Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo - akcyjnej w 2023 r.

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jest aktem prawa normującym zasady m.in. podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne i podstawy ich wymiaru. Przepisy ustawy regulują także krąg osób, które obowiązkowo podlegają określonym ubezpieczeniom. Wśród nich znajduje się zbiór osób określony jako „osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą”. Z mocy prawa wszystkie podmioty kwalifikujące się jako takie tj. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą są zobowiązane obligatoryjnie do pokrywania kosztów ubezpieczenia emerytalnego i rentowego oraz uiszczania składki zdrowotnej.

To, kto tak naprawdę wykonuje pozarolniczą działalność gospodarczą, uregulowane zostało w art. 8 ust. 6 ww. Ustawy. Ustanowiony tam katalog z roku na rok rozrasta się o kolejne pozycje. W maju 2022 roku do obowiązkowego ubezpieczenia zobligowani zostali akcjonariusze prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług. Tymczasem z dniem 1 stycznia 2023 roku, do podmiotów prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w myśl Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dołączyli komplementariusze w spółce komandytowo-akcyjnej. W tym miejscu warto przypomnieć, iż komplementariusze są to osoby sprawujący zarząd spółką, odpowiadający całym swoim majątkiem za zaciągnięte przez spółkę zobowiązania. Do tej pory komplementariusze zwolnieni byli z obowiązkowych ubezpieczeń, co powodowało – w szczególności po wejściu w życie przepisów Polskiego Ładu – że spółka komandytowo – akcyjna jawiła się jako wyjątkowo atrakcyjna forma prowadzenia działalności.

Co kierowało ustawodawcą podczas projektowania przedmiotowych zmian? W uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej przeczytamy, że działalność w formie spółki komandytowo – akcyjnej jest de facto w opinii ustawodawcy zbliżona charakterem oraz obowiązkami ciążącymi na komplementariuszu albo akcjonariuszu, do działalności prowadzonej w formie spółki komandytowej. Tymczasem wspólnik spółki komandytowej podlega także obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Stąd też, rozwiązanie to ma na celu ujednolicenie w traktowaniu tych podmiotów.

Ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe

Na gruncie nowych przepisów, komplementariusze spółek komandytowo – akcyjnych są zobowiązani do płacenia takich samych składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jak osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Pierwszym obowiązkiem, który znowelizowane przepisy nakładają na komplementariuszy, jest zgłoszenie się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj. emerytalnego, rentowego i wypadkowego. Następuje to poprzez dokonanie wpisu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Takie zgłoszenie składa się na odpowiednim formularzu:

jeżeli komplementariusz sam dla siebie jest płatnikiem składek – obowiązuje go formularz zmiany danych dla osób fizycznych (ZUS ZFA);
jeżeli komplementariusz jest osobą ubezpieczoną – powinien złożyć formularz ZUS ZUA (zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego) lub ZUS ZZA (zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego).

W formularzu tym obowiązkowo należy podać kod ubezpieczenia – dla komplementariuszy jest to kod 0543, który oznacza wspólników jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólników spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich.

Wypełniony wniosek należy złożyć za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS (inaczej: PUE). Od 1 stycznia 2023 r. każdy, kto jest płatnikiem składek, ma ustawowy obowiązek posiadania profilu na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.

Składka zdrowotna

Oprócz obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, komplementariusze spółek komandytowo – akcyjnych zostali także objęci obowiązkiem uiszczania składki zdrowotnej. Zgodnie z art. 5 pkt 21 oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi będące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, podlegają też obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Zgłoszenia w zakresie uiszczania składki zdrowotnej można dokonać symultanicznie ze zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych, poprzez formularz ZUS ZUA lub ZUS ZZA.

Jaki okres obejmuje obowiązek ubezpieczenia?

W związku z wejściem w życie znowelizowanych przepisów, obecni już komplementariusze spółek komandytowo – akcyjnych zobligowani zostali dokonać zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dniem 1 stycznia 2023 roku. W przypadku spółek dopiero powstających, jak również osób które dopiero będą obejmować funkcje komplementariuszy, obowiązek zgłoszenia do ZUS powstanie odpowiednio z chwilą wpisu spółki do Krajowego Rejestru Sądowego lub z dniem, w którym nabyte zostaną przez nich prawa i obowiązki komplementariuszy.

Jeżeli spółka zawiesiła wykonywanie działalności na podstawie przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców, wówczas okres zawieszenia podlega wyłączeniu z obowiązkowego ubezpieczenia. Ustanie zwolnienia, o którym mowa w poprzednim zdaniu, następuje dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności. Mimo to, w czasie zawieszenia wykonywania działalności przez spółkę komandytowo – akcyjną komplementariusze mogą przystąpić, na swój wniosek, do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych na zasadach ogólnych.

W jakiej wysokości składki muszą uiszczać komplementariusze w spółce komandytowo – akcyjnej?

Komplementariusz spółki komandytowo – akcyjnej zobligowany jest do uiszczania w ZUS obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne oraz na Fundusze Pracy i Solidarnościowy, od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W 2023 roku podstawa ta wynosi 4161 zł. Kwota pobrana na poczet składki na ubezpieczenia społeczne rozkłada się procentowo w następujący sposób:

na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy
na ubezpieczenia rentowe – 8,00% podstawy
na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy

W zakresie ubezpieczenia wypadkowego, stopa procentowa jest zmienna w zależności od liczby ubezpieczonych i branży działania. Waha się pomiędzy wartościami od 0,67 do 3,33 % podstawy wymiaru na ubezpieczenie wypadkowe.

Warto pamiętać, że podstawa w wysokości nie niższej niż 60% jest minimalnym progiem przyjętym przez ustawodawcę. Każdy ubezpieczony, w tym także komplementariusz spółki komandytowo – akcyjnej, może zadeklarować wyższą podstawę i uiszczać proporcjonalnie wyższe składki, a tym samym w przyszłości móc liczyć na wyższe świadczenia.

Tymczasem wysokość składki zdrowotnej zależy od formy opodatkowania i wysokości dochodów konkretnej osoby. W przypadku komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej będzie to 9% podstawy wymiaru składki. Podstawę stanowi natomiast zadeklarowana przez ubezpieczonego kwota – kwota przeciętnego wynagrodzenia w IV kwartale, łącznie z wypłatami z zysku.

Czy bycie wspólnikiem SKA ma jeszcze zalety?

W obliczu wskazanych powyżej zmian może się wydawać, że prowadzenie działalności w formie spółki komandytowo – akcyjnej przestało być atrakcyjne dla jej komplementariuszy. To nie jest do końca prawda. Należy bowiem zauważyć, iż SKA w dalszym ciągu może korzystać z rozwiązania, jakim jest estoński CIT. Tym samym komplementariusz może uniknąć tzw. podwójnego opodatkowania poprzez odliczenie kwoty podatku dochodowego, do którego zobowiązana jest spółka, od podatku płaconego przez komplementariusza z tytułu wypłat zysków. Alternatywą dla prowadzenia działalności w formie SKA jest także jej przekształcenie w inny rodzaj spółki – np. spółkę z o.o. Jest to najpopularniejsza forma spółki wybierana zdecydowanie najczęściej wśród inwestorów. Podobnie jak SKA korzysta z estońskiego CIT-u, a nadto wspólnicy spółki z o.o. niezwolnieni są od opłacania składki zdrowotnej.

Podsumowanie

W 2023 roku katalog podmiotów prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą – zdefiniowany w art. 8 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, rozbudowany został o komplementariuszy spółki komandytowo -akcyjnej. Od 1 stycznia br. Są oni zobligowani do uiszczania składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe oraz wypadkowe i pokrywania składki zdrowotnej. Wszystkim komplementariuszom spółek komandytowo – akcyjnych przypominamy więc, aby czym prędzej dokonali złożenia odpowiednich wniosków do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Joanna Rotter