Świadectwo kierowcy w transporcie międzynarodowym – jak uzyskać i kogo dotyczy?

Świadectwo kierowcy to decyzja, która potwierdza, że osoba wykonująca zawód kierowcy pracuje legalnie na terenie Wspólnoty. W praktyce każdy przewoźnik musi ubiegać się o wydanie dokumentu, jeżeli zatrudnia lub korzysta z usług obywateli państw trzecich. Obowiązek uzyskania świadectwa kierowcy dotyczy przewoźników, którzy zatrudniają lub korzystają z usług:

• kierowców, którzy nie są obywatelami Wspólnoty;
• kierowców, którzy nie posiadają statusu rezydenta długoterminowego w rozumieniu art. 2 pkt b dyrektywy Rady 2013/109/WE dotycząca statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi.

Zgodnie z art. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczących wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych warunkiem ubiegania się o świadectwo jest też posiadanie licencji wspólnotowej przy zatrudnieniu kierowcy. Licencja transportowa to decyzja administracyjna wydana przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego (Główny Inspektorat Transportu Drogowego), która uprawnia do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie zarobkowego transportu drogowego transgranicznego. Można także uzyskać kopię licencji wspólnotowej poprzednio wydanej, czy świadectw kierowcy, względnie kserokopię prawa jazdy.

Jak rozumieć pojęcie rezydenta długoterminowego?

Warunki uzyskania statusu rezydenta określają przepisy wyżej wymienionej dyrektywy. Stosownie do jej art. 4 ust. 1 podstawową przesłanką jest okres zamieszkania. Zgodnie z tym przepisem państwa członkowskie przyznają status rezydenta długoterminowego obywatelom państw trzecich, którzy zamieszkiwali na ich terenie legalnie i nieprzerwanie przez okres 5 lat, bezpośrednio poprzedzających złożenie właściwego wniosku (w tym o ponowne rozpatrzenie sprawy).

Status ten otrzymują też osoby, które ubiegały się o jego przyznanie na podstawie przepisów o ochronie międzynarodowej w przypadku jej wygaśnięcia, cofnięcia lub odmowy odnowienia.

Obok przesłanki zamieszkania państwa członkowskie mają obowiązek żądać od osób ubiegających się o status rezydenta długoterminowego przedstawienia dokumentów potwierdzających posiadanie w stosunku do siebie i członków swoich rodzin:

• stałych i regularnych dochodów wystarczających do utrzymania siebie i swojej rodziny bez korzystania z systemu wsparcia socjalnego
• ubezpieczenia zdrowotnego od wszystkich ryzyk, normalnie pokrywanych dla obywateli w danym państwie członkowskim.

Na uzyskanie świadectwa kierowcy nie może więc liczyć osoba, która pracuje nielegalnie albo wprawdzie pracuje, ale wykonuje swoje obowiązki na podstawie nieoskładkowanej umowy o dzieło (z uwagi na brak ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego).

Warunki uzyskania licencji wspólnotowej

Aby przedsiębiorstwo transportowe mogło ubiegać się o wydanie świadectwa kierowcy, musi w pierwszej kolejności otrzymać licencję wspólnotową. Stosownie do brzmienia art. 4 przywołanego wyżej rozporządzenia 1071/2009 licencja wspólnotowa jest wydawana każdemu przewoźnikowi, który spełnia następujące warunki:

• ma siedzibę w państwie członkowskim zgodnie z prawodawstwem wspólnotowym oraz krajowymi przepisami tego państwa członkowskiego;
• jest uprawniony w państwie członkowskim siedziby przewoźnika do wykonywania międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy zgodnie z przepisami wspólnotowymi oraz krajowymi przepisami tego państwa członkowskiego dotyczącymi dostępu do zawodu drogowego przewoźnika rzeczy.

Licencja wspólnotowa jest wydawana na czas nieprzekraczający 10 lat z możliwością jej przedłużenia.

Reasumując, w pierwszej kolejności przewoźnik musi uzyskać uprawnienia do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie przewozu towarów w danym państwie członkowskim. Następnie powinien otrzymać licencję wspólnotową, a dopiero ostatnim krokiem jest złożenie wniosku o wydanie świadectwa kierowcy w transporcie międzynarodowym. Od momentu rejestracji firmy cały proces może zająć nawet kilka miesięcy, dlatego warto go dobrze zaplanować, najlepiej korzystając ze wsparcia kancelarii prawnej z wieloletnim doświadczeniem w obsłudze podmiotów z sektora TSL.

Świadectwo kierowcy jest dokumentem, który otrzymuje przewoźnik, a nie kierowca i jego oryginał lub uwierzytelniona kopia powinny znajdować się w siedzibie firmy na wypadek kontroli. Przewoźnik ma jednak obowiązek przekazać go kierowcy w czasie gdy ten prowadzi pojazd. Główny Inspektor Transportu Drogowego wydaje świadectwo na okres nieprzekraczający 5 lat. Od okresu ważności dokumenty zależy opłata uiszczana od wniosku, która wynosi:

• do 1 roku – 10 zł;
• do 2 lat – 15 zł;
• do 3 lat – 20 zł;
• do 4 lat – 30 zł;
• do 5 lat – 40 zł.

Niezależnie od opłaty od wniosku konieczne jest uiszczenie opłaty od pełnomocnictwa w razie korzystania z usług radcy prawnego lub adwokata.

Obowiązujące przepisy przewidują szereg sankcji za wykonywanie lub organizację przewozów bez świadectwa kierowcy. Nieokazanie świadectwa do kontroli przez kierowcę podlega mandatowi w wysokości 150 zł. Jeżeli okaże się, że przewoźnik lub osoba zarządzająca transportem nie wyposażyły kierowcy w stosowny dokument, właściwy organ nakłada mandat w wysokości 500 zł.

Z kolei wykonywanie przewozów drogowych międzynarodowych bez ważnego świadectwa wiąże się z karą w wysokości 5000 złotych, nakładaną na przewoźnika, osobę zarządzającą transportem albo inny podmiot odpowiedzialny za czynności związane z przewozem drogowym.

Należy również wskazać na brzmienie art. 32f ustawy o transporcie drogowym. Zgodnie z tym przepisem, GITD może w każdym czasie wezwać przedsiębiorcę posiadającego świadectwo pracy kierowcy do przedstawienia dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań niezbędnych do uzyskania zezwolenia. Jeżeli okaże się, że nie istnieją podstawy wydania świadectwa albo przedsiębiorca podał dane niezgodne z prawdą, organ cofa wydane świadectwo i zawiesza wydawanie kolejnych świadectw na okres 30 dni.

Jeżeli przewoźnik dopuści się bardzo poważnych naruszeń, o których mowa w załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) 2016/403 z dnia 18 marca 2016 r. dotyczące kwalifikacji poważnych naruszeń przepisów unijnych, które mogą prowadzić do utraty dobrej reputacji przez przewoźnika drogowego, organ cofa wypis licencji wspólnotowej na okres 6 miesięcy i zawiesza wydawanie świadectwa na 30 dni. Do przykładowych naruszeń można zaliczyć:

• przekroczenie dziennego czasu prowadzenia pojazdu;
• przekroczenie nieprzerwanego czasu prowadzenia pojazdu;
• niespełnienie wymagań dotyczących odpoczynku;
• organizację pracy w sposób uniemożliwiający kierowcom powroty do domów zgodnie z przepisami.

Procedura ubiegania się o świadectwo kierowcy jest kilkuetapowa i może być czasochłonna, uwzględniając wymagania niezbędne do jego uzyskania. Aby wyeliminować ryzyko niepotrzebnego przedłużania postępowania warto rozważyć powierzenie obowiązków związanych z zatrudnianiem kierowców spoza terytorium Wspólnoty kancelarii prawnej. Nasi specjaliści pomogą zebrać niezbędne dokumenty, złożą odpowiedni wniosek do GITD, a w razie potrzeby wystąpią z odwołaniem lub skargą do sądu administracyjnego.