Mała Instytucja Płatnicza (MIP) – Jak zostać małą instytucją płatniczą?

CO TO SĄ INSTYTUCJE PŁATNICZE I CO TO ZNACZY MIP?

Instytucje płatnicze sensu largo działające w Polsce można podzielić na dwa rodzaje – krajowe instytucje płatnicze działające na podstawie zezwolenia KNF  i wpisu do rejestru ERUP oraz małe instytucje płatnicze, które nie wymagają zezwolenia, a jedynie wpisu do właściwego rejestru. Wśród instytucji płatniczych dodatkowo wyróżniamy unijną instytucję płatniczą jako podmiot działający na podstawie zezwolenia organu nadzorczego właściwego państwa członkowskiego.

Skrót „MIP” odnosi się właśnie do Małej Instytucji Płatniczej. W ten sposób określa się osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną, która świadczy wszystkie lub wybrane usługi płatnicze z wyjątkiem typów usług wskazanych wprost w ustawie.

MAŁA INSTYTUCJA PŁATNICZA – JAKĄ ROLĘ PEŁNIĄ INSTYTUCJE FINANSOWE W NASZYM KRAJU?

Choć ustawa o usługach płatniczych nie posługuje się pojęciem instytucji finansowej można przyjąć, że MIP (a tym bardziej Krajowa Instytucja Płatnicza – w skrócie „KIP”) wchodzą w poczet instytucji finansowych. Zadaniem podmiotów z sektora finansów jest świadczenie na rzecz klientów usług pozwalających na zarządzanie zasobów pieniężnych, gospodarowanie nimi i gromadzenie ich, a także obejmujących samo pośrednictwo finansowe.

Analizując zakres usług płatniczych, można dojść do wniosku, że wiele z nich stanowi właśnie usługi finansowe, które pozwalają na zarządzanie środkami pieniężnymi.

CZYM JEST MAŁA INSTYTUCJA PŁATNICZA (MIP) I JAKIE USŁUGI MOŻE ŚWIADCZYĆ?

W polskim prawie pełny katalog czynności, które może wykonywać mała instytucja płatnicza, znalazł się w art. 3 ust. 1 pkt 1-6 ustawy o usługach płatniczych. Zgodnie z tym przepisem świadczenie usług płatniczych przez instytucje płatnicze (w tym MIP) polega na:

• przyjmowanie wpłat gotówki i dokonywanie wypłat gotówki z rachunku płatniczego oraz wszelkie działania niezbędne do prowadzenia tego rachunku;
• wykonywaniu transakcji płatniczych, w tym transfer środków pieniężnych na rachunek płatniczy u dostawcy użytkownika lub innego dostawcy przez wykonywanie usług polecenia zapłaty, przy użyciu instrumentu płatniczego lub przez wykonywanie usług polecenia przelewów;
• wykonywanie transakcji płatniczych, w ciężar środków pieniężnych udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu;
• wydawaniu instrumentów płatniczych;
• świadczeniu usługi acquiringu, czyli pośrednictwa w transakcjach bezgotówkowych inicjowanych przez nabywcę towaru lub usługi;
• świadczeniu usług przekazu pieniężnego

W praktyce Mała Instytucja Płatnicza (MIP) przede wszystkim może świadczyć niemal wszystkie usługi płatnicze, jakie przewiduje przewidziany ustawowo wykaz usług płatniczych. Wyjątkiem są jedynie usługi oparte o dostęp do rachunku (tzw. usługi XS2A, czyli PIS i AIS). Oznacza to, że może m.in.:

• Prowadzić rachunki płatnicze – przez to rozumie się przechowywanie środków przyjętych od użytkowników i dla użytkowników po to by realizować transakcje płatnicze,
• Wykonywać transfery pieniężne – będą to między innymi przelewy i polecenia zapłaty (usługa inicjowania transakcji płatniczej),
• Przyjmować płatności instrumentami płatniczymi – czyli oprócz tradycyjnych płatności kartami również za pomocą np. telefonu za pomocą tzw. bramek płatniczych opartych o technologię pay-by-link (PBL).
• Realizować przekazy pieniężne,
• Funkcjonować jako kantor wymiany walut na potrzeby transakcji płatniczych, czy w końcu
• Kredytować transakcje płatnicze;

Oprócz tego MIP ma możliwość prowadzenia tzw. działalności hybrydowej. Co to znaczy? Przede wszystkim to, że podmiot mający status MIP może jednocześnie świadczyć usługi niefinansowe. Wyobraźmy sobie sytuację gdy dany podmiot jest na przykład sklepem z elektroniką albo portalem typu marketplace, ale ma też status MIP, bo wszystkie płatności w nim prowadzone odbywają się za pomocą jego własnego systemu płatności.

DLA KOGO MAŁA INSTYTUCJA PŁATNICZA JEST WŁAŚCIWA?

Wymogi dla rejestracji Małej Instytucji Płatniczej (MIP) zostały znacznie uproszczone względem tych dla KIP.

Przede wszystkim nie przewiduje się wymogu formy prawnej, co oznacza, że Mała Instytucja Płatnicza może zostać zarówno spółka akcyjna, spółka z o.o. jak i przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą.

Dalej dla Małej Instytucji Płatniczej nie przewidziano żadnych wymogów kapitałowych, wyjąwszy te z kodeksu spółek handlowych jeśli podmiot ubiegający się o ten status jest spółką kapitałową.

Mała Instytucja Płatnicza bardzo często stanowi etap przejściowy przed przekształceniem się przedsiębiorcy w Krajową Instytucję Płatniczą. Jak zwróciła uwagę KNF, instytucja MIP stanowi piaskownicę regulacyjną, czyli uproszczoną formę prowadzenia określonego rodzaju działalności gospodarczej. Podmiot, który ją prowadzi może przetestować rozwiązania ustawowe, a także własne możliwości w zakresie zasobów, zabezpieczeń informatycznych, a także spełnienia przesłanek ustawowych. Często Krajowe Instytucje Płatnicze, które funkcjonują na rynku wcześniej działały właśnie jako MIP.

Mała instytucja płatnicza jest też dobrym wyborem, kiedy przedsiębiorca planuje wprawdzie realizować usługi płatnicze, ale z góry zakłada, że będą one stanowiły wyłącznie jeden z jego profili działalności o określonym wolumenie obrotów, które nie przekroczą granicy obligatoryjnej rejestracji podmiotu jako KIP, czyli 1 500 000 euro miesięcznie. MIP z założenia ma stanowić ułatwienie dla małych i średnich przedsiębiorców, którzy nie mogą spełnić wymagań określonych przepisami, aby uzyskać zezwolenie na prowadzenia działalności jako KIP.

Jest to ponadto podmiot, który usługi płatnicze świadczy w Polsce, ze względu na konieczność zachowania zasady terytorialnej.

JAK ZAREJESTROWAĆ MAŁĄ INSTYTUCJĘ PŁATNICZĄ (MIP)?

Proces rejestracji małej instytucji płatniczej w Polsce jest stosunkowo złożony i wymaga spełnienia wielu kryteriów. Poniżej opisujemy etapy procesu rejestracyjnego Małej Instytucji Płatniczej (MIP).

PROCEDURA REJESTRACJI MAŁEJ INSTYTUCJI PŁATNICZEJ

Najpierw wchodzimy na stronę Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego i pobieramy stamtąd formularz wraz z załącznikami wymaganymi przy rejestracji Małej Instytucji Płatniczej. Następnie postępując zgodnie z poleceniami zawartymi we wniosku, musimy go wypełnić. 

Dalej do wniosku o rejestrację małej instytucji płatniczej załączamy schemat graficzny prowadzonej działalności. Czym jest taki schemat? Jest to graficzne ukazanie jakie podmioty i kiedy będą brały udział w świadczeniu poszczególnych usług. Wynika to z konieczności zachowania transparentności, szczególnie jeśli stosujemy outsourcing czynności do innych podmiotów. Schemat organizacyjny pokazuje także zakresy odpowiedzialności w organizacji. Przygotowanie opisu jest skomplikowane, ponieważ musi on uwzględniać zarówno przepływ środków pieniężnych, jak i sam pomysł na biznes, ale zaprezentowany z powołaniem się na konkretne przepisy z ustawy o usługach płatniczych i językiem prawnym.

Do tego załączamy oświadczenie odnośnie kompletności i prawdziwości składanych informacji oraz informacje o tym, czy zamierzamy korzystać z usług agentów (jest to podobne do wzoru zawiadomienia z art. 85 ust. 1 uUP).

Jeżeli urząd uzna, że wniosek jest kompletny, to następnie ma 3 miesiące na jego rozpatrzenie i dokonanie wpisu podmiotu do rejestru Małych Instytucji Płatniczych. Gdy to się stanie KNF wyda nam również specjalne zaświadczenie. Dzień wpisu uznaje się za dzień, w którym możemy rozpocząć działalność jako Mała Instytucja Płatnicza. Na etapie rozpatrywania wniosku KNF może żądać dodatkowych wyjaśnień, oświadczeń lub grafów. Najczęściej KNF ma dopytanie do treści wniosku lub nawet sugestie, np. aby widziałby inną kwalifikację dla opisu biznesowego usług płatniczych. Zdarza się także, iż w toku postępowania o wpis pobiera dodatkowe oświadczenia, np. deklaracje o zachowaniu zasady terytorialności MIP.

Już w pierwszej fazie należy tworzyć dokumentację do drugiego etapu postępowania, ponieważ przewiduje się  krótki, 14-dniowy termin na jej uzupełnienie po wpisie Małej Instytucji Płatniczej.

Dopiero kiedy KNF wpisze Małą Instytucje Płatniczą do rejestru, żąda przedstawienia w terminie 14 dni kompletu przygotowanych dokumentów dotyczących zorganizowanej działalności. Obejmują one m.in.:

• Program działalności na pierwszych 12 miesięcy;

• Plan finansowy na pierwszych 12 miesięcymiesiecy;

• Procedury zarządzania ryzykiem, na które MIP jest narażony, w tym plan ciągłości działania;

• Procedury AML/CFT (przeciwdziałania praniu pieniędzy);

• Oświadczenia o spełnieniu wymogów działalności MIP;

• wzoru umowy z klientami / Regulaminu dla użytkowników.

Ze względu na krótki czas na realizację całej procedury i stopień jej skomplikowania warto zlecić jej przeprowadzenie profesjonalistom. Tworzenie dokumentów porządkuje także organizacyjnie działalność, bo w końcu właśnie według nich będziemy działać i będziemy z tego sprawdzani przez KNF oraz inne instytucje nadzorcze.

Stworzenie ww. dokumentacji może być czasochłonne (zwykle 1-2 miesiące), a sama dokumentacja m a pokazać organowi nadzoru, że jesteśmy wiarygodnym i bezpiecznym podmiotem, któremu klienci mogą powierzyć środki pieniężne.

ODMOWA REJESTRACJI MAŁEJ INSTYTUCJI PŁATNICZEJ (MIP)

Jeżeli jednak KNF uzna, że wniosek jest w jakiś sposób wadliwy czy to przez niekompletność czy niejasności, to wezwie nas do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Z praktyki wiemy, że prawie zawsze KNF żąda dodatkowych, ponad te załączone do wniosku, danych i wyjaśnień. Najczęściej zastrzeżenia KNF dotyczą doprecyzowania schematu graficznego świadczonych usług. Po uzupełnieniu braków/wyjaśnieniu niejasności proces będzie biegł jak wyżej.

Natomiast istnieje też możliwość, że KNF wyda decyzję odmowną do dokonania wpisu. Są ku temu dwa ustawowe powody:

1) jeżeli wobec wnioskującego podmiotu wydano prawomocne orzeczenie sądu o zakazie świadczenia określonego typu działalności lub

2) podmiot został skreślony z odpowiedniej listy KNF w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku

NADZÓR KNF NAD MAŁĄ INSTYTUCJĄ PŁATNICZĄ (MIP)

Co się zatem dzieje po udanym dokonaniu wpisu? Oprócz tego, że możemy rozpocząć działalność zostaniemy objęci nadzorem KNF.

Co to znaczy?

Oznacza to, że KNF będzie upoważniony do podejmowania stosownych działań nadzorczych, w tym do stosowania sankcji za naruszenia za naruszenia. W szczególności KNF będzie badał czy przestrzegane są interesy użytkowników i konsumentów (np. w zakresie opłat i obowiązków informacyjnych). Stwierdzając naruszenie, KNF przystąpi do wydawania zaleceń. Mogą to być np. żądania podjęcia działań określonych w wezwaniu a mających na celu skorygowanie wykroczeń. KNF ma też szereg środków przymusu, by korygować naruszenia. Będą to np. kary finansowe, żądanie odwołania osób zarządzających podmiotem, a nawet w skrajnych wypadkach wydawanie zakazu prowadzenia działalności w charakterze MIP.

WYMAGANIA BIEŻĄCE WZGLĘDEM MAŁEJ INSTYTUCJI PŁATNICZEJ (MIP)

Obowiązujące przepisy nakładają na Małą Instytucje Płatniczą szereg obowiązków, w tym:

• obowiązki sprawozdawcze wobec KNF (m.in. łączna wartość i liczba transakcji, roczne sprawozdanie finansowe, przekroczenie limitu obrotów, incydenty operacyjne oraz naruszenia w zakresie AML);

• informowanie KNF o zmianach danych objętych wpisem;

• stosowanie silnego uwierzytelniania użytkownika;

• partycypowanie w opłatach za nadzór według stawek określanych w rozporządzeniu w sprawie wpłat na pokrycie kosztów nadzoru, a także uiszczanie wpłat na pokrycie kosztów funkcjonowania Rzecznika Finansowego i jego biura;

• bieżącą analizę transakcji w zakresie AML;

• wydzielenie środków zdeponowanych przez klientów na potrzeby realizacji usług płatniczych;

• archiwizacja dokumentów związanych ze świadczeniem usług płatniczych;

• zobowiązanie pracowników do zachowania tajemnicy służbowej;

• rzetelne i zrozumiałe publikowanie informacji na stronie internetowej;

• stosowanie się do zaleceń KNF;

• aktualizacja procedur AML oraz zarządzania ryzykiem.

Ze względu na dużą ilość i wysoki stopień skomplikowania obowiązków bieżące prowadzenie Małej Instytucji Płatniczej powinno być zlecone kancelarii prawnej z doświadczeniem w obsłudze podmiotów rynku regulowanego.

Obowiązki Małej Instytucji Płatniczej, o których należy pamiętać

Opłaty roczne na nadzór oraz sporządzenia w tym zakresie deklaracji do KNF dla małej instytucji płatniczej

Zgodnie z obowiązującymi przepisami na Małej Instytucji Płatniczej spoczywa obowiązek wnoszenia opłat na pokrycie kosztów nadzoru realizowanych przez organ regulacyjny w trybie art. 177u ustawy o usługach płatniczych. Wysokość opłat jest aktualizowana każdego roku do dnia 31 maja. Wraz z dokonaniem wpłaty MIP jest zobligowana do złożenia deklaracji, której szczegóły są określone w rozporządzeniu w sprawie wpłat na pokrycie kosztów nadzoru nad małymi instytucjami płatniczymi.

Termin płatności upływa z dniem 30 czerwca każdego roku. Na złożenie deklaracji podmioty mają 10 dni od dnia upływu terminu do uiszczenia wpłaty.

Obowiązki rozliczenia z opłat nadzorczych dotyczą także Rzecznika Finansowego.

Aktualizacja treści w mediach

Wszystkie informacje o instytucji płatniczej oraz o świadczonych przez nią usługach płatniczych, w tym informacje reklamowe publikowane przez Małą Instytucje Płatniczą, na jej zlecenie lub rzecz powinny być prezentowane w sposób rzetelny i zrozumiały.

Zgodność informacji z obowiązującymi regulacjami prawnymi dotyczy zarówno MIP, jak i agentów, za pośrednictwem których świadczy ona swoje usługi płatnicze.

Naruszenie zasady jasności przekazu uprawnia KNF do:

• wydania zalecenia o nierozpowszechnianiu informacji lub nakazania sprostowania informacji;
• nałożenia kary pieniężnej instytucję płatniczą lub bezpośrednio na osobę zarządzającą, odpowiedzialną za niewykonanie nakazu.

Szkolenie AML dla małej instytucji płatniczej MIP

Małe Instytucje płatnicze stanowią instytucję obowiązaną w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Wiąże się to z obowiązkiem wdrożenia wielu regulacji i procedur wewnętrznych, a także obowiązkami raportowymi względem GIIF oraz organów ścigania. W ramach bieżącej obsługi Małej Instytucji Płatniczej nasza kancelaria może przeprowadzić szkolenie AML dedykowane dla Małych Instytucji Płatniczych. W toku spotkania zostaną omówione takie zagadnienia jak:

– identyfikowanie i ocena ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu;

– wdrożenie i stosowanie środków bezpieczeństwa , w tym procedur wewnętrznych, które mają zapewnić zgodność działań MIP z prawem;

– obowiązek współpracy z GIIF;

– identyfikacja klienta i beneficjenta rzeczywistego;

– opracowanie procedury anonimowego zgłaszania naruszeń;

– przebieg postępowania kontrolnego.

Warto pamiętać, że sankcje za niedochowanie regulacji AML potrafią być bardzo surowe. Obejmują m.in. cofnięcie koncesji lub zezwolenia na wykonywanie działalności, zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie, jak również nałożenie kary pieniężnej. Dlatego w ramach wsparcia przeprowadzamy również bieżącą analizę transakcji oraz monitorujemy wykonywanie obowiązków AML po wdrożeniu stosownych procedur wewnętrznych w MIP.

Odpowiadanie na pisma sektorowe organu nadzorczego MIP

Jednym z zadań realizowanych przez KNF jest prewencyjne wysyłanie pism sektorowych (tzw. listów pasterskich), które mają za zadanie ujednolicić standardy świadczenia usług przez kontrolowane podmioty na określony poziomie w relacji do zmieniających się przepisów lub bieżących wydarzeń geopolitycznych. Pisma sektorowe służą również do upominania podmiotów, które swoim działaniem mogą naruszać obowiązującą regulację lub poddawać w wątpliwość rzetelność, bezpieczeństwo i stabilność świadczonych usług

Przykładem takiego listu pasterskiego jest m.in. uchwała nr 111/2022 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 14 kwietnia 2022 r. w sprawie okoliczności istotnych dla oceny rękojmi w sprawach z zakresu rynku finansowego w związku z agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.

Informacja o ofercie

Pytania i odpowiedzi

Może Ciebie również zainteresować:

Zaufali nam: