Świadczenie usług płatniczych to skomplikowany proces, który może być realizowany wyłącznie przez podmioty wskazane wprost w ustawie o usługach płatniczych. Dostawa usług płatniczych nie musi być jednak świadczona osobiście. Obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość korzystania z usług agentów, co pozwala na poszerzenia zakresu prowadzonej działalności oraz w zakresie wydawania pieniądza elektronicznego. Kim jest agent KIP (Krajowej Instytucji Płatniczej) i co warto o nim wiedzieć?
Na czym polega świadczenie usług płatniczych?
Pojęcie usługi płatniczej obejmuje czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych. Wśród nich można wymienić przede wszystkim:
- przyjmowanie wpłat gotówki i dokonywanie wypłat gotówki z rachunku płatniczego oraz wszystkie czynności niezbędne do jego prowadzenia;
- wykonywanie transakcji płatniczych przez wykonywanie usług polecenia zapłaty, przy użyciu instrumentów płatniczych lub poprzez polecenie przelewu;
- wydawanie instrumentów płatniczych;
- świadczenie usługi przekazu pieniężnego;
- świadczenie usług PIS i AIS, czyli inicjowania transakcji płatniczej oraz usługi dostępu do rachunku;
- acquiring.
Krajowa Instytucja Płatnicza może świadczyć wszystkie rodzaje usług płatniczych, w przypadku Małych Instytucji Płatniczych możliwość ta nie obejmuje usług PIS i AIS. Krajowe instytucje płatnicze mogą świadczyć swoje usługi:
- za pośrednictwem agentów działających w charakterze krajowej instytucji płatniczej;
- na podstawie umowy powierzenia wykonywanie określonych czynności innemu przedsiębiorcy (outsourcing).
Kim jest agent instytucji płatniczej?
Stosownie do art. 84 ust. 1 Krajowa Instytucja Płatnicza może świadczyć usługi płatnicze za pośrednictwem agentów. Ich definicja została zamieszczona w art. 2 pkt 1 ustawy o usługach płatniczych i obejmuje osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne działające w imieniu i na rzecz:
- instytucji płatniczej;
- biura usług płatniczych;
- instytucji pieniądza elektronicznego;
- oddziału zagranicznej instytucji pieniądza elektronicznego –
wyłącznie w zakresie usług płatniczych, a w przedmiocie pieniądza elektronicznego, w zakresie jego wykupu przez krajową instytucję płatniczą.
Ustawodawca nie wymaga, aby agent miał swoją siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej by być krajową instytucją płatniczą. Co więcej, bezpośrednio w definicji państwa goszczącego zostało wskazane, że agent może mieć siedzibę w tym państwie. Należy jednak zaznaczyć, że państwem goszczącym może być wyłącznie państwo członkowskie, czyli należące do Unii Europejskiej/obszaru EOG albo porozumienia EFTA. Agentem nie może być więc podmiot mający siedzibę w państwie trzecim.
Zakres działalności agenta nie może być szerszy niż wynikający z pozwolenia na świadczenie usług elektronicznych wydane na rzecz KIP w trybie art. 90 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych.
Umowa między KIP a agentem dla zachowania ważności powinna zostać zawarta w formie pisemnej. Agent może rozpocząć świadczenie usług płatniczych wyłącznie po wpisaniu do rejestru i aktywnemu przeciwdziałaniu praniu pieniędzy w rozumieniu ustawy i po uzyskaniu dokumentów niezbędnych do tego celu.
Jak dokonać zgłoszenia agenta KIP?
Korzystanie z usług agenta na terenie Polski wymaga złożenia zawiadomienia wraz z wnioskiem o wpis do rejestru w trybie art. 85 ustawy o usługach płatniczych. Zawiadomienie powinno określać:
- imię i nazwisko albo nazwę (firmę) agenta;
- siedzibę i adres albo miejsce zamieszkania i adres agenta;
- miejsce wykonywania przez niego działalności gospodarczej;
- opis mechanizmów kontroli wewnętrznej związanych z procedurą AML/CFT;
- imiona i nazwiska oraz funkcje osób zarządzających agentem;
- wykaz usług płatniczych do świadczenia których – w imieniu instytucji płatniczej – agent jest upoważniony;
- numer identyfikacyjny NIP agenta (jeżeli posiada on taki numer).
Jeżeli agentem jest podmiot niepodlegający nadzorowi należy przedłożyć dokumenty potwierdzające kompetencje osób nim zarządzających oraz zaświadczenie o niekaralności za przestępstwo:
- przeciwko obrotowi gospodarczemu;
- przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi;
- finansowania działań o charakterze terrorystycznym;
- przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej;
- skarbowe.
Ustawodawca wskazał, że kompetencje osób zarządzających agentem mogą zostać potwierdzone przez KIP lub osoby zarządzające poprzez złożenie oświadczenia. Nie ma więc obowiązku przedkładania w toku postępowania zgłoszeniowego specjalnych zaświadczeń i certyfikatów. Należy zaznaczyć, że wniosek składany do KNF jest każdorazowo analizowany przez organ nadzorczy. Sam fakt jego złożenia nie oznacza jeszcze, że zgłoszenie zostanie zaakceptowane.
Zgłoszenie agenta w państwie goszczącym
Krajowa instytucja płatnicza, która chce korzystać z usług agentów na terenie innym niż Rzeczpospolita Polska, również musi powiadomić o tym fakcie KNF z zachowaniem formy pisemnej. Powiadomienie składa się wraz z wnioskiem o wpis agenta do rejestru zawierającym:
- nazwę państwa członkowskiego, w którym ma zamiar świadczyć usługi płatnicze za pośrednictwem agenta;
- dane instytucji płatniczej;
- dane agenta;
- opis mechanizmów kontroli wewnętrznej w zakresie procedur AML/CFT;
- wskazanie osób zarządzających agentem oraz przedstawienie dokumentów potwierdzających posiadanie przez nich wymaganych kompetencji oraz zaświadczeniem o niekaralności w zakresie analogicznym, jak w przypadku agentów krajowych;
- wykaz usług płatniczych, które instytucja płatnicza ma zamiar świadczyć za pośrednictwem agenta;
- informację o planowanym terminie rozpoczęcia świadczenia usług płatniczych.
KNF w ciągu miesiąca od przesłania kompletnego wniosku przesyła go właściwym organom nadzorczym państwa członkowskiego, chyba że zostanie spełniona jedna z przesłanek, o których mowa w art. 92 ust. 5 ustawy o usługach płatniczych, tj.:
- złożono niekompletne zawiadomienie lub nie uzupełniono go w terminie;
- struktura organizacyjna KIP jest nieadekwatna do prowadzonej działalności;
- zamierzona działalność agenta naruszałaby przepisy prawa;
- przekazanie przez organ nadzorczy do KNF informacji o istnieniu podejrzenia popełnienia przez KIP przestępstwa finansowania terroryzmu lub prania pieniędzy, usiłowania jego popełnienia albo zwiększenia ryzyka AML wskutek korzystania z usług agenta.
Po ocenie zawiadomienia i wniosku KNF w terminie 3 miesięcy w razie wątpliwości przekazuje swoje stanowisko organowi nadzorczemu państwa członkowskiego albo dokonuje wpisu agenta w rejestrze lub odmawia dokonania wpisu.
Działalność agentów podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego tak samo, jak świadczenie usług płatniczych przez KIP lub MIP.
Odpowiedzialność za naruszenie ustawy o usługach płatniczych przez agenta
Na mocy przepisów ustawy o usługach płatniczych KIP odpowiada za działania agenta, dlatego powinna dołożyć starań, aby podmiot ten działał w sposób rzetelny i zgodny z prawem.
KIP przejmuje wobec użytkowników oraz posiadaczy pieniądza elektronicznego odpowiedzialność za agentów i innych przedsiębiorców za pośrednictwem których instytucja płatnicza realizuje usługi płatnicze. Odpowiedzialności tej nie można wyłączyć ani ograniczyć. Nie dotyczy to jedynie sytuacji, kiedy szkoda jest wynikiem działania siły wyższej albo niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków płatniczych wynika z przepisów prawa.
Co więcej, instytucja płatnicza ma obowiązek zapewnienia rzetelności przekazywanych przez agenta użytkownikom informacji. Sam agent zawierając z użytkownikiem umowę musi wskazać w imieniu i na rzecz której instytucji działa, a także podać numer swojego wpisu do rejestru ERUP.
Kamila Wasilewska
Pytania i odpowiedzi
KIP zgłaszająca rozpoczęcie współpracy z agentem lub zakończenie tej współpracy ma obowiązek uiścić opłatę w wysokości równowartości kwoty 400 euro niezależnie od liczby agentów. Wniosek o wykreślenie należy złożyć niezwłocznie po zakończeniu współpracy lub wcześniej.
Zgodnie z art. 85 ust. 4 ustawy o usługach płatniczych KNF w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania kompletnego wniosku wpisuje lub odmawia wpisu agenta do rejestru.
Zaufali nam:
