Wpływ postępowań restrukturyzacyjnych na toczące się postępowania sądowe i egzekucyjne

Zazwyczaj wierzyciel dowiaduje się o niewypłacalności dłużnika w momencie otrzymania pisma od komornika z umorzeniem postępowania w związku z bezskutecznością egzekucji. Umorzenie egzekucji komorniczej w tym trybie to może być tylko jeden z sygnałów, że wierzyciel nie będzie miał możliwości odzyskania swojej należności. Nie oznacza to jednak, że wierzyciel nie może ponowić próby odzyskania należności- egzekucja komornicza co do zasady może być ponawiana, aczkolwiek wierzyciel musi liczyć się z kosztami (postępowanie restrukturyzacyjne a postępowanie sądowe oraz zarządzenia zabezpieczenia roszczenia w ramach postępowania egzekucyjnego, postępowania sanacyjnego czy jeśli chodzi o postępowanie restrukturyzacyjne lub zawieszenie postępowania egzekucyjnego dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa z majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej po otwarciu postępowania sanacyjnego czy z wszczęcie postępowania egzekucyjnego lub dniem otwarcia postępowania sanacyjnego na zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego).

Inaczej jest, jeżeli niewypłacalny dłużnik zdecyduje się wszcząć odpowiednie postępowanie- restrukturyzacyjne lub upadłościowe.

W przypadku upadłości przepisy wprost stanowią, że po ogłoszeniu upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu. Oznacza to w praktyce, że wszczęcie takiego postępowania często będzie bezzasadne i może tylko wierzyciela narazić na koszty. Właściwym trybem dochodzenia wierzytelności po ogłoszeniu upadłości dłużnika jest bowiem zgłoszenie wierzytelności na listę wierzytelności, a nie wszczęcie odrębnego postępowania sądowego o zapłatę.

Nie zawsze jednak niewypłacalni dłużnicy decydują się na tak radykalny krok (tj. ogłoszenie upadłości). W obliczu utraty płynności finansowej przepisy umożliwiają również wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego. Ten rodzaj postępowania umożliwia ratowanie przedsiębiorstwa i przywrócenie jego płynności finansowej, głównie poprzez zawarcie układu. W praktyce w Polsce funkcjonują 4 rodzaje postępowań, które opisujemy w tekście: rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

W kontekście wszczynania szeroko pojętych postępowań mających na celu windykację należności, należy osobno opisać dwie kwestie: dochodzenie należności na drodze powództwa cywilnego oraz wszczynanie postępowań egzekucyjnych (przed komornikiem) Poniżej przedstawimy zbiorcze zasady postępowania dot. postępowań sądowych w przypadku restrukturyzacji dłużnika.

Zasady prowadzenia egzekucji komorniczej w trakcie restrukturyzacji są w zasadzie bardziej jednolite aniżeli zasady prowadzenia postępowań sądowych. W tym kontekście warto wskazać, że wszczęcie każdej restrukturyzacji (z wyjątkiem postępowania o zatwierdzenie układu bez obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego) uniemożliwia prowadzenie egzekucji komorniczej.

Co to oznacza w praktyce dla wierzyciela? Przede wszystkim, że nawet posiadając prawomocny wyrok nie może go skutecznie egzekwować z pomocą komornika- przynajmniej w czasie trwania restrukturyzacji (i również po niej, jeżeli został prawomocnie zatwierdzony układ). Co natomiast dzieje się jeżeli egzekucja już została wszczęta przed rozpoczęciem restrukturyzacji? W takiej sytuacji postępowanie ulega zawieszeniu, co oznacza, że komornik nie będzie podejmował żadnych nowych czynności w sprawie na czas trwania restrukturyzacji.

Jest to związane z jedną z głównych zalet restrukturyzacji- czyli ochroną przeciwegzekucyjną, która też może być postrzegana jako wada, zależnie od tego po której sporu się znajdujemy. W praktyce może to być bardzo dotkliwe ograniczenie dla wierzycieli, ale w tym kontekście nie można zapominać o celu postępowania restrukturyzacyjnego, czyli “uzdrowieniu” danego przedsiębiorstwa i umożliwieniu mu dalszego funkcjonowania. Egzekucja komornicza i jakiekolwiek zajęcie konta nie sprzyjają osiągnięciu tego celu.

Co do zasady każdy z obecnie funkcjonujących w prawie restrukturyzacyjnym rodzajów restrukturyzacji daje dłużnikowi szeroko zakrojoną ochronę przeciwegzekucyjną. Oznacza to w praktyce, że w znacznej większości przypadków nie można prowadzić egzekucji wobec dłużnika, który obecnie jest w restrukturyzacji. Co do zasady nie ma jednak przeszkód aby w dalszym ciągu prowadzić postępowania sądowe wobec dłużnika. Niemniej jednak należy poważnie rozważyć zasadność podejmowania takich działań- w przypadku zawarcia układu i tak to ten dokument jest podstawą odpowiedzialności dłużnika, a koszty uboczne (m.in. koszty procesu windykacyjnego) często są w przypadku restrukturyzacji umarzane.