Ubezpieczenie OC przewoźnika, kiedy i jak z niego skorzystać

Odpowiedzialność cywilna przewoźnika drogowego – przepisy krajowe

Regulacje prawa krajowego dotyczące odpowiedzialności cywilnej przewoźnika wynikają z przepisów prawa cywilnego oraz prawa przewozowego.

Przewoźnik odpowiedzialny jest za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki, powstałe od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki (vide art. 65 ustawy prawo przewozowe). Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie albo opóźnienie w przewozie przesyłki powstały z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy, niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej. Dowód, że szkoda lub przekroczenie terminu przewozu przesyłki wynikło z jednej z wymienionych okoliczności, ciąży na przewoźniku.

Przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstały co najmniej z jednej z następujących przyczyn:

1) nadania pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niedostateczną rzeczy wyłączonych z przewozu lub przyjmowanych do przewozu na warunkach szczególnych albo niezachowania przez nadawcę tych warunków;

2) braku, niedostateczności lub wadliwości opakowania rzeczy, narażonych w tych warunkach na szkodę wskutek ich naturalnych właściwości;

3) szczególnej podatności rzeczy na szkodę wskutek wad lub naturalnych właściwości;

4) ładowania, rozmieszczenia lub wyładowywania rzeczy przez nadawcę lub odbiorcę;

5) przewozu przesyłek, które zgodnie z przepisami lub umową powinny być dozorowane, jeżeli szkoda wynikła z przyczyn, którym miał zapobiec dozorca.

Kodeks cywilny wprowadza jednak górną granicę odpowiedzialności przewoźnika, którą jest zwykła wartość przesyłki. Chodzi o wartość rynkową, przy czym nie ma znaczenia subiektywne przekonanie wysyłającego o wartości rzeczy, nawet jeśli została ona przez niego zadeklarowana.

Od tak ustalonej górnej granicy odpowiedzialności przewoźnika istnieje jeden wyjątek. Jeśli szkoda wynika z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika, ograniczenie odpowiedzialności nie obowiązuje, a poszkodowany będzie mógł dochodzić wyrównania pełnej szkody. Jest to uzasadnione profesjonalnym charakterem przewoźnika i jednostronnie kwalifikowanym charakterem umowy przewozu. Odpowiedzialność przewoźnika trwa przez cały czas przewozu, czyli od momentu przyjęcia przesyłki do przewozu do wydania jej odbiorcy. Co do niektórych rzeczy będących przedmiotem przewozu ustawodawca wprowadza w art. 788 § 3 szczególną regulację. Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych przewoźnik ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika w sprawie ubezpieczenia przewoźnika kolejowego posiadającego licencję jednolitego europejskiego obszaru kolejowego na wykonywanie przewozów kolejowych przez przewoźników kolejowych po liniach kolejowych wąskotorowych w odróżnieniu od wykonującego przewozy wyłącznie w oparciu o przedmiot ubezpieczenia przewozu żywych zwierząt i pozostałych przewoźników i ubezpieczenie cargo oraz ubezpieczenie przewoźnika.

Odpowiedzialność cywilna przewoźnika drogowego – przepisy międzynarodowe

Art. 17 konwencji CMR przedstawia analogiczny zakres odpowiedzialności przewoźnika jak przepisy krajowe, jednakże przewiduje dodatkowe przesłanki zwolnienia od tej odpowiedzialności. Zgodnie z tym przepisem, przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Dodatkowo, przewoźnik jest zwolniony od swej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z jednej lub kilku następujących przyczyn:

a) użycie pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą, jeżeli to użycie było wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym;

b) brak lub wadliwe opakowanie, jeżeli towary, ze względu na swe naturalne właściwości, w razie braku lub wadliwego opakowania, narażone są na zaginięcie lub uszkodzenie;

c) manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy;

d) naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować całkowite lub częściowe ich zaginięcie albo uszkodzenie, w szczególności przez połamanie, rdzę, samoistne wewnętrzne zepsucie, wyschnięcie, wyciek, normalny ubytek lub działanie robactwa i gryzoni;

e) niedostateczność lub wadliwość cech lub numerów na sztukach przesyłki;

f) przewóz żywych zwierząt.

Czym jest ubezpieczenie OC przewoźnika (tzw. OCP)?

Ubezpieczenie to jest dobrowolnym ubezpieczeniem, którego celem jest zabezpieczenie wszelkich strat finansowych przewoźnika wynikających z zaginięcia, uszkodzenia lub ze zniszczenia towaru, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru, a także z opóźnienia dostawy towaru. Ubezpieczeniem tym może zostać objęty każdy przewoźnik i może ono obejmować zarówno odpowiedzialność cywilną przewoźnika drogowego w ruchu krajowym, jak i międzynarodowym.

Czym cechuje się ubezpieczenie OC przewoźnika?

Ubezpieczenie to, jak wspomniano wyżej jest ubezpieczeniem dobrowolnym, które działać może zarówno w Polsce jak i poza jej granicami. Najczęściej zawierane jest ono z towarzystwem ubezpieczeniowym na okres 12 miesięcy, z możliwością jego przedłużenia. Ubezpieczenie to nie ma stałego zakresu – może się on różnić w zależności od ceny ubezpieczenia u danego towarzystwa ubezpieczeniowego jak i pomiędzy różnymi towarzystwami ubezpieczeniowymi, a także od indywidualnych potrzeb przewoźnika. Może ono uwzględniać zarówno przepisy krajowe, jak i prawa międzynarodowego – występuje jako polisa dla transportu krajowego jak i polisa dla transportu międzynarodowego.

Jakie są korzyści z objęcia ubezpieczeniem OC przewoźnika?

Ubezpieczenie to pozwala na zminimalizowanie strat finansowych, ale także wpływa pozytywnie na wizerunek przewoźnika w oczach potencjalnych kontrahentów – zdarza się bowiem, iż kontrahenci wybierają jedynie tych przewoźników, którzy objęci są ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego w ruchu krajowym i/lub ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego w ruchu międzynarodowym.

Jakie są ograniczenia ubezpieczenia OC przewoźnika?

Przede wszystkim podkreślić należy, iż dobrowolne ubezpieczenie OC przewoźnika nie jest tożsame z obowiązkowym ubezpieczeniem OC dotyczącym każdego posiadacza pojazdu mechanicznego (art. 23 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych) i posiadanie polisy OCP nie zwalnia go z konieczności posiadania obowiązkowej polisy OC.

Sam zakres ochrony ubezpieczenia OC przewoźnika (w wersji podstawowej) nie zapewni ochrony w przypadku m.in.:

– transportu towarów niebezpiecznych

– przewozu dzieł sztuki lub pieniędzy

– przewozu żywego inwentarza

Należy jednak wskazać, iż zakres ten może za dodatkową opłatą zostać rozszerzony.

Dodatkowo, towarzystwa ubezpieczeniowe w określonych przypadkach mogą odmówić wypłaty odszkodowania w całości lub w części. Do tego typu sytuacji zaliczane są m.in. zdarzenia prowadzenia pojazdu przez osobę nie posiadającą uprawnień, będącą pod wpływem alkoholu czy innych środków odurzających, przekroczenia czasu pracy przez kierowcę, uczestnictwa kierowcy w zdarzeniu drogowym, złego stanu technicznego pojazdu, prowadzenia przez kierowcę pojazdu z naruszeniem zasad ruchu drogowego, nie zabezpieczenia ładunku lub innych rażących zaniedbań.

Powyższe prowadzi do wniosków, iż bardzo istotnym dla przewoźników i ich kontrahentów jest nie tylko sam fakt posiadania policy OCP, ale jej zakres.

Jaki jest koszt ubezpieczenia od odpowiedzialności przewoźnika drogowego?

Koszt objęcia OCP może wynieść od kilkuset do kilku tysięcy złotych rocznie. Koszt polisy jest wyliczany indywidualnie. Podczas wyceny ubezpieczyciel bierze pod uwagę wysokość rocznych obrotów netto firmy – im większy obrót, tym większa składka. Na koszt mają wpływ następujące czynniki:

– zakres ochrony,

– rodzaj transportowanego towaru,

– suma gwarancyjna,

– liczba ubezpieczanych pojazdów,

– zakres terytorialny,

– średnie roczne dochody ubezpieczanego przewoźnika

Na co zwrócić uwagę wykupując polisę OCP?

Przed wykupieniem polisy należy dokładnie zapoznać się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia (tzw. OWU). Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na:

– sumę gwarancyjną – czyli górną granicę odpowiedzialności towarzystwa ubezpieczeniowego

– zasięg terytorialny obowiązywania polisy

– wyłączenia odpowiedzialności

– rozszerzenie zakresu odpowiedzialności na wykonawców

Dochodzenie odszkodowań z ubezpieczenia OPC

Co do zasady odszkodowanie powinno obejmować całość szkody. Jak jednak pokazuje praktyka, część ubezpieczycieli ustala odszkodowania w zbyt niskiej kwocie, która nie pozwala naprawić szkody w całości lub w ogóle odmawia ich wypłaty, powołując się na postawienia OWU.

Należy pamiętać, iż przysługuje nam prawo odwołania się od decyzji ubezpieczyciela i zgłoszenia żądania otrzymania dopłaty zarówno na etapie przedsądowym, jak i na skutek złożenia pozwu.

Wsparciem w takim postępowaniu może być kancelaria prawna, specjalizująca się w dochodzeniu odszkodowań od towarzystw ubezpieczeniowych.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej przewoźnika drogowego (OCZ)

Od ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej przewoźnika należy odróżnić ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej zawodowej przewoźnika. Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna zawodowa przewoźnika drogowego związana z koniecznością spełnienia przez przewoźnika drogowego wymogu określonego w art.7 ust.1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r., ustanawiającego wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające Dyrektywę Rady 96/26/WE, ze zmianami wprowadzonymi Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1071/2009, (WE) nr 1072/2009 i (UE) nr 1024/2012 w celu dostosowania ich do zmian w transporcie drogowym (zwanej dalej „Rozporządzeniem”);

Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje zobowiązania lub roszczenia finansowe, skierowane wobec ubezpieczonego w związku z wykonywaniem przez niego zawodu przewoźnika drogowego wskutek wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego.

Ubezpieczenie to jest często mylone z ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej przewoźnika, jednak wskazać należy, iż posiadanie ubezpieczenia OCZ nie zwalnia z potrzeby posiadania ubezpieczenia OCP.