Jaki jest cel wprowadzenia dyrektywy CSRD?
Dyrektywa CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive) zastępuje obowiązujące wcześniej przepisy regulujące tzw. raportowanie informacji niefinansowych, czyli danych dotyczących:
- środowiska;
- społeczeństwa;
- praw człowieka;
- ładu korporacyjnego.
Nowe przepisy mają na celu ujednolicenie raportowania ESG (ang. Environmental, Social, Governance) i doprecyzowanie tego, co w poprzednio obowiązującej dyrektywie NFRD (ang. Nonfinancial Disclosure Raporting Directive) było niejasne w sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dzięki nowym zasadom raportowania ESG będzie możliwe przeprowadzenie obiektywnej oceny funkcjonowania przedsiębiorstw w oparciu o wystandaryzowane kryteria i uzyskanie możliwych do porównania ze sobą rezultatów na temat zrównoważonego rozwoju. Wprowadzenie nowego porządku raportowania oznacza jednak konieczność dopasowania działalności gospodarczej do zmienionych wymagań. Dla spółek oznacza to nie tylko zmiany organizacyjne, ale przede wszystkim wydatki.
Jakie informacje trzeba ujawnić w ramach raportowania ESG?
Zakres raportowania dotyczący zrównoważonego rozwoju został określony w art. 19a ust. 2 dyrektywy CSRD i obejmuje:
- krótki opis modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki, w tym m.in. odporność na ryzyka związane ze zrównoważonym rozwojem; plany wdrażające, finansowe i inwestycyjne służące przejściu na zrównoważoną gospodarkę;
- opis określonych w czasie celów jednostki dotyczących kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem;
- opis roli organów zarządzających, administrujących i nadzorujących w odniesieniu do kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem oraz opis ich wiedzy eksperckiej i umiejętności w tym zakresie;
- opis polityk jednostki związanych ze zrównoważonym rozwojem;
- opis zachęt kierowanych do członków organów jednostki dotyczących kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem;
- opis ryzyk towarzyszących danej działalności wraz ze wskazaniem sposobów zarządzania tym ryzykiem;
- wskazanie wskaźników istotnych z punktu widzenia dyrektywy CSRD.
Każdy podmiot zobligowany do wdrożenia dyrektywy (często w zakresie instytucji finansowych i ich sprawie ujawniania informacji związanych w sprawie sprawozdawczości niefinansowej w sektorze usług finansowych fla zrównoważonego systemu gospodarczego) musi zamieścić w raporcie wyniki badania due diligence z uwzględnieniem analizy potencjalnych niekorzystnych skutków własnej działalności na zrównoważony rozwój oraz podejmowanych w związku z tym działań zmierzających do ich złagodzenia w ramach wspólnych europejskich standardów sprawozdawczości i poszanowania praw człowieka w zakresie ochrony środowiska.
Dyrektywa przewiduje również, że w określonych przypadkach spółki mogą zostać zobligowane do ujawnienia własnych operacji oraz swojego łańcucha wartości (ang. value chain). Łańcuch wartości to sekwencja wszystkich działań, jakie firma musi przeprowadzić, aby wprowadzić na rynek dany towar lub usługę oraz świadczyć usługi posprzedażowe. Obejmuje etapy od opracowania wstępnej koncepcji, przez jej wytworzenie i sprzedaż, aż po wsparcie nabywców.
Obowiązki raportowe będą szczególnie wymagające dla grup kapitałowych, które przedstawiają w postaci skonsolidowanej raporty podmiotów wchodzących w ich skład.
Zobacz również: Fintech a ESG
Dlaczego dyrektywa CSRD ma ułatwić ocenę przedsiębiorstw?
Jednym z głównych założeń dyrektywy jest opracowanie systemu raportowania, który pozwoli na porównywanie ze sobą poszczególnych uczestników rynku. Znajduje ono odzwierciedlenie w art. 29b ust. 2 CSRD, który nakazuje, aby standardy sprawozdawczości zapewniały odpowiednią jakość przekazywanych informacji. Ta jakość ma być zapewniona przez tworzenie raportów, które będą zawierały informacje zrozumiałe, istotne, weryfikowalne, porównywalne i wiernie przedstawione. Nowe standardy sprawozdawczości powinny objąć dane w zakresie wpływu jednostki na czynniki środowiskowe, społeczne oraz związane z prawami człowieka, a także zarządzaniem.
Do czynników środowiskowych zalicza się:
- łagodzenie zmian klimatycznych (w niektórych przypadkach również poziom emisji gazów cieplarnianych);
- przystosowanie się do zmiany klimatu;
- wody i zasoby morskie;
- wykorzystanie gospodarki oraz zasobów o obiegu zamkniętym;
- zanieczyszczeń;
- różnorodności biologicznej i ekosystemów.
Do czynników społecznych i związanych z prawami człowieka zalicza się:
- równość traktowania i równość szans dla osób zatrudnionych ( m.in. w zakresie płacy, dostępu do szkoleń czy integracji osób z niepełnosprawnościami);
- warunki pracy ( m.in. czas pracy, odpowiednie wynagrodzenie, wolność zrzeszania się);
- poszanowanie praw człowieka, podstawowych wolności, zasad i norm demokratycznych.
Czynniki związane z zarządzaniem to:
- rola organów zarządzających, administrujących i nadzorujących jednostki w odniesieniu do kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem;
- systemy kontroli wewnętrznej i zarządzanie ryzykiem w kontekście raportowania ASG;
- etyka i kultura biznesu oraz organizacyjna, ochrona whistleblowerów;
- działalność i zobowiązania jednostki związane z wywieraniem wpływu politycznego (w tym lobbing);
- zarządzanie i jakości stosunków z klientami, dostawcami i społecznościami, na które jednostka ma wpływ (np. terminowe płatności, nieprzyczynianie się do powstawania zatorów płatniczych).
Obok wymagań ogólnych dyrektywa ma prowadzić raportowanie tzw. sektorowe, czyli powiązane z konkretnym rodzajem wykonywanej działalności. Opracowanie standardów powierzono grupie EFRAG (ang. European Financial Recording Advisory Group). Wystarczy rzut oka na zakres wymaganych informacji ogólnych, żeby stwierdzić, że samodzielne zebranie ich przez pracodawcę będzie bardzo trudne. Obok tak prostych do ustalenia wskaźników jak średni poziom płac ustawodawca unijny wymaga zebrania danych o wpływie działalności gospodarczej na zanieczyszczenie środowiska czy stan wód. Przygotowanie raportu bez pomocy specjalistów z szeregu różnych branż może okazać się niemożliwe.
Audyt jednostki z uwzględnieniem raportowania ESG
Aby zapewnić realizację celu dyrektywy i ujednolicić zbierane informacje, dyrektywa CSRD prowadza obowiązek poddawania składanych raportów analizie biegłych. Raport, który spełnia wymagania, ma zostać złożony w formie elektronicznej. Opinia biegłych ma być wydawana w ramach tzw. usługi atestacyjnej, która daje ograniczoną (a w perspektywie pełną) pewność co do zgodności zrównoważonego rozwoju jednostki z wymaganiami dyrektywy.
Oprócz samej zgodności z dyrektywą biegły ma za zadanie ocenić identyfikację wskaźników ogólnych i sektorowych przez spółkę, zgodność z wymaganiami znakowania sprawozdawczości oraz taksonomii UE. Wszystko to ma służyć zapewnieniu, że działalność przedsiębiorcy jest prowadzona w sposób zrównoważony i nie zagraża dobrostanowi środowiska.
Warto pamiętać, że dodatkowe obowiązki dotyczą nie tylko podmiotów objętych działaniem dyrektywy bezpośrednio, ale także biegłych. Aby specjalista został dopuszczony do usługi atestacji w ramach dyrektywy CSRD musi wykazać się wiedzą i umiejętnościami z wielu tematów, w tym oceny prawnej i znajomości nowych standardów. Z przeprowadzonego audytu ma zostać sporządzony raport.
Przepisy dyrektywy wprowadzają obowiązek dla państw członkowskich wprowadzenia przepisów nakładających dotkliwe kary na biegłych rewidentów i firmy audytorskie, które działają wbrew nowej regulacji.
Zobacz również: Rozporządzenie SFDR – sprawozdawczość dostawców usług płatniczych?
Kiedy dyrektywa CSRD wejdzie w życie?
Unijny ustawodawca przewidział dla państw członkowskich 18-miesięczny termin na włączenie dyrektywy do krajowych porządków prawnych. Warto jednak zwrócić uwagę na trzystopniowy wdrażanie obowiązków. Kryterium różnicującym jest skala prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności:
- Spółki interesu publicznego zatrudniające powyżej 500 pracowników, które już są objęte dyrektywą NFRD stosują dyrektywę od 1 stycznia 2024 roku i składają pierwszy raport w 2025 roku;
- Spółki, które nie podlegają dyrektywie NFRD, ale zatrudniają powyżej 250 pracowników lub ich obroty wynoszą minimum 40 milionów euro lub wartość aktywów jest nie mniejsza niż 20 milionów euro, stosują dyrektywę od 1 stycznia 2025 roku, a pierwszy raport składają w 2026 roku;
- Przedsiębiorcy z sektora MŚP oraz inne podmioty notowane na giełdzie stosują dyrektywę od 1 stycznia 2026 roku, a pierwszy raport składają w 2027 roku.
Pod pojęciem spółek interesu publicznego należy rozumieć jednostki wymienione w art. 2 pkt 1 dyrektywy 2013/34/UE, które:
- są regulowane prawem państwa członkowskiego i których zbywalne papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym któregokolwiek państwa członkowskiego;
- są instytucjami kredytowymi lub zakładami ubezpieczeń;
- są wyznaczone przez państwa członkowskie jako jednostki interesu publicznego, np. jednostki o istotnym znaczeniu publicznym ze względu na charakter prowadzonej działalności, wielkość lub liczbę zatrudnionych pracowników.
Choć na wejście w życie nowych przepisów w związku z dyrektywą CSRD trzeba będzie jeszcze zaczekać, już dzisiaj podmioty, które będą musiały zastosować się do regulacji, mogą zacząć przygotowywać się do zmian. Pierwsze spółki będą składały raporty już w przyszłym roku, dlatego zbliża się ostatni moment, aby przeprowadzić analizę procesów zachodzących w firmie pod kątem ewentualnych luk oraz zmodyfikować wskaźniki KPI tak, aby były one gotowe na czas. Na marginesie można zwrócić uwagę, że w 2021 roku GPW opublikowało wytyczne do raportowania ESG dla spółek notowanych na GPW. Oczywiście znaczna część przepisów uległa zmianie, ale analiza treści dokumentu pozwoli na lepsze zrozumienie istoty raportowania ESG i ułatwi zbieranie informacji.
Mając na względzie szeroki zakres raportowania może to wymagać utworzenia wyspecjalizowanych stanowisk, a być może nawet całych komórek odpowiedzialnych za gromadzenie danych. Warto też rozważyć skorzystanie z usług kancelarii prawnej doświadczonej w corporate compliance. Nasi prawnicy pomogą w zidentyfikowaniu obszarów wymagających zmian i zaproponują implementację nowych rozwiązań, z uwzględnieniem zmieniających się przepisów.
Pytania i odpowiedzi
Tak, ale dopiero w ostatnim z trzech podanych terminów. Aby przedsiębiorstwo musiał składać raport w 2026 r. konieczne jest spełnienie minimum dwóch spośród trzech podanych kryteriów.
Dyrektywa przewiduje możliwość posiadania wiedzy eksperckiej lub umiejętności albo dostępu do nich. Można więc przypuszczać, że wystarczające będzie np. zatrudnienie specjalistów przygotowujących stosowne raporty na potrzeby organów kierujących spółką.
Zaufali nam: