Zmiany dla MIP, KIP i BUP 2023 r., czyli tzw. Lex Warzywniak

Na samym początku warto wyjaśnić od hasłem „Lex Warzywniak” kryje się Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku.

Dlaczego do tej ustawy przylgnęło potoczne określenie „Warzywniak”? Przede wszystkim z uwagi na mnogość zmian wprowadzonych w różnych aktach prawnych i brak możliwości sprecyzowania jednoznacznego celu nowelizacji. Komentatorzy podnoszą, że w „lex warzywniak” zawarto w nowelizację kilkudziesięciu aktów prawnych – w związku z czym ten akt prawny określany jest „warzywniakiem dla przedsiębiorców”. Nie ulega jednak wątpliwości, że z uwagi na przekrojowy charakter omawianych regulacji, jest to jedna z największych nowelizacji szeroko pojętego sektora finansowego i rynkiem finansowym.

Wyżej wspomnieliśmy o braku jednoznacznego celu regulacji. Jak ustawodawca wyjaśnia motywy wprowadzenia omawianej regulacji? W uzasadnieniu do projektu można znaleźć, że: „celem regulacji jest uporządkowanie i usprawnienie funkcjonowania instytucji rynku finansowego, w szczególności w zakresie eliminacji barier dostępu do tego rynku, usprawnienie nadzoru nad nim, ochrona klientów instytucji finansowych oraz akcjonariuszy mniejszościowych w spółkach publicznych, a także zwiększenie poziomu cyfryzacji w realizacji przez Komisję Nadzoru Finansowego i Urząd Komisji Nadzoru Finansowego obowiązków nadzorczych.”

Zmiany dla MIP i KIP

Projekt ustawy, stanowi istotną zmianę dla podmiotów działających jako mała instytucja płatnicza (MIP). Nowe przepisy wprowadzają istotne zmiany w sposobie funkcjonowania MIP-ów, szczególnie w kontekście postępowania w przypadku przekroczenia ustawowych limitu transakcyjnego, który obecnie wynoszą 1,5 mln euro miesięcznie. Po przekroczeniu tego limitu, MIP-y (tak jak dotychczas) będą zobligowane do uzyskania zezwolenia KNF i „przekształcenia się” w Krajową Instytucję Płatniczą (KIP). Warto wskazać, że dotychczasowe regulacje nie zabraniały wprost prowadzenia działalności w okresie postępowania licencyjnego z przekroczeniem ustawowych progów. Obecnie niestety w okresie oczekiwania na wydanie zezwolenia podmiot jest zobligowany do dostosowania swojej działalności tak, aby nie przekraczać ustawowych progów. W praktyce może to oznaczać, że podmiot będzie musiał zmniejszyć skalę swojej działalności nawet na kilkanaście miesięcy. Statystyki pokazują, że proces uzyskiwania zezwolenia na funkcjonowanie jako Krajowa Instytucja Płatnicza może trwać nawet 24 miesiące.

Co zatem zmienia Lex Warzywniak dla MIP oraz KIP?

1. Postępowanie przypadku przekroczenia ustawowych limitów, co szczegółowo opisujemy powyżej, MIP w przypadku przekroczenia dopuszczalnych limitów w oczekiwaniu na uzyskanie licencji KIP nie powinien dalej prowadzić działalności z przekroczeniem ww. wartości. Wartość transakcji powinna zostać dostosowania do czasu rozpatrzenia wniosku przez KNF.
2. Utrudnienia w kontekście rejestracji do MIP, gdzie zmiany dotyczą również zwiększenia liczby dokumentów (w tym załączników do wniosku o wpis do rejestru) wymaganych od wnioskodawców, którzy chcą wpisać się do rejestru małych instytucji płatniczych.
3. Zmiany w terminach przekazywania danych o oszustwach do KNF – po wprowadzeniu omawianej regulacji będzie się to odbywało w półrocznych interwałach.
4. Zmiany w kontekście MIP świadczących usługi acquiringu, ustawa zmierza do ograniczenia praktyki pośredniego wprowadzania odpłatności za usługi transakcji płatniczej przez dostawcę usług płatniczych zapewniającego i utrzymującego rachunek płatniczy dla płatnika.
5. Obowiązek posiadania specjalnego rachunku bankowego, po wprowadzeniu Lex Warzywniak na MIP nałożono obowiązek posiadania rachunku u dostawcy prowadzącego rachunki płatnicze, za pośrednictwem którego MIP będzie dokonywać transferu otrzymanych od płatnika środków pieniężnych w przypadku realizacji złożonego przez płatnika polecenia przelewu.
6. Zmiany w zakresie raportów do KNF, MIP składając do KNF raporty będzie zobowiązane do wprowadzenie podziału na to jak łączna wartość i liczba transakcji płatniczych rozkładają się według poszczególnych rodzajów usług płatniczych świadczonych przez MIP. Dotyczy to jednak raportów od IV kwartału 2023 roku.

Omawiane zmiany są niewątpliwie bardziej rygorystyczną regulacją w sektorze MIP-ów, co z kolei może wpłynąć na zmniejszenie ich atrakcyjności (być może na rzecz Krajowych Instytucji Płatniczych). Mogą one wydłużyć procesy rejestracyjne i stawiają wyższe wymagania przed wnioskodawcami, co z pewnością będzie stanowiło wyzwania dla fintechów nie dysponujących własnym zapleczem prawnym.

Zmiany w outsourcingu bankowym

Przepisy prawa bankowego obecnie przewidują możliwość zlecania części czynności bankowych podmiotom zewnętrznym. Dotyczy to przykładowo zawierania umów, udzielania kredytów, pożyczek czy przyjmowania wpłat. Obecnie jednak przepisy przewidują, że bank może zastosować outsourcing niektórych usług bankowych, natomiast partner biznesowy nie ma możliwości zlecać ww. czynności dalszym podwykonawcom. W omawianej ustawie ten stan rzeczy ma się zmienić- dopuszczalny jest także dalszy podoutsourcing.

Czy powyższa zmiana ma konsekwencje dla banków? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Banki w swoim systemie zarządzania ryzykiem mają obowiązek uwzględniać ryzyko związane z „podoutsourcingiem”. W praktyce ostatnie zmiany w tym kontekście będą związane z koniecznością aktualizacji obowiązujących dokumentów wewnętrznych.

Proces legislacyjny tego aktu prawnego był dość długi, bowiem pierwotny projekt ustawy został wniesiony w 2021 roku. Na szczęście prawodawca zdołał zakończyć proces legislacyjny przed końcem obecnej kadencji sejmu. Należy bowiem przypomnieć, że w polskim parlamentaryzmie funkcjonuje tzw. zasada dyskontynuacji- zgodnie z którą rozpoczęte procesy ustawodawcze nie są kontynuowane przez nowy parlament. W praktyce oznacza to, że gdyby „lex warzywniak” nie został uchwalony w tej kadencji sejmu, cały proces ustawodawczy trzeba by zacząć od początku.

Pomimo długiego procesu legislacyjnego, warto wskazać, że „Lex warzywniak” już obowiązuje- po podpisaniu przez prezydenta, publikacji w dzienniku urzędowym i po upływie określonego, 30 dniowego vacatio legis akt prawny wszedł w życie 28 września 2023 roku.