Rozporządzenie SFDR - sprawozdawczość dostawców usług płatniczych?

Co to jest SFDR?

Pod enigmatycznym skrótem SFDR kryje się tak naprawdę Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Radu UE 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych. Rozporządzenie weszło w życie w dniu 29 grudnia 2019 r., ale od 10 marca 2021 r. obowiązuje we wszystkich krajach należących do wspólnoty unijnej. Jego wprowadzenie do obrotu prawnego jest pokłosiem polityki unijnej zakładającej przejście na niskoemisyjną, bardziej zrównoważoną i zasobooszczędną gospodarkę. Idea ta, nazywana zrównoważonym rozwojem lub z angielskiego ESG (Environmental, Social and Corporate Governance), najprościej rzecz ujmując, zakłada taki rozwój gospodarki, w którym zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia nie zmniejsza szans zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.

Wśród obszarów, na które ESG kładzie szczególny nacisk, wskazuje się obszary związane z ochroną środowiska naturalnego, odpowiedzialnością społeczną i ładem korporacyjnym.

Rozporządzenie SFDR (parlamentu europejskiego i rady) to jedno z narzędzi mających prowadzić do zaimplementowania ESG w ramach działalności prowadzonej przez podmioty finansowe co ma na celu osiągnięcie większej przejrzystości doradców finansowych europejskiego i rady UE. Podmioty te, na mocy SFDR, zobligowane są przeprowadzać analizę czynników ESG i ujawniać informacje na temat zależności między oferowanymi produktami inwestycyjnymi, a ich wpływem na zrównoważony rozwój w celu hierarchizacji głównych niekorzystnych skutków w ramach prowadzonej działalności inwestycyjnej i regulacyjnych standardów technicznych jak i wskaźników zrównoważonego rozwoju. Ma to sprzyjać podejmowaniu przez klientów świadomych wyborów w zakresie inwestowania środków, zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju.

Do kogo skierowany jest SFDR?

Jak zostało wskazane powyżej, SFDR jest rozporządzeniem skierowanym na pierwszym miejscu do uczestników rynku finansowego. Pod tym pojęciem SFDR definiuje podmioty oferujące produkty inwestycyjne. Pełna lista takich podmiotów, zawarta została w art. 2 pkt 1) Rozporządzenia i przedstawia się następująco:

zakłady ubezpieczeń, który udostępniają ubezpieczeniowy produkt inwestycyjny;
firmy inwestycyjne, świadczące usługi zarządzania portfelem;
instytucje pracowniczych programów emerytalnych (IORP);
twórcy produktów emerytalnych;
zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (ZAFI);
dostawcy ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE);
zarządzający kwalifikowalnym funduszem venture capital zarejestrowanego zgodnie z art. 14 rozporządzenia (UE) nr 345/2013;
zarządzający kwalifikowalnym funduszem na rzecz przedsiębiorczości społecznej zarejestrowanego zgodnie z art. 15 rozporządzenia (UE) nr 346/2013;
spółki zarządzające przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (spółkę zarządzającą UCITS);
instytucje kredytowe, które świadczą usługi zarządzania portfelem.

Dodatkowo, rozporządzeniem objęci są doradcy finansowi. Rozporządzenie w ramach tej definicji wyodrębnia następujące podmioty:

pośredników ubezpieczeniowych, którzy świadczą usługi doradztwa ubezpieczeniowego w odniesieniu do ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych;
zakłady ubezpieczeń, które świadczą usługi doradztwa ubezpieczeniowego w odniesieniu do ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych;
instytucje kredytowe, które świadczą usługi doradztwa inwestycyjnego;
firmy inwestycyjne, które świadczą usługi doradztwa inwestycyjnego;
ZAFI, które świadczą usługi doradztwa inwestycyjnego;
spółki zarządzającą UCITS.

Spod jurysdykcji rozporządzenia wyłączeni są ci uczestnicy rynku oraz ci doradcy, którzy zatrudniają, w rozumieniu wynikającym z Kodeksu pracy, mniej niż 3 osoby. Ustawodawca unijny uznał, że wypełnianie obowiązków zawartych w rozporządzeniu, byłoby dla nich zbytnim obciążeniem.

Czy SFDR obejmuje zakresem podmiotowym dostawców usług płatniczych?

Zgodnie z ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych, dostawcą usług płatniczych jest podmiot, który prowadzi działalność polegającą na przesyłaniu środków płatniczych, w szczególności poprzez przyjmowanie wpłat gotówki i dokonywaniu wypłat gotówki z rachunku płatniczego oraz wszelkie działania niezbędne do prowadzenia rachunku, wykonywania transakcji płatniczych, w tym transferu środków pieniężnych, wydawania instrumentów płatniczych, a także poprzez świadczenie usługi przekazu pieniężnego, inicjowania transakcji płatniczej, oraz dostępu do informacji o rachunku. Przepisy ściśle regulują, jakim instytucjom przyznawany jest status dostawcy usług płatniczych. Zgodnie z art. 4 ust. 2 Ustawy są to wyłącznie:

bank krajowy
oddział banku zagranicznego
instytucja kredytowa
instytucja pieniądza elektronicznego i oddział instytucji pieniądza elektronicznego
oddział podmiotu świadczącego w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim, zgodnie z prawem tego państwa, pocztowe usługi płatnicze, uprawnionego zgodnie z prawem tego państwa do świadczenia usług płatniczych oraz Poczta Polska Spółka Akcyjna w zakresie, w jakim odrębne przepisy upoważniają ją do świadczenia usług płatniczych
instytucja płatnicza
Europejski Bank Centralny, zwany dalej „EBC”, Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, oraz bank centralny państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska
organ administracji publicznej
spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa lub Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa
biuro usług płatniczych
mała instytucja płatnicza
dostawca świadczący wyłącznie usługę dostępu do informacji o rachunku.

W związku z powyższym, widać jak na dłoni, że zbiór podmiotów wskazanych w rozporządzeniu SFDR jako uczestnicy rynku finansowego i/lub doradcy finansowi nie pokrywa się w całości ze zbiorem podmiotów, które mogą posiadać status dostawcy usług płatniczych. A zatem, na zadane w nagłówku pytanie należy odpowiedzieć: to zależy. Jeżeli dostawca usług płatniczych jest jednocześnie uczestnikiem rynku finansowego, o którym mowa w rozporządzeniu SFDR, to tak, powinien on ujawniać informacje dotyczące zrównoważonego rozwoju na podstawie rozporządzenia SFDR. Z całą pewnością uczestnikami rynku finansowego, o których mówi SFDR oraz jednocześnie dostawcami usług płatniczych będą na przykład banki, które świadczą z jednej strony usługi płatnicze, z drugiej zaś oferują produkty inwestycyjne. Natomiast, jeżeli podmiot posiada status dostawcy usług płatniczych, ale jednocześnie nie kwalifikuje się jako jeden z wyszczególnionych powyżej, wówczas nie jest on objęty zakresem rozporządzenia SFDR. Zasadniczą funkcją krajowej instytucji płatniczej, małej instytucji płatniczej, czy biura usług płatniczych nie jest inwestowanie środków, a jedynie ich przekazywanie, stąd co do zasady nie będą podlegać pod wymogi z rozporządzenia SFDR, które dotyczy jednak procesu podejmowania decyzji inwestycyjnych.

Warto jednak zwrócić uwagę za Komisją Nadzoru Finansowego, że rozporządzenie dotyczy informowania o własnych produktach i usługach finansowych, ale w oparciu o informacje na temat „cudzej” działalności, którą te produkty lub usługi finansują. Instytucje finansowe ujawniają przy tym informacje zagregowane na poziomie produktów, które zazwyczaj obejmują działalność wielu różnych spółek z wielu różnych sektorów lub na poziomie usług, które zazwyczaj dotyczą przykładowo zarządzania portfelem różnorodnych inwestycji. Tym samym intencją stojącą za wprowadzeniem rozporządzenia SFDR, było w szczególności ujawnianie informacji na temat nie tyle działalności samych podmiotów wskazanych jako uczestnicy rynku – co konsekwencji dokonywania przez nich inwestycji w konkretne spółki.

Tymczasem, obok SFDR funkcjonują także inne akty prawa, które także obligują do wypełniania obowiązków związanych ze zróżnicowanym rozwojem, spółki inne aniżeli uczestnicy rynku i doradcy finansowi. Takim aktem jest m.in. Dyrektywa 2014/95/UE dotycząca ujawniania informacji niefinansowych (NFRD). Jest on skierowany do szerszego grona podmiotów i skupia się na ryzyku ESG w ramach działalności największych spółek, będących tzw. jednostkami zainteresowania publicznego, które zatrudniają powyżej 500 pracowników i spełniają jeden z dwóch, wskazanych w dyrektywie, warunków finansowych. Więcej na temat NFRD mogą Państwo przeczytać w artykule: Raportowanie niefinansowe ESG- czego dotyczy i kogo obowiązuje? Ponadto, warto także zwrócić uwagę na Dyrektywę CSRD, która dotyczy sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Z wynikającymi z niej obowiązkami mogą się Państwo zapoznać we wpisie: Dyrektywa CSRD – na jakie zmiany i nowe obowiązki powinni przygotować się polscy przedsiębiorcy?

Jakie obowiązki niesie SFDR?

Celem rozporządzenia jest nałożenie na uczestników rynku finansowego obowiązku informowania o tym, czy i w jaki sposób dokonują analizy czynników ESG przez pryzmat prowadzonej działalności i oferowanych produktów inwestycyjnych. W praktyce, ma to umożliwić odbiorcom usług takich instytucji świadome podejmowanie decyzji. Jak w praktyce kształtują się zatem obowiązki uczestników rynku?

Informacje zamieszczane na stronach internetowych

Uczestnicy rynku finansowego zobowiązani są przede wszystkim do publikowania na swoich stronach internetowych podstawowych informacji dotyczących wprowadzania do działalności inwestycyjnej ryzyk dla zrównoważonego rozwoju. Wśród niezbędnych informacji, rozporządzenie wskazuje na przymus publikowania przede wszystkim strategii – a więc dokumentu, w ramach którego podmioty wykazują w jaki sposób analizują sytuację lub warunki środowiskowe, społeczne lub związane z zarządzaniem i które – jeżeli wystąpiłyby – mogłyby mieć istotny negatywny wpływ na wartość inwestycji.

Informacje o ryzyku dla ESG na poziomie podmiotu

SFDR wymaga, aby uczestnik rynku, w przypadku gdy bierze pod uwagę główne niekorzystne skutki decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju, umieszczał na swojej stronie internetowej oświadczenie na temat strategii w zakresie due diligence w odniesieniu do tych skutków, biorąc przy tym należycie pod uwagę swoją wielkość oraz charakter i skalę prowadzonej działalności. Jeżeli natomiast nie bierze pod uwagę głównych niekorzystnych skutków decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju, wówczas powinien umieścić na stronie jasne uzasadnienie takiego postępowania, obejmujące w stosownych przypadkach informacje na temat tego, czy i kiedy zamierzają brać pod uwagę takie niekorzystne skutki.

Informacje zamieszczane w politykach wynagrodzeń

Polityka wynagrodzeń to na gruncie pakietu CRD IV/CRR, obowiązkowa regulacja w firmach sektora bankowego i firm inwestycyjnych. Ich celem jest stworzenie bezpiecznego i przejrzystego systemu finansowego w ramach Unii. Jednym z elementów tej transparentności jest ustalanie, monitorowanie oraz kontrolowanie systemu wynagrodzeń. Tymczasem, także jednym z ważnych elementów zrównoważonego rozwoju jest zapewnienie przejrzystej sytuacji płacowej w firmach. Z uwagi na to, zgodnie z art. 5 Rozporządzenia, uczestnicy rynku finansowego i doradcy finansowi ujmują w swoich politykach wynagrodzeń informacje o sposobie zapewniania spójności tych polityk z wprowadzaniem do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju oraz publikują te informacje na swoich stronach internetowych.

Co konkretnie – jako uczestnik rynku finansowego – powinien uwzględnić podmiot w takiej polityce? Przede wszystkim kwestie zachowania odpowiednich parytetów i różnorodności płciowej w ramach organów tych podmiotów, uzwiązkowienie, zróżnicowanie płacowe, a także rotacyjność i niezależność organów.

Informacje w procesie zawierania umów z klientami

Wpływ czynników ESG na decyzje inwestycyjne powinien zostać także wskazany w ramach informacji przekazywanych klientom jeszcze przed zawarciem umowy. Wśród informacji tych, uczestnik rynku określa m.in. stosowaną przez siebie strategię włączania ryzyk dla zrównoważonego rozwoju przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz informacje o ryzykach dla zrównoważonego rozwoju oraz ich wpływie na zwrot z inwestycji.

Informacja publikowane w sprawozdaniach okresowych

W przypadku gdy uczestnicy rynku finansowego udostępniają produkt finansowy, który promuje, aspekt środowiskowy lub społeczny, lub oba te aspekty, lub produkt, który ma na celu zrównoważone inwestycje, wówczas ma obowiązek w swoim sprawozdaniu okresowym (rocznym) przedstawić informacje na temat ogólnego wpływu danego produktu finansowego na kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem i zakres jego stosowania.

Rozporządzenie SFDR – słowem podsumowania

Nie da się ukryć, że wiele podmiotów poczuło się sparaliżowanych natłokiem obowiązków wynikających z SFDR. ESG wydaje się być obecnie tym, czym w 2018 roku było dla branży RODO – z jednej strony postrachem, z drugiej motorem dla wprowadzenia modyfikacji mających być odpowiedzią na problemy współczesnego świata. W razie jakichkolwiek wątpliwości w zakresie stosowania SFDR i/lub wypełniania obowiązków wynikających z Rozporządzenia, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.

Pytania i odpowiedzi

Jak często należy aktualizować informacje na temat ESG na stronie internetowej?

Tak często, jak to konieczne. Uczestnicy rynku finansowego zapewniają, aby wszelkie informacje publikowane były na bieżąco aktualizowane. W przypadku gdy uczestnik rynku finansowego zmienia takie informacje, publikuje na tej samej stronie internetowej zrozumiałe wyjaśnienie takiej zmiany.

Od kiedy należy publikować informacje o ESG w ramach sprawozdań finansowych?

Obowiązek istnieje od dnia 1 stycznia 2022 r., co oznacza, że pierwszy obowiązek w zakresie tych ujawnień powinien był zostać zrealizowany w ramach sprawozdania rocznego za 2022 rok.