Przejęcie spółki – na czym polega i kroki

Łączenie się przedsiębiorstw, przejmowanie jednych przez drugie i tworzenie grup kapitałowych staje się coraz bardziej popularne. M&A to skrót od angielskiego mergers and acquisitions tłumaczonego wprost jako fuzje i przejęcia, czyli są to transakcje skutkujące zmianą w strukturze własności przedsiębiorstwa. W praktyce, transakcje M&A odnoszą się do

• sprzedaży firmy,
• pozyskania inwestora lub
• nabycia przedsiębiorstwa (całości lub części jego udziałów bądź akcji w przypadku spółek kapitałowych lub praw wspólników w przypadku spółek osobowych).

Dla nabywców fuzje i przejęcia mogą stanowić strategię rozwoju przedsiębiorstwa pozwalającą między innymi na szybszą realizację celów takich jak zwiększenie skali działalności, marży, pozyskanie umiejętności, technologii, innych zasobów czy rynków bądź też klientów. Zainteresowanie sprzedażą przedsiębiorstwa lub pozyskaniem inwestora motywowane jest często różnymi czynnikami – od chęci realizacji przyszłych zysków i przeznaczenia ich na cele prywatne właścicieli po ograniczenia w dalszym dynamicznym rozwoju bez wsparcia inwestora.

Zobacz również: Jak przebiega due diligence w kontekście M&A?

Łączenie przez przejęcie oznacza operację, poprzez którą jedna lub więcej spółek zostaje rozwiązanych i przenosi do innej spółki wszystkie swoje aktywa oraz pasywa w zamian za wyemitowanie dla akcjonariuszy spółki lub spółek przejmowanych akcji w spółce przejmującej oraz ewentualną dopłatę w gotówce nieprzekraczającą 10% wartości nominalnej tak wyemitowanych akcji lub, w przypadku braku wartości nominalnej, ich wartości księgowej.

Z obecnie obowiązujących przepisów można wyraźnie wywnioskować, że nie ma obowiązku przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w stosunku do spółki, której byt prawny ustaje wraz z dniem połączenia.

Istotnym wymogiem, który musi zostać spełniony, aby dana transakcja została zakwalifikowana jako połączenie, jest to, by spółka przejmująca w ramach danej transakcji przejęła całość majątku spółki przejmowanej, a nie jedynie jego część.

Połączeniu przez przejęcie może towarzyszyć podwyższenie kapitału zakładowego w spółce przejmującej w celu ustanowienia nowych udziałów/ akcji dla wspólników/akcjonariuszy spółki przejmowanej. Podwyższenie kapitału zakładowego/emisja nowych akcji nie będą konieczne, jeżeli spółka przejmująca ma udziały lub akcje spółki przejmowanej albo własne udziały/akcje w liczbie wystarczającej do przeprowadzenia wymiany udziałów (akcji) spółki przejmowanej.

Wyróżnia się trzy modelowe fazy postępowania łączeniowego:

1. Faza czynności przygotowawczych prowadzonych przez zarządy łączących się spółek (art. 498-505 k.s.h.), tzw. faza menadżerska.

2. Faza uchwał zgromadzeń wspólników (walnych zgromadzeń) łączących się spółek (art. 506 k.s.h.), tzw. faza właścicielska.

3. Faza rejestracji i ogłoszenia połączenia (art. 507-508 k.s.h. w zw. z art. 493§2-5 k.s.h.), tzw. faza autoryzacji połączenia przez organy publiczne.

Faza menadżerska

Organy administrujące lub zarządzające spółek dokonujących połączenia powinny sporządzić plan połączenia. Powinien zawierać przynajmniej:

1. typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki – również typ, firmę i siedzibę tej spółki;

2. stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat;

3. zasady dotyczące przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej;

4. dzień, od którego udziały albo akcje w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej;

5. prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki;

6. szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane.

Plan powinien być zgłoszony do sądu rejestrowego wraz z wnioskiem o wyznaczenie biegłego. W przypadku gdy spółki uczestniczące w połączeniu złożą wspólnie wniosek o ogłoszenie planu połączenia, ogłoszenie powinno nastąpić nie później niż miesiąc przed datą zgromadzenia wspólników, na którym będzie podjęta pierwsza uchwała o połączeniu.

Zarządy łączących się spółek powinny sporządzić pisemne sprawozdania uzasadniające proces, jego podstawy prawne i uzasadnienie ekonomiczne. W sprawozdaniach należy wyraźnie zaznaczyć stosunek wymiany udziałów lub akcji.

Biegły sporządza na piśmie szczegółową opinię w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od jego wyznaczenia i składa ją sądowi rejestrowemu oraz zarządom.

Zarządy łączących się spółek powinny zawiadomić wspólników dwukrotnie o zamiarze połączenia się z inną spółką. Zawiadomienie powinno zawierać numer Monitora Sądowego i Gospodarczego, w którym dokonano ogłoszenia oraz miejsce i termin w którym wspólnicy mogą zapoznać się z dokumentami.

Warto zaznaczyć, że jeżeli wszyscy wspólnicy każdej z łączących się spółek wyrazili zgodę, nie jest wymagane:

• Sporządzenie sprawozdania uzasadniającego połączenie
• Poinformowanie zarządów pozostałych spółek o wszelkich istotnych zmianach w zakresie aktywów i pasywów, które nastąpiły przed dniem powzięcia uchwały o połączeniu
• Badanie planu połączenia przez biegłego i jego opinia

Faza właścicielska

Łączenie się spółek wymaga uchwały zgromadzenia wspólników lub uchwały zgromadzenia każdej z łączących się spółek, powziętej większością ¾ głosów, reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego.

Uchwała powinna zawierać zgodę na plan połączenia, a także na proponowane zmiany umowy albo statutu spółki przejmującej bądź na treść umowy albo statutu nowej spółki.

Faza rejestracji

Zarząd każdej ze spółek powinien zgłosić uchwałę do sądu rejestrowego właściwego według siedziby spółki przejmującej. Ogłoszenie o połączeniu spółek jest dokonywane na wniosek spółki przejmującej. W przypadku gdy siedziby sądów spółek różnią się – sąd rejestrowy spółki przejmowanej przekazuje z urzędu dokumenty spółki wykreślonej z rejestru, celem ich przechowania sądowi w którym dokonano zgłoszenia.

,,Zatruta pigułka’’ lekiem na wrogie przejęcie

Termin „wrogie przejęcie” nie jest definicją legalną. Potocznie oznacza to przejęcie kontroli nad spółką bez porozumienia i wbrew woli jej obecnych organów (zarządu lub rady nadzorczej). Najczęściej dochodzi do niego poprzez nabywanie akcji lub udziałów w dostatecznej ilości, umożliwiającej zdobycie większości na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy lub zgromadzeniu wspólników. Kluczową różnicą między standardowym a wrogim przejęciem jest podejście obecnych organów spółki do planowanej transakcji oraz zgodność z dotychczasową strategią przedsiębiorstwa.

Aby zabezpieczyć się przed możliwością wrogiego przejęcia, konieczne jest wcześniejsze ocenienie potencjalnego zagrożenia. Przydatna w tym celu może być analiza obowiązujących aktów spółki. Zaleca się także wprowadzenie klauzul do umowy lub statutu, które umożliwią kontrolę nad transakcjami dotyczącymi udziałów lub akcji w przyszłości. Może to obejmować konieczność uzyskania zgody spółki na zbycie udziałów lub wdrożenie prawa pierwokupu dla obecnych wspólników.

W przypadku realnego ryzyka wrogiego przejęcia, popularne stają się działania znane jako „zatrute pigułki”. Obejmują one m.in. sprzedaż kluczowych aktywów, gwarantowanie wysokich odpraw dla kadry zarządzającej czy zaciąganie wysokich zobowiązań – wszystko po to, aby uczynić spółkę mniej atrakcyjną dla potencjalnego nabywcy.