Kamila Wasilewska
|
8 listopada 2023
Spis treści

    Imię i nazwisko
    Email lub telefon kontaktowy
    Twoja wiadomość
    Dane podane w formularzu będą przetwarzane przez Kancelarię Prawną RPMS z siedzibą w Poznaniu, w celu realizacji zgłoszenia oraz według zasad zawartych w Polityce Prywatności.

    Ścieżka ustawodawcza tzw. „Lex Warzywniak” zapowiada, że ostatni kwartał 2023 roku będzie dla fintechów bardzo intensywny pod kątem zmian legislacyjnych. Zmiany dotkną przede wszystkim krajowych i małych instytucji płatniczych, a także dla biur usług płatniczych, czy podmiotów świadczących usługi dla banków w ramach outsourcingu. Dla niektórych kategorii podmiotów określonych w zdaniu poprzednim, nowe prawo może wymagać podjęcia określonych działań.

    Czym jest Lex Warzywniak i jakie zmiany zawiera?

    Na samym początku warto wyjaśnić od hasłem „Lex Warzywniak” kryje się Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku.

    Dlaczego do tej ustawy przylgnęło potoczne określenie „Warzywniak”? Przede wszystkim z uwagi na mnogość zmian wprowadzonych w różnych aktach prawnych i brak możliwości sprecyzowania jednoznacznego celu nowelizacji. Komentatorzy podnoszą, że w „lex warzywniak” zawarto w nowelizację kilkudziesięciu aktów prawnych – w związku z czym ten akt prawny określany jest „warzywniakiem dla przedsiębiorców”. Nie ulega jednak wątpliwości, że z uwagi na przekrojowy charakter omawianych regulacji, jest to jedna z największych nowelizacji szeroko pojętego sektora finansowego i rynkiem finansowym.

    Wyżej wspomnieliśmy o braku jednoznacznego celu regulacji. Jak ustawodawca wyjaśnia motywy wprowadzenia omawianej regulacji? W uzasadnieniu do projektu można znaleźć, że: „celem regulacji jest uporządkowanie i usprawnienie funkcjonowania instytucji rynku finansowego, w szczególności w zakresie eliminacji barier dostępu do tego rynku, usprawnienie nadzoru nad nim, ochrona klientów instytucji finansowych oraz akcjonariuszy mniejszościowych w spółkach publicznych, a także zwiększenie poziomu cyfryzacji w realizacji przez Komisję Nadzoru Finansowego i Urząd Komisji Nadzoru Finansowego obowiązków nadzorczych.”

    Zmiany dla MIP i KIP

    Projekt ustawy, stanowi istotną zmianę dla podmiotów działających jako mała instytucja płatnicza (MIP). Nowe przepisy wprowadzają istotne zmiany w sposobie funkcjonowania MIP-ów, szczególnie w kontekście postępowania w przypadku przekroczenia ustawowych limitu transakcyjnego, który obecnie wynoszą 1,5 mln euro miesięcznie. Po przekroczeniu tego limitu, MIP-y (tak jak dotychczas) będą zobligowane do uzyskania zezwolenia KNF i „przekształcenia się” w Krajową Instytucję Płatniczą (KIP). Warto wskazać, że dotychczasowe regulacje nie zabraniały wprost prowadzenia działalności w okresie postępowania licencyjnego z przekroczeniem ustawowych progów. Obecnie niestety w okresie oczekiwania na wydanie zezwolenia podmiot jest zobligowany do dostosowania swojej działalności tak, aby nie przekraczać ustawowych progów. W praktyce może to oznaczać, że podmiot będzie musiał zmniejszyć skalę swojej działalności nawet na kilkanaście miesięcy. Statystyki pokazują, że proces uzyskiwania zezwolenia na funkcjonowanie jako Krajowa Instytucja Płatnicza może trwać nawet 24 miesiące.

    Co zatem zmienia Lex Warzywniak dla MIP oraz KIP?

    1. Postępowanie przypadku przekroczenia ustawowych limitów, co szczegółowo opisujemy powyżej, MIP w przypadku przekroczenia dopuszczalnych limitów w oczekiwaniu na uzyskanie licencji KIP nie powinien dalej prowadzić działalności z przekroczeniem ww. wartości. Wartość transakcji powinna zostać dostosowania do czasu rozpatrzenia wniosku przez KNF.
    2. Utrudnienia w kontekście rejestracji do MIP, gdzie zmiany dotyczą również zwiększenia liczby dokumentów (w tym załączników do wniosku o wpis do rejestru) wymaganych od wnioskodawców, którzy chcą wpisać się do rejestru małych instytucji płatniczych.
    3. Zmiany w terminach przekazywania danych o oszustwach do KNF – po wprowadzeniu omawianej regulacji będzie się to odbywało w półrocznych interwałach.
    4. Zmiany w kontekście MIP świadczących usługi acquiringu, ustawa zmierza do ograniczenia praktyki pośredniego wprowadzania odpłatności za usługi transakcji płatniczej przez dostawcę usług płatniczych zapewniającego i utrzymującego rachunek płatniczy dla płatnika.
    5. Obowiązek posiadania specjalnego rachunku bankowego, po wprowadzeniu Lex Warzywniak na MIP nałożono obowiązek posiadania rachunku u dostawcy prowadzącego rachunki płatnicze, za pośrednictwem którego MIP będzie dokonywać transferu otrzymanych od płatnika środków pieniężnych w przypadku realizacji złożonego przez płatnika polecenia przelewu.
    6. Zmiany w zakresie raportów do KNF, MIP składając do KNF raporty będzie zobowiązane do wprowadzenie podziału na to jak łączna wartość i liczba transakcji płatniczych rozkładają się według poszczególnych rodzajów usług płatniczych świadczonych przez MIP. Dotyczy to jednak raportów od IV kwartału 2023 roku.

    Omawiane zmiany są niewątpliwie bardziej rygorystyczną regulacją w sektorze MIP-ów, co z kolei może wpłynąć na zmniejszenie ich atrakcyjności (być może na rzecz Krajowych Instytucji Płatniczych). Mogą one wydłużyć procesy rejestracyjne i stawiają wyższe wymagania przed wnioskodawcami, co z pewnością będzie stanowiło wyzwania dla fintechów nie dysponujących własnym zapleczem prawnym.

    Zmiany w outsourcingu bankowym

    Przepisy prawa bankowego obecnie przewidują możliwość zlecania części czynności bankowych podmiotom zewnętrznym. Dotyczy to przykładowo zawierania umów, udzielania kredytów, pożyczek czy przyjmowania wpłat. Obecnie jednak przepisy przewidują, że bank może zastosować outsourcing niektórych usług bankowych, natomiast partner biznesowy nie ma możliwości zlecać ww. czynności dalszym podwykonawcom. W omawianej ustawie ten stan rzeczy ma się zmienić- dopuszczalny jest także dalszy podoutsourcing.

    Czy powyższa zmiana ma konsekwencje dla banków? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Banki w swoim systemie zarządzania ryzykiem mają obowiązek uwzględniać ryzyko związane z „podoutsourcingiem”. W praktyce ostatnie zmiany w tym kontekście będą związane z koniecznością aktualizacji obowiązujących dokumentów wewnętrznych.

    Co „Lex Warzywniak zmienia dla BUP?

    W zakresie działalności biur usług płatniczych, podobnie jak w przypadku działalności MIP, Lex Warzywniak zawiera wiele zmian. Niektóre z nich należy ocenić jako próbę polepszenia sytuacji prawnej tych przedsiębiorców. Co konkretnie ustawa zmienia dla Biur Usług Płatniczych?

    1. zmiany w przeprowadzaniu kontroli i nadzoru, po wprowadzeniu nowelizacji kontrola BUP przez KNF będzie się odbywała na podstawie przepisów ogólnych- zawartych w ustawie prawo przedsiębiorców. Nadzór KNF nad działalnością BUP będzie ograniczony i uproszczony do kontroli zdalnej i następczej
    2. uproszczenie zasad stosowania outsourcingu w BUP, poprzez brak obowiązku stosowaniu formy pisemnej umów outsourcingu, a także braku obowiązku prowadzenia ewidencji informowania KNF w zakresie umów outsourcingu zawieranych przez BUP.
    3. rozszerzenie obowiązków informacyjnych wobec KNF, które dotyczą m.in. obowiązku podania informacji o specjalnym rachunku bankowym (jak w przypadku MIP), informacji o ocenie procedur w zakresie zarządzania ryzykiem czy
    4. obniżenie stawki wpłat na poczet kosztów nadzoru KNF, która od 1 stycznia 2024 roku będzie obliczana w oparciu o współczynnik 0,023% całkowitej kwoty transakcji płatniczych wykonanych przez biuro (a nie 0,025% jak dotychczas)

    Nowelizacja przepisów regulujących działalność BUP ma na celu zredukowanie wzrastających kosztów utrzymania tych placówek oraz ograniczenia nakładanych na nie regulacji. W założeniu nowe przepisu mają przyczynić się do usprawnienia i uproszczenia działalności BUP jako uczestników rynku finansowego.

    Wyższe kary administracyjne

    Nowe przepisy wprowadzają bardziej surowe sankcje administracyjne w ramach ustawy o usługach płatniczych. Maksymalna wysokość administracyjnych kar pieniężnych nałożonych na zarządzających, którzy są bezpośrednio odpowiedzialni za nieprawidłowości, została podniesiona do 500 tysięcy złotych. To znaczący wzrost w porównaniu do wcześniejszych przepisów, które ograniczały karę do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia brutto osoby odpowiedzialnej za naruszenie.

    Warto również wspomnieć o nowej regulacji, która przewiduje sankcje administracyjne dla zarządzających. Obecnie po nowelizacji będą oni ponosili bezpośrednią odpowiedzialność za stwierdzone nieprawidłowości, także po zakończeniu pełnienia funkcji lub po ustaniu członkostwa w organie statutowym.

    Pozostałe zmiany – fundusze inwestycyjne, akcje

    Tak jak wspomnieliśmy na początku, ustawa zawiera zmiany w kilkudziesięciu aktach prawnych. Powyżej opisaliśmy naszym zdaniem najistotniejsze z nich. Nowelizacja oprócz zmian opisanych powyżej zawiera także zmiany w zakresie:

    • doprecyzowania definicji jednostki dominującej
    • ustawy o ofercie publicznej, gdzie zostały nadane nowe uprawnienia KNF (np. do egzekwowania obowiązków w zakresie polityk wynagrodzeń oraz sprawozdań)
    • w procesach inwestycyjnych, m.in. przedsiębiorcy będą mieli trudności w uzyskaniu finansowania od ASI
    • nowych obowiązków raportowych dostawców usług dostępu do informacji o rachunku oraz dostawców usług inicjowania i wprowadzenie obowiązku raportowania informacji do Narodowego Banku Polskiego przez te podmioty

    Nie ulega wątpliwości, że „warzywniak” to duża regulacja. Zazwyczaj do oceny, czy ma ona wpływ na poszczególną jednostkę konieczna jest analiza indywidualna. Nasi eksperci z zakresu prawa nowych technologii i fintech mogą Państwu udzielić porady prawnej w tym zakresie.

    Kiedy ustawa wchodzi w życie?

    Proces legislacyjny tego aktu prawnego był dość długi, bowiem pierwotny projekt ustawy został wniesiony w 2021 roku. Na szczęście prawodawca zdołał zakończyć proces legislacyjny przed końcem obecnej kadencji sejmu. Należy bowiem przypomnieć, że w polskim parlamentaryzmie funkcjonuje tzw. zasada dyskontynuacji- zgodnie z którą rozpoczęte procesy ustawodawcze nie są kontynuowane przez nowy parlament. W praktyce oznacza to, że gdyby „lex warzywniak” nie został uchwalony w tej kadencji sejmu, cały proces ustawodawczy trzeba by zacząć od początku.

    Pomimo długiego procesu legislacyjnego, warto wskazać, że „Lex warzywniak” już obowiązuje- po podpisaniu przez prezydenta, publikacji w dzienniku urzędowym i po upływie określonego, 30 dniowego vacatio legis akt prawny wszedł w życie 28 września 2023 roku.

    Podsumowanie

    Wprowadzenie nowych przepisów ma szczególne znaczenie dla małych i krajowych instytucji płatniczych (MIP i KIP), biur usług płatniczych oraz podmiotów świadczących usługi dla banków w ramach outsourcingu. Nowelizacja dotyka wielu obszarów, a motywem jej wprowadzenia jest dodatkowe uregulowanie i usprawnienie funkcjonowania rynku finansowego. Dokonując próby oceny wprowadzonej regulacji przede wszystkim można wskazać, że „Lex Warzywniak” to jedna z największych ustaw w zakresie funkcjonowania rynku finansowego w ostatnim czasie. Niewątpliwie zmieni ona wiele aspektów sektora finansowego. Akt prawny już obowiązuje, aczkolwiek pełne wprowadzenie omawianych zmian z pewnością będzie stanowiło wyzwanie dla wielu podmiotów.

    Pytania i odpowiedzi

    „Lex Warzywniak” to potoczne określenie dla Ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku. Nazwa ta nawiązuje do mnogości i przekrojowości zmian wprowadzonych w różnych aktach prawnych. Ustawa wprowadza istotne zmiany w sektorze finansowym w Polsce, a także ma wpływ na różne rodzaje instytucji działających w tym sektorze, w tym małe instytucje płatnicze, biura usług płatniczych, banki, oraz inne podmioty działające w sektorze finansowym.

    Ustawa wprowadza wiele zmian dotyczących małych i krajowych instytucji płatniczych Jedną z kluczowych zmian jest wprowadzenie bardziej rygorystycznych przepisów regulujących funkcjonowanie MIP-ów w przypadku przekroczenia ustawowych limitów transakcyjnych. Po przekroczeniu tych limitów, MIP-y tak jak dotychczas będą musiały uzyskać zezwolenie od KNF aczkolwiek nie będą mogły prowadzić działalności z przekroczeniem limitów w trakcie ubiegania się o zezwolenie.

    Skutki i wyzwania związane z wprowadzeniem zmian przez „Lex Warzywniak” mogą być różne dla różnych firm fintech i podmiotów w sektorze finansowym, w zależności od specyfiki działalności. Przykładowo, podmioty mogą być zobligowane do dostosowania swoich operacji do nowych regulacji, co może wiązać się z obowiązkiem dostosowania procedur czy dokumentacji prawnej. Pełne wprowadzenie nowej ustawy może być nie lada wyzwaniem. Warto w tym celu zasięgnąć profesjonalnej porady prawnej i wsparcia ekspertów w zakresie regulacji fintech.


    Zaufali nam:



    Może Ciebie również zainteresować:

    5/5 - (liczba głosów: 3)