Przekształcenie spółki cywilnej

Kamila Wasilewska

9 czerwca 2020

Spis treści

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ – WYBÓR FORMY PRZEKSZTAŁCENIA

Prowadzenie biznesu w formie spółki cywilnej jest jedną z najczęściej wybieranych form prowadzenia działalności w Polsce. Przesądza o tym przede wszystkim kwestia ograniczonych do minimum formalności w zakresie jej założenia, jak i dalszego prowadzenia. Atrakcyjność spółki cywilnej kończy się jednak wraz z rozwojem firmy. Zwiększone obroty, a co za tym idzie wyższe zobowiązania i zwiększone ryzyko gospodarcze sprawia, że spółka cywilna przestaje być opłacalną i bezpieczną formą prowadzenia działalności.

Powyższe wynika z faktu, że spółka cywilna nie posiada podmiotowości prawnej, dlatego stroną każdej zawieranej umowy są wspólnicy, a nie spółka jako osobny podmiot. Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają całym swoim majątkiem za wszelkie zobowiązania wynikłe z prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, co zwiększa ryzyko gospodarcze wspólników w zakresie prowadzonego przez nich biznesu, w szczególności odpowiedzialność za jej niespłacone zobowiązania.

Zwiększone obroty oraz szybszy rozwój spółki powinny być zatem pierwszym momentem, w którym należy poważniej podejść do kwestii przekształcenia spółki cywilnej przede wszystkim w celu zmniejszenia ryzyka gospodarczego w zakresie prowadzonego biznesu.Wyrażam zgodę na kontakt oraz akceptuję Politykę Prywatności

W polskim porządku prawnym można wyróżnić różne formy prowadzenia działalności gospodarczej. Najczęściej będzie to jednoosobowa działalność gospodarcza lub jedna ze spółek prawa handlowego – kapitałowa lub osobowa. Niekiedy spotkamy się również ze spółką cywilną. Wyjaśniamy, czym ona jest, a przede wszystkim, czy można dokonać jej przekształcenia.

Czym jest spółka cywilna?

Nazwa spółka cywilna sugeruje powinowactwo tej konstrukcji prawnej do spółek prawa handlowego (osobowych lub kapitałowych). Okazuje się jednak, że jest zupełnie inaczej, a spółki cywilnej w ogóle nie zaliczymy do katalogu bytów posiadających podmiotowość prawną (co do zasady, ponieważ wyjątki pojawiają się na gruncie prawa podatkowego). Czym zatem jest spółka cywilna?

Ustawodawca uregulował spółkę cywilną w kodeksie cywilnym (Księga III, Zobowiązania). W tej samej księdze znajdziemy unormowanie umowy najmu, sprzedaży czy dzierżawy, co w sposób oczywisty definiuje spółkę cywilną jako umowę.

Zgodnie z art. 860 k.c., przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Można przyjąć, że spółka cywilna stanowi jedną z form prowadzenia działalności gospodarczej, choć nie na tyle wyodrębnioną, aby działać jako samodzielny byt.

Filary spółki cywilnej

Wspólnikami spółki cywilnej najczęściej będą osoby fizyczne. Wynika to z faktu, że jest to dosyć prosta formuła, która pomaga ująć w formalnoprawne ramy relacje pomiędzy partnerami. Warto także wskazać, że spółka cywilna dobrze sprawdza się w przypadku realizacji krótkoterminowych zamierzeń, które nie wymagają angażowania dużej ilości kapitału. Ustawodawca pozostawia jednak pełną dowolność w kontekście doboru stron umowy, dlatego przedstawiciele doktryny widzą w roli wspólników również osoby prawne, jak i jednostki organizacyjne (tzw. ułomne osoby prawne).

Brak podmiotowości spółki cywilnej widoczny jest m.in. na płaszczyźnie proceduralnej, ponieważ we wszystkich postępowaniach np. cywilnych lub administracyjnych to wspólnicy będą legitymowani czynnie i biernie do udziału w czynnościach procesowych.

Dążenie do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przejawia się w prowadzeniu działalności gospodarczej o określonym profilu, zdefiniowanym przez kody PKD (np. tworzenie i sprzedaż oprogramowania). Ujmując rzecz najprościej, będzie to zarobienie pieniędzy, ale nazwane w inny sposób.

Należy jednak pamiętać, że zysk nie jest obligatoryjny, aby można było mówić o prowadzeniu działalności gospodarczej (choć z pewnością jest on silnie pożądany przez wspólników). Współpraca pomiędzy stronami umowy odbywa się nie tylko na zewnątrz, ale także na płaszczyźnie wewnętrznej i polega na wniesieniu wkładów do spółki.

Co może być wkładem w spółce cywilnej?

Zasadniczo wkładem do spółki cywilnej mogą być pieniądze lub innego rodzaju rzeczy lub prawa, posiadające wartość majątkową. W tym pierwszym przypadku sprawa jest prosta. Wspólnicy określają w umowie spółki sumę pieniężną (w walucie polskiej lub obcej), a także sposób jej wniesienia (gotówkowy lub bezgotówkowy, np. przelewem na rachunek bankowy spółki).

Temat wkładów komplikuje się, jeżeli rozważamy wniesienie ich w formie niepieniężnej (tzw. aportu). W tym przypadku każdorazowo należy rozważyć, co może, a co nie może być wkładem. Najczęściej zetkniemy się z prawami:

własności nieruchomości (np. działka) lub rzeczy ruchomej (np. samochód, sprzęt IT),
zbliżonymi do prawa nieruchomości (np. użytkowanie wieczyste),
autorskimi lub własności intelektualnej (np. prawa do utworu lub ochrona znaku towarowego),
wynikającymi z prawa najmu lub dzierżawy,
inkorporowanymi w papiery wartościowe (np. weksel).

Aby mieć pewność, czy dane aktywo można wnieść do spółki cywilnej, najlepiej zasięgnąć z wyprzedzeniem porady prawnika lub doradcy podatkowego. Za konsultacją przemawia także fakt, że tzw. zdolność aportowa nie zawsze wynika z istoty danej rzeczy lub prawa, ale może być przyznana przez orzecznictwo sądowe). Okazuje się bowiem, że wkładem może być również praca lub świadczenie usług.

DLACZEGO WARTO PRZEKSZTAŁCIĆ SPÓŁKĘ CYWILNĄ?

Przekształcenie spółki cywilnej jest najbardziej optymalnym i opłacalnym rozwiązaniem, które ma chronić finanse wspólników oraz dywersyfikować ryzyko gospodarcze w zakresie prowadzonej przez nich działalności. Spółkę cywilną można przekształcić w każdą inną spółkę prawa handlowego, zarówno osobową jak i kapitałową.

Najczęstszymi jednak rodzajami przekształceń spółek cywilnych jest przekształcenie w:

-spółkę jawną,

-spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz

-konstrukcję, gdzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest wspólnikiem spółki komandytowej (Sp. z o.o. Sp.k)

WAŻNE:

Przekształcenie spółki cywilnej powoduje, że nowy podmiot automatycznie wstępuje w całość jej praw i obowiązków. Nie trzeba zatem zawierać nowych umów, niepotrzebne są również aneksy do tych już zawartych. Majątek spółki cywilnej staje się majątkiem spółki przekształconej.

Numery NIP i Regon również pozostają te same.

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ W SPÓŁKĘ JAWNĄ

KORZYŚCI PRZEKSZTAŁCENIA SPÓŁKI CYWILNEJ W SPÓŁKĘ JAWNĄ:

Sama spółka jest podmiotem praw i obowiązków może zatem zaciągać kredyty i inne zobowiązania oraz zawierać umowy (odrębność podmiotowa od wspólników);

Przejście praw i obowiązków spółki cywilnej na spółkę jawną (np. umowy);

Własnością spółki jest cały majątek wspólny wspólników spółki cywilnej;

Brak określenia minimalnych wkładów wspólników do spółki jawnej (do jej prowadzenia nie jest konieczne posiadanie minimalnego majątku, tj. wkładem może być np. symboliczne 100 zł);

Zmiana zasad odpowiedzialności wspólników spółki jawnej (odpowiedzialność subsydiarna) za zobowiązania spółki jawnej najpierw odpowiada spółka a dopiero potem wspólnicy spółki jawnej, w praktyce dopiero w przypadku gdy egzekucja wobec majątku spółki jawnej okaże się bezskuteczna. Jest to odmienna, istotna konstrukcja niż w spółce cywilnej, gdzie wspólnicy ponoszą odpowiedzialność od razu, bez ograniczenia i w zakresie całego swojego majątku;

Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę, prawo reprezentacji dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki i nie może zostać ograniczone ze skutkiem wobec osób trzecich (w umowie spółki jawnej można natomiast zmodyfikować kwestię reprezentacji i wprowadzić np. reprezentację łączną wspólników);

Jednokrotne opodatkowanie wspólników (dochód jest opodatkowany tylko raz, a płatnikami są tylko wspólnicy, którzy płacą podatek od osób fizycznych);

Brak konieczności prowadzenia pełnej księgowości (pod warunkiem nieprzekroczenia limitu obrotów 2.000.000,00 euro).

MINUSY PRZEKSZTAŁCENIA SPÓŁKI CYWILNEJ W SPÓŁKĘ JAWNĄ:

Odpowiedzialność wspólników całym swoim majątkiem osobistym, długi najpierw ściągane są z majątku spółki, następnie w przypadku braku zaspokojenia wierzycieli z całego majątku osobistego wspólników;

Obowiązek sporządzania co roku sprawozdania finansowego (jeżeli spółka prowadzi pełną księgowość – dobrowolnie, w związku z przekroczeniem limitów obrotów obowiązkowe);

Utrudnione wyjście wspólnika ze spółki (przeniesienie praw ze spółki na osobę trzecią zależne od zgody pozostałych wspólników);

Każdy wspólnik spółki będący osobą fizyczną jest płatnikiem składek ZUS (lub tylko składki zdrowotnej przy posiadaniu zbiegu tytułów do ubezpieczenia społecznego).

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ W SPÓŁKĘ Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ (Z O.O.)

Korzyści przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.):

Wyłącznie spółka odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem;

Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, jeżeli nie są członkami jej zarządu (członkowie zarządu natomiast odpowiadają tylko w przypadku niewypłacalności spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w trybie art 299 k.s.h.);

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać odpowiednio wyceniona i sprzedana, co nie ma miejsca w przypadku spółki cywilnej (większa dowolność w obrocie udziałami w spółce);

Niski minimalny kapitał zakładowy (min. 5.000,00 złotych).

MINUSY PRZEKSZTAŁCENIA SPÓŁKI CYWILNEJ W SPÓŁKĘ Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ:

Wymóg prowadzenia pełnej księgowości i dokonywania sprawozdań finansowych;

Podwójne opodatkowanie (spółka jest podatnikiem podatku od osób prawnych, płaconego od osiągniętych przez nią dochodów w danym roku podatkowym, a wspólnicy opłacają podatek od wypłaconych im dywidend i innych dochodów pochodzących z udziału w zyskach osób prawnych). Dostępne są jednak mechanizmy optymalizacyjne, które pomogą tego uniknąć tj. przekształcenie spółki cywilnej w spółkę komandytową, której wspólnikiem będzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością o czym szerzej poniżej.

WAŻNE:

Alternatywnym rozwiązaniem dla przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością jest założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wniesienie do niej istniejącego przedsiębiorstwa – spółki cywilnej w formie aportu.

Wadą takiego rozwiązania jest to, że wniesiona aportem spółka cywilna kończy swoją działalność i powstaje nowa spółka kapitałowa. Niezbędne jest zatem zawarcie na nowo stosownych umów (brak sukcesji uniwersalnej), ponieważ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością staje się nowym, odrębnym od spółki cywilnej podmiotem, który nie wchodzi w prawa spółki cywilnej.

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ W SPÓŁKĘ KOMANDYTOWĄ

Korzyści przekształcenia spółki cywilnej w spółkę komandytową, której wspólnikiem będzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością skrót „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k.”

Bardzo często spotyka się w obrocie gospodarczym skrót „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k.” lub „sp. z o.o. sp. k.” nie bez przyczyny. Taka forma prowadzenia działalności gospodarczej pozwala na korzystanie z zalet spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z pominięciem jednocześnie podwójnego opodatkowania oraz z pełniejszym zabezpieczeniem majątku wspólników spółki.

W takiej konstrukcji tworzy się nową spółę z ograniczoną odpowiedzialnością, której wspólnikami stają się osoby będące wspólnikami spółki cywilnej. Tak utworzona spółka z ograniczoną odpowiedzialnością przystąpi do spółki cywilnej jako jej nowy wspólnik.

Kolejno spółkę cywilną poddaje się przekształceniu w spółkę komandytową, gdzie komandytariuszami tej spółki będą dotychczasowi wspólnicy spółki cywilnej (ponoszący odpowiedzialność tylko do wysokości sumy komandytowej), a komplementariuszem będzie nowy wspólnik spółki cywilnej, czyli spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ponosząca pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki).

W tej konstrukcji ominięcie podwójnego opodatkowania może nastąpić między innymi poprzez określenie, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością uczestniczy w zyskach na niższym poziomie niż spółka komandytowa. Dzięki temu znaczna część zysków przechodzi na spółkę komandytową, gdzie „starzy” wspólnicy spółki cywilnej uczestniczą w nich za jednokrotnym opodatkowaniem.

WAŻNE:

Przekształcenie spółki cywilnej w zależności od wybranej formy, może nastąpić w trybie uproszczonym cechującym się ograniczonymi do minimum formalnościami lub w trybie pełnym, w przypadku, gdy tylko cześć wspólników może prowadzić sprawy spółki cywilnej, co w praktyce jest stosunkowo rzadko spotykane.

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ – PODSUMOWANIE

Przedstawione powyżej przykłady w praktyce są najczęściej wybieranymi formami przekształcenia spółki cywilnej. Podkreślenia wymaga fakt, że wybór formy przekształcenia jest podyktowany nie tylko koniecznością dywersyfikacji ryzyka gospodarczego, w tym związanymi z procesami windykacyjnymi, kwestiami podatkowymi oraz określonymi celami gospodarczymi ale również decyzją wspólników, co do ich praw i obowiązków w spółce.

Dokonując wyboru docelowej formy spółki przekształconej, możemy wybierać spośród wszystkich podmiotów przewidzianych w kodeksie spółek handlowych. Przekształcenie może więc zakończyć się utworzeniem spółki osobowej (jawnej, komandytowej, partnerskiej i komandytowo-akcyjnej) oraz kapitałowej (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej). Za każdym razem jednak procedura przekształcenia będzie przebiegała nieco inaczej. Wybór docelowej formy prawnej ma także ogromne znaczenie z punktu widzenia rentowności biznesowej całego przedsięwzięcia. Inne zalety ma bowiem spółka jawna, a do innych celów ustawodawca przewidział spółkę z o.o.

Na określonym etapie rozwoju spółki cywilnej jej przekształcenie może być zatem nieuniknione, ważne jest jednak aby właściwie wybrać jej formę prawną, która pozwoli na dalszy, nieograniczony rozwój firmy.

Sprawdź informację na temat przekształceń spółki cywilnej

MASZ PYTANIA LUB POTRZEBUJESZ POMOCY?

DAJ NAM ZNAĆ W SEKCJI KOMENTARZ PONIŻEJ LUB POPRZEZ FORMULARZ KONTAKTOWY