Sądem Najwyższym.
Spory sądowe z osobami zatrudnionymi w spółce mogą obejmować wszystkie kwestie związane z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Będzie to np.:
- rozwiązanie umowy o pracę,
- opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia,
- wyliczenie ekwiwalentu za urlop,
- ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku pracy,
- spór na tle zbiorowego prawa pracy.
Warto podkreślić, że sprawy pracownicze wiążą się z koniecznością zastosowania procedury odrębnej oraz stawiennictwem przed sądem pracy. Wymaga to nie tylko dobrej znajomości przepisów prawa, ale także praktyczne spojrzenie na problem i umiejętności znalezienia optymalnego sposobu rozwiązania sporu z uwzględnieniem preferencyjnego traktowania pracownika.
Konsumenci to szczególna grupa odbiorców dóbr i usług, która została objęta szczególną ochroną przez ustawodawcę. Ta uprzywilejowana pozycja znajduje odzwierciedlenie w wielu regulacjach prawnych zawartych w:
- kodeksie cywilnym,
- ustawie o ochronie praw konsumenta,
- ustawie prawo telekomunikacyjne,
- ustawie o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich.
Prowadzenie sporu z konsumentem wymaga także doświadczenia w procedowaniu przed Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumenta czy Urzędem Komunikacji Elektronicznej. Wiele sporów z udziałem konsumentów można rozstrzygnąć na etapie przedsądowym, korzystając z procedur pozasądowego rozwiązywania sporów (ADR, ang. Alternative Dispute Resolution).
Opracowanie optymalnego modelu zarządzania kosztami strategicznymi
Przekształcanie biznesu zawsze wiąże się z angażowaniem znacznych środków finansowych w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego podmiotu. Może to ograniczyć potencjał łączących się spółek i w efekcie zmniejszyć oczekiwany efekt fuzji lub przejęcia.
Mianem kosztu strategicznego (ang. Strategic Cost) określa się każdą pozycję finansową w przedsiębiorstwie – od kosztu wytworzenia pojedynczej sztuki towaru po cenę, jaka płaci odbiorca końcowy.
W praktyce nie da się stworzyć jednego, uniwersalnego modelu zarządzania kosztami strategicznymi, ponieważ jest on zależny od zbyt wielu czynników (m.in. branża firmy, zasięg działalności, konkurencja, popyt regionalny i globalny).
Wypracowanie efektywnej strategii wymaga czasu i współpracy specjalistów z zakresu ekonomii, rachunkowości i podatków, ale otwiera przed firmą nowe horyzonty.
Korzyści z wdrożenia transformacji kosztów strategicznych
Jakie cele przyświecają implementacji planów transformacji kosztowych?
- Skupienie na redukcji kosztów zwiększa płynność firmy, stabilizuje jej pozycję i ogranicza potencjalne straty.
- Transformacja kosztów pozwala ograniczyć wydatki, które nie przekładają się w bezpośredni sposób na umocnienie pozycji gospodarczej spółki.
- Skalowalność kosztów ułatwia dopasowanie tempa wzrostu gospodarczego do zmieniających się okoliczności.
- Możliwość stosowania strategii zarządzania Agile, które doskonale sprawdzają się w dynamicznym środowisku biznesowym.
Dzięki wdrożeniu zarządzania kosztami strategicznymi klient zyskuje finansową transparentność i możliwość bieżącego monitorowania relacji między zyskiem a kosztami poszczególnych działań.
Usługi prawne i podatkowe w zakresie M&A
Kompleksowe usługi prawne i podatkowe w toku i po zakończeniu M&A mogą dotyczyć wielu dziedzin prawa, które są związane z działalnością gospodarczą podmiotów.
Aspekty prawnego wsparcia M&A
Na gruncie prawa pracy procesy fuzji i przejęć wymuszają na pracodawcy opracowanie nowej organizacji obowiązków pracowniczych tak, aby zostały one zasymilowane w nowej organizacji. Choć samo połączenie spółek nie musi skutkować zmianą umów, rodzi potencjalną konieczność skonsultowania zmian z radami pracowniczymi reprezentującymi pracowników w zakresie:
- zmian w zakładzie pracodawcy,
- zmian w strukturze zatrudnienia,
- działań ekonomicznych nakierowanych na utrzymanie poziomu zatrudnienia.
Celem takiego współdziałania jest wypracowanie wspólnego stanowiska przy współudziale obu stron.
W myśl przepisów prawa pracy, przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę rodzi także szereg obowiązków informacyjnych:
- zawiadomienie pracowników lub związków zawodowych o terminie, przyczynach i skutkach przejścia,
- poinformowanie pracowników o zakresie odpowiedzialności łączących się podmiotów względem pracowników,
- wskazanie zakresu warunków pracy i płacy, które wynikają z regulacji wewnętrznych, a które są przejęte przez nowego pracodawcę,
- poinformowanie o zakresie związania zakładowym układem zbiorowym pracy.
Pomoc prawna w toku M&A w zakresie prawa administracyjnego obejmuje przede wszystkim kompleksowe wsparcie w zakresie uzyskania dla klienta uprawnień do wykonywania określonego rodzaju działalności gospodarczej.
Przepisy prawa przewidują kilka rodzajów zgód administracyjnych, które mogą przybrać formę:
- koncesji (np. wykonywanie przewozów lotniczych),
- zezwolenia (np. wytwarzanie produktów leczniczych),
- licencji (np. wykonywanie transportu drogowego),
- zgody (np. na eksploatację maszyn i urządzeń wymagających nadzoru technicznego),
- wpisu do rejestru działalności regulowanej (np. do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych).
Obsługa prawna obejmuje zarówno udział w postępowaniach administracyjnych przed właściwymi organami administracji, jak i postępowaniach sądowo-administracyjnych przed WSA oraz NSA,
Pomoc prawna w sektorze ochrony konkurencji obejmuje nie tylko tworzenie i konsultację dokumentacji, jaka powstaje w procesie M&A, ale także wsparcie w toku postępowania przed UOKiK dotyczącego planowanej koncentracji (tzw. postępowania antymonopolowe).
Ochrona konkurencji to także umowy o zakazie konkurowania podpisywane ze zbywcami przedsiębiorstwa. Ich precyzyjne sformułowanie jest niezbędne, aby było możliwe egzekwowanie ewentualnej kary umownej w razie powstanie sporu.
Wsparcie prawne w zakresie nieruchomości przy transakcjach M&A dotyczy głównie badania ich stanu prawnego. Dotyczy to nie tylko szczegółowej analizy ksiąg wieczystych, ale też prostowania, wykreślania i dokonywania wpisów oraz zakładanie nowych ksiąg.
Dzięki temu spółka nabywająca majątek innego przedsiębiorstwa ma pewność, że transakcja jest bezpieczna i podlega ochronie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych na terenie Polski.
Analiza stanu prawnego obejmuje także ograniczenia transakcyjne wynikające:
- z prawa pierwokupu,
- ze służebności obciążających nieruchomości z mocy ustawy lub decyzji organu administracji.
Badania nieruchomości pozwalają także na oszacowanie ryzyk związanych z jej zakupem oraz zaplanowanie działań na wypadek ujawnienia się wad fizycznych lub prawnych działki.
Pomoc prawna w tym zakresie wymaga doskonałej znajomości przepisów regulujących obrót nieruchomościami, ale też praktyki sądów wieczystoksięgowych i wymagań technicznych stawianych przed nieruchomościami komercyjnymi.
Aspekty podatkowego wsparcia M&A
Obowiązujące przepisy ordynacji podatkowej, a w szczególności klauzula GAAR (ang. General Anti-Avoidance Rule) mogą być wykorzystane przez organy podatkowe do wszczęcia postępowania w związku z przemianami strukturalnymi przedsiębiorstwa.
Przy ocenie przesłanek właściwych dla postępowań opartych o klauzulę GAAR organu podatkowe oceniają, czy:
- osiągnięcie korzyści podatkowej było sprzeczne z celem ustawy,
- osiągnięcie korzyści podatkowej było głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności,
- sposób działania podmiotu był sztuczny.
Korzyść podatkowa jest bardzo szerokim pojęciem, w którym zawiera się m.in. niepowstanie zobowiązania podatkowego lub odsunięcie jego powstania w czasie, obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego lub powstanie albo zawyżenie straty podatkowej.
Pomoc kancelarii prawnej w aspekcie klauzuli GAAR polega m.in. na:
- uzyskaniu opinii zabezpieczającej, z której treści będzie wynikało, że działania planowane przez podmiot są zgodne z przepisami prawa,
- kompleksowej obsłudze postępowania w sprawie unikania opodatkowania, jeżeli zostało już wszczęte przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
- Ocena transakcji w zakresie poszczególnych podatków
Transakcje M&A mogą rodzić konsekwencje podatkowe na wielu płaszczyznach:
- podatku CIT,
- podatków pośrednich VAT, PCC.
Zadaniem kancelarii jest identyfikacja i optymalizacja obciążeń publiczno-prawnych tak, aby podmioty biorące udział w transformacji strukturalnej mogły skorzystać z optymalnego modelu podatkowego.
W imieniu naszych klientów występujemy o interpretacje podatkowe i opinie specjalistów, które zabezpieczają interesy podmiotów i pozwalają na zarządzanie ryzykiem transakcyjnym. Korzystamy także z najnowszego orzecznictwa sądów administracyjnych oraz uchwał NSA w sprawach podatkowych.
Wystąpienie o interpretację przepisów prawa podatkowego polega na przygotowaniu wniosku, w którym opisywana jest planowana transakcja lub zdarzenie podatkowe, oczekiwane skutki prawne oraz stanowisko wnioskodawcy w tym zakresie.
- Transakcje share deal i asset deal
W praktyce wyróżnia się dwa rodzaje operacji M&A:
- transakcje na udziałach (tzw. share deal),
- transakcje na aktywach (tzw. asset deal).
W pierwszym przypadku przedmiotem są akcje lub udziały w spółce, w drugiej zaś, składniki materialne i niematerialne, które składają się na przedsiębiorstwo. Pomoc prawna w tym zakresie polega na identyfikacji najlepszej metody przeprowadzenia M&A oraz jej konsekwencji, które, w zależności od rodzaju operacji ekonomicznej będą różne.
W kontekście podatku dochodowego transakcje share deal są opodatkowane na poziomie akcjonariusza (udziałowca). Dla spółki jest ona neutralna podatkowo. Kosztem uzyskania przychodu będzie kwota wydana na nabycie udziałów lub akcji.
Z kolei transakcje asset deal obciążone są dwukrotnie – na płaszczyźnie spółki oraz wypłacanej dywidendy. Dla tych działań kosztem uzyskania przychodu będą wydatki na nabycie składników majątku pomniejszone o odpisy amortyzacyjne.
Jeżeli chodzi o podatek VAT, to transakcja na udziałach jest z niego zwolniona, a transakcja na aktywach nie podlega ustawie o VAT. Po stronie kupującego w obu przypadkach powstaje jednak obowiązek zapłaty PCC w wysokości 1 lub 2% w zależności od przedmiotu sprzedaży.
Compliance
Kompleksowe wsparcie prawne obejmuje coś więcej niż tylko pomoc prawną i podatkową. To także nadzór nad wdrożeniem i aktualizacją odpowiednich polityk i procedur w ramach Compliance. Jest to szczególnie istotne przy transakcjach M&A, w których biorą udział niezależne od siebie firmy, reprezentujące odmienny poziom kultury organizacyjnej, przepływu procesów i politykę pracowniczą. Dlaczego warto wdrożyć zarządzanie zgodnością w swojej firmie?
- Implementacja Compliance zapewnia utrzymanie płynności procesów w firmie poprzez precyzyjny podział obowiązków i zakresu odpowiedzialności między pracowników każdego szczebla,
- Zgodność procedur prowadzi do zmniejszenia liczby incydentów oraz działań nieetycznych w firmie oraz ułatwia funkcjonowanie całej struktury w zgodzie z prawem
- Wdrożenie Compliance pozwala na błyskawiczne zidentyfikowania podmiotu odpowiedzialnego za naruszenie oraz uruchomienie procedury naprawczej lub sankcyjnej.
- Polityka zgodności buduje wizerunek przedsiębiorstwa, jako zaufanego i odpowiedzialnego partnera i zwiększa jego przewagę konkurencyjną.
- Dokumentacja tworzona w ramach badania zgodności stanowi dowód na dochowanie należytej staranności w zarządzaniu strukturą firmy. Ma to doniosłe znaczenie w kontekście ustawowej odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.
Warto pamiętać, że polityki zgodności mogą dotyczyć wielu dziedzin funkcjonowania przedsiębiorstwa takich jak aspekt:
- prawny (RODO, AML, procedury antymobbingowe i whistleblowing),
- zewnętrzny (np. kodeks dobrych praktyk, wytyczne do obsługi kontrahentów),
- podatkowy (opinie zabezpieczające i interpretacje podatkowe, uprzednie porozumienia cenowe, raportowanie schematów podatkowych),
- branżowy (np. IT, farmaceutyczny).
Wdrożenie Compliance kończy się sporządzeniem szczegółowego raportu, w którym znajdują się także wytyczne i zalecenia dotyczące dalszego postępowania.
Post Merger Integration
Każda procedura M&A kończy się połączeniem dwóch lub więcej podmiotów w jeden. To jednak nie oznacza jeszcze maksymalizacji wydajności wszystkich procesów.
Zwiększeniu synergii między poszczególnymi obszarami służy właśnie Post Merger Integration (PMI, zwany też Post Acquisition Integration). To złożony i wielowątkowy proces, który wspiera optymalizację wykorzystania zasobów nowego przedsiębiorstwa i zwiększa prawdopodobieństwo, że planowany cel fuzji lub przejęcia zostanie osiągnięty.
Za prawidłowy przebieg PMI odpowiedzialne jest kierownictwo wysokiego szczebla, interesariusze, zespół compliance oraz tzw. specjalista zarządzania zmianą (ang. Change Management Expert). Wielu przedsiębiorców nie docenia także znaczenia czynnika ludzkiego, czyli pracowników, którzy powinni aktywnie partycypować w finalizacji M&A.
Zadaniem kancelarii jest objąć wszystkie te grupy parasolem wsparcia i zapewnić kompleksową pomoc formalno-prawną i organizacyjną w najważniejszych obszarach PMI.
Kluczowe obszary PMI
Post Merger Integration może być realizowany na wielu płaszczyznach (często równolegle, co zapewnia szybką i sprawną realizację połączenia). Do najważniejszych z nich należą:
- Połączenie informacji i wiedzy o klientach, usługach i produktach.
- Scalenie portfolio odrębnych produktów i usług tak, aby mogły być sprzedawane przez nową firmę i prezentowały spójny wizerunek przedsiębiorcy.
- Integracja systemów do zarządzania relacjami z klientami (wdrożenie tzw. CRM, czyli Customer Relationship Management).
- Wypracowanie wspólnych polityk wewnętrznych w związku ze zmianą pensji, przesunięć między stanowiskami, szkoleniem nowych pracowników, ale też redukcji etatów.
- Stworzenie wspólnych planów sprzedażowych, strategii rozwoju i planu kolejnych M&A.
- Opracowanie nowego podziału struktury wewnętrznej na komórki, działy, departamenty oraz inne jednostki organizacyjne.
- Wypracowanie jednej kultury organizacyjnej; to pojęcie obejmuje wszystko, co składa się na prawidłowe funkcjonowanie każdej firmy – od godzin pracy, przez plany urlopowe, aż po dress code i relacje między pracownikami a przełożonymi.
Integracja PMI może przybrać różne formy. Od skrajnych – jak przejęcia modelu funkcjonowania jednej firmy przez drugą lub połączenie wyłącznie w kluczowych obszarach (np. finanse), po wypracowanie pełnej symbiozy na wybranych płaszczyznach.
Zadaniem naszej kancelarii jest przeprowadzenie PMI tak, aby zmaksymalizować zyski z połączenia i zapewnić pełną zgodność z normami prawnymi w trakcie integracji.