Obowiązki firm pożyczkowych w kontekście AML (procedur przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy)

Powyższe obowiązki wynikają z ustawy o kredycie konsumenckim. Należy jednak pamiętać, że na instytucji pożyczkowej spoczywają nie tylko te obowiązki, ale także (a może i nawet przede wszystkim) obowiązki wynikające z ustawy o AML. Obowiązki te zostały nałożone także inne podmioty, które znalazły się w zakresie kręgu zainteresowania związanego z AML i CFT. W zakresie obowiązków instytucji obowiązanych co do AML in abstracto polecamy lekturę tego artykułu.

Do obowiązków instytucji pożyczkowych w zakresie AML należą: wdrożenie procedury, szkolenia, raportowanie do GIIF, ocena ryzyka.

Wdrożenie procedury

Procedura przeciwdziałania praniu pieniędzy jest zindywidualizowanym dokumentem zawierającym kompendium zasad postępowania danego przedsiębiorstwa w zakresie AML. Kluczową cechą procedury jest jej zindywidualizowany charakter, co oznacza że co do zasady nie jest możliwe sporządzenie ogólnego wzoru procedury AML, który będzie wystarczający w każdym przedsiębiorstwie. Procedura powinna być sporządzona każdorazowo dla instytucji obowiązanej, uwzględniając specyfikę jej działalności. Szczegółowy zakres procedury określa art. 50 ustawy o AML i powinna ona zawierać:

• spis czynności lub działań podejmowanych w celu ograniczenia ryzyka prania pieniędzy

• zasady rozpoznawania i oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanego z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną, w tym zasad weryfikacji i aktualizacji uprzednio dokonanej oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu;

• spis środków stosowanych w celu właściwego zarządzania rozpoznanym ryzykiem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu związanym z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną;

• zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego;

• zasady przechowywania dokumentów oraz informacji;

• zasady wykonywania obowiązków obejmujących przekazywanie GIIF informacji o transakcjach oraz zawiadomieniach;

• zasady upowszechniania wśród pracowników instytucji obowiązanej wiedzy z zakresu przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;

• zasady zgłaszania przez pracowników naruszeń przepisów z zakresu AML ;

Co powinna zawierać procedura dla instytucji pożyczkowej? W tym zakresie przede wszystkim należy przyjrzeć się kwestiom wewnątrzkorporacyjnym, czyli tym, które dotyczą postępowania w ramach firmy. Chodzi tutaj przede wszystkim o zasady zgłaszania naruszeń i procedury przechowywania dokumentów, zawartość i częstotliwość szkoleń czy zasady wykonywania obowiązków raportowania do GIIF.

Istotne jest także, że w zakresie szeroko pojętego prawa bankowego istnieje pojęcie KYC (Know Your Customer). Jest to procedura, składająca się zazwyczaj z trzech etapów, dzięki którym instytucja finansowa ma pełny obraz dotyczący działalności swojego kontrahenta i może zweryfikować, czy prowadzi on działalność w zakresie prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, czy też tego zagrożenia nie ma.

Na procedurę KYC składa się przede wszystkim:

• pozyskiwanie danych kontrahenta

• sprawdzenie poprawności i analiza tychże danych (zarówno zautomatyzowana jak i manualna)

• przechowywanie danych klienta i monitorowanie zmian

Procedura AML w firmie pożyczkowej powinna uwzględniać także KYC. Tutaj pojawiają się takie pytania, jakich danych i dokuemntów mamy wymagać od klientów. Jak ich weryfikować pod kątem kwot. A także czy różni się to w przypadku działalności stacjonarnej (udzielanie pożyczek w placówkach stacjonarnych), a w biznesie online.

Głównym założeniem AML jest, iż instytucja obowiązana musi przeprowadzać analizę transakcji potencjalnie podejrzanych. Żeby dokonać oceny partykularnych transakcji, konieczne jest poznanie specyfiki całej działalności danego klienta, a następnie na zasadzie dedukcji znacznie ułatwiona będzie analiza transakcji pod kątem AML.

Szkolenia

Kolejnym obowiązkiem, który na instytucje obowiązane w tym firmy pożyczkowe nakłada AML jest obowiązek szkolenia pracowników. Nie ulega wątpliwości, że wiedza i świadomość pracowników co do ich roli w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy może zmniejszyć ryzyko naruszenia obowiązków instytucji obowiązanej. Ważne jest, aby szkolenia były przeprowadzane rzetelnie i uwzględniały najważniejsze aspekty AML.

W szkoleniu powinny się przede wszystkim znaleźć odpowiedzi na pytania:

• dlaczego AML zostało wprowadzone?

• Dlaczego musimy stosować AML?

• jakie obowiązki wynikają z AML dla naszej firmy?

• Jak mamy działać aby nie dostać kary od GIIF za naruszenie obowiązków?

• Gdzie możemy znaleźć instrukcje co do AML w firmie?

Rzetelne podejście instytucji obowiązanej do obowiązku przeprowadzania szkoleń i zwiększania świadomości pracowników jest bardzo ważne przez pryzmat realizacji celu ustawy.

Raportowanie do GIIF

W kontekście raportowania do GIIF należy pracownikom pełniącym obowiązki tzw. AML Officera nie tylko merytoryczne podstawy raportowania (czyl kiedy i jakie transakcje raportować i jaka jest w tym zakresie przyjęta procedura w firmie), ale także przeszkolić w zakresie aspektów technicznych. Wiedza co do transkacji podejrzanej jest ważna, ale umiejętność poprawnego zgłoszenia do GIIF ma fundamentalny charakter. Wskazać należy, że od 2019 roku zgłoszenie potencjalnych naruszeń oraz dalsza korespondencja z GIIF odbywa się poprzez formularze w systemie teleinformatycznym.

Ocena ryzyka

Jest to drugi z kluczowych dokumentów (obok procedury AML), który jest konieczny, aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie instytucji obowiązanej przez pryzmat przepisów o AML. Ocena ryzyka jest to dokument, w którym instytucja pożyczkowa określa stopień ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane z jej działalnością, a następnie wyznacza środki niezbędne do zapobiegania powyższym przestępstwom. Ocena ryzyka, podobnie jak procedura AML nie może być sporządzona w oparciu o ogólnodostępne wzory, ponieważ aby spełniać swoją funkcję musi być zindywidualizowana dla danego przedsiębiorstwa. Szerzej o procesie formułowania dokumentu oceny przeczytają Państwo w artykule: AML: formułowanie oceny ryzyka instytucji obowiązanej – praktyczne wskazówki.