Jedną z najprostszych organizacyjnie form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest działalność gospodarcza prowadzona bezpośrednio przez osoby fizyczne – tego typu działalność stanowi około 84% wszystkich firm rejestrowanych w Polsce w skali roku. Choć wielu przedsiębiorców prowadzi doskonale prosperujące firmy jednoosobowe, w świadomości społecznej utarło się przekonanie, że spółka wpisana do KRS, jako samodzielny uczestnik obrotu, jest bardziej wiarygodna. Obowiązujące przepisy pozwalają na przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę kapitałową, a także na dokonanie dalszych, bardziej elastycznych modyfikacji.
Poniżej, znajdą Państwo informację na temat tego, czy opłaca się dokonywać przekształcenia działalności w spółkę, a jeżeli tak, która metoda będzie najbardziej opłacalna.
Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę – uwagi ogólne
Gdy firma osiąga coraz większe dochody, zmiana formy prowadzenia działalności jest nieunikniona, w celu dywersyfikacji ryzyka gospodarczego i ochrony majątku prywatnego przedsiębiorcy. W takiej sytuacji wielu przedsiębiorców bierze pod uwagę przekształcenie prowadzonej przez siebie działalności w odpowiadającą ich założeniom spółkę prawa handlowego.
Za przekształceniem jednoosobowej działalności w spółkę przemawia szereg argumentów, natury zarówno prawnej, jak i biznesowej. O czym warto pamiętać?
Oddzielenie odpowiedzialności
Przede wszystkim, wybór formy spółki prawa handlowego powoduje oddzielenie majątku przedsiębiorcy od majątku spółki. W przypadku spółek kapitałowych następuje zaś całkowite oderwanie dwóch stref majątkowych, a odpowiedzialność przedsiębiorcy (o ile nie jest on np. członkiem zarządu w spółce z o.o.) w zasadzie nie istnieje.
Sukcesja generalna
Co do zasady, przekształcenie firmy jednoosobowej w spółkę oznacza sukcesję wszystkich praw i obowiązków przedsiębiorcy. Oprócz sukcesji prawnej często mamy do czynienia także z następstwem podatkowym. Przekształcenie nie odbiera również uprawnień do korzystania z licencji i pozwoleń, które uzyskał przedsiębiorca przed przekształceniem. Dodatkowo przy odpowiednim przeprowadzeniu przekształcenia zmiany nie dotkną też nadmiernie członków organów spółki przekształconej.
Łatwość zbycia przedsiębiorstwa
Przekształcenie działalności jednoosobowej w spółkę ułatwia optymalizację kosztów na wypadek potrzeby zbycia całości przedsiębiorstwa osobie trzeciej. Warto pomyśleć o tym odpowiednio wcześnie, aby uległy przedawnieniu potencjalne zobowiązania przedsiębiorcy wynikające z faktu przekształcenia (przez 3 lata odpowiada on solidarnie z przekształconą spółką za długi). Co za tym idzie konieczne jest przygotowanie odpowiedniego planu przekształcenia przedsiębiorcy.
Prowadzenie firmy rodzinnej
Wiele jednoosobowych firm to biznesy rodzinne. Niestety, polskie prawo spadkowe nie przewiduje możliwości przejęcia przez spadkobierców całości jednoosobowej działalności, co wymusza rozpatrywanie losów każdego składnika majątku osobno. Śmierć przedsiębiorcy powoduje także wygaśnięcie umów wiążących go z kontrahentami. Przekształcenie w spółkę pozwala na zachowanie ciągłej pracy przez pierwotnie jednoosobową działalność gospodarczą, a ewentualne akcje lub udziały i tak wejdą do masy spadkowej. Przejściowym rozwiązaniem może okazać się zarząd sukcesyjny, ale nie rozwiązuje on wszystkich problemów spadkobierców, którzy nadal muszą zadecydować, co dalej zrobić z firmą wpisaną do CEIDG.
Łatwość w pozyskaniu finansowania zewnętrznego
Przekształcenie działalności jednoosobowej w spółkę ułatwia również pozyskanie finansowania zewnętrznego, jak np. leasing, kredyt czy wynajem długoterminowy. Wiele banków potraktuje jednoosobową firmę jak klienta fizycznego, ale spółkę zaliczy do kategorii klientów korporacyjnych, którzy na ogół mogą liczyć na bardziej preferencyjne warunki współpracy i brak problemów, które normalnie dotykałyby jednoosobową działalność gospodarczą.
W obecnym kształcie przepisy pozwalają na zarejestrowanie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy jednoosobowej spółki akcyjnej, ale na tym wyczerpują się możliwości freelancera prowadzącego własną działalność gospodarczą. Dopuszczalne jest natomiast dalsze przekształcenie w inną spółkę prawa handlowego, w tym spółkę osobową, a także w spółkę cywilną.
Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej (jdg) w spółkę – dostępne opcje
Przekształcenie działalności wiąże się z zasadą kontynuacji działalności i powstaniem nowego podmiotu, który przejmuje prawa i zobowiązania swojego poprzednika. Nie zawsze jednak przekształcenie będzie optymalnym rozwiązaniem. Jeżeli spółka nie ma zobowiązań, a wspólnikom nie zależy na kontynuowaniu działalności lepszym rozwiązaniem może okazać się:
- przez wniesienie działalności gospodarczej aportem do nowej spółki,
- przez przekształcenie JDG w spółkę prawa handlowego (na przykład na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością),
- przez stopniową aneksję składników majątku firmy jednoosobowej przez spółkę.
Przekształcenie JDG w spółkę prawa handlowego
W przypadku zastosowania tradycyjnego – kodeksowego przekształcenia działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną, możliwość wyboru spółki prawa handlowego jest mocno ograniczona. Bezpośrednio działalność gospodarczą można przekształcić w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną lub w prostą spółkę akcyjną). Możliwe jest natomiast dalsze przekształcenie przekształconej spółki kapitałowej w spółkę osobową (np. spółkę komandytową). Konieczne jest jednak zmodyfikowanie w tym celu składu osobowego nowo założonego podmiotu.
Ta forma przekształcenia zawiera elementy sukcesji uniwersalnej, ponieważ w jej konsekwencji jednoosobowa spółka kapitałowa wstępuje w ogół praw i obowiązków, które posiadał przedsiębiorca przed przekształceniem i polega w większości na odpowiednim skonstruowaniu nowej umowy spółki i właściwym przekształceniu przedsiębiorcy, a także na określeniu jak najkorzystniej przekształcić formę prowadzonej działalności.
Co istotne w wyniku tego przekształcenia w miejsce przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, jako strony zawartych przez niego umów, z mocy prawa wchodzi spółka kapitałowa, w którą prowadzona przez niego działalność została przekształcona. Nie ma tutaj zatem konieczności zawierania umów z kontrahentami na nowo, przekształcenie nie zmienia treści stosunków prawnych zawartych pomiędzy przedsiębiorcą a osobami trzecimi, nie ma również potrzeby ich aneksowania ani konieczności wyrażania zgody przez drugą stronę umowy na wejście spółki przekształconej w prawa przekształconej działalności gospodarczej.
Powyższe oznacza, że cały majątek wchodzący w skład przedsiębiorstwa prowadzonego przez osobę fizyczną staje się majątkiem przekształconej spółki, nie ma tutaj konieczności sporządzania dodatkowych umów, czy aneksów ponieważ wszelkie nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne itd. wchodzą automatycznie w skład majątku spółki przekształconej. Co ważne większość dotychczas uzyskanych przez przedsiębiorcę koncesji, zezwoleń, ulg oraz uprawnień z decyzji administracyjnych przechodzi na przekształconą spółkę. Każde zezwolenie trzeba jednak oceniać indywidualnie (np. przejście licencji przewoźnika wymaga spełnienia szeregu warunków).
Ponadto w niniejszej formie przekształcenia nie ma konieczności zawiadamiania o nim pracowników, ani uzyskiwania ich zgody na przekształcenie. Z mocy prawa w chwili przekształcenia stają się pracownikami przekształconej spółki.Przy tej formie przekształcenia sukcesja podatkowa nie następuje w pełnym wymiarze, następuje sukcesja praw, a nie obowiązków, przedsiębiorca jako osoba fizyczna musi się zatem rozliczyć ze wszystkich zobowiązań, w szczególności zobowiązań pieniężnych oraz zaległości publicznoprawnych. Na przekształconą spółkę nie przechodzą również ulgi podatkowe, do których przedsiębiorca miał prawo przed przekształceniem.
Wniesienie działalności gospodarczej aportem do nowej spółki
Przedsiębiorstwo jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych (nieruchomości, urządzenia, maszyny, koncesje, wierzytelności etc.) używane do prowadzenia działalności gospodarczej może być wniesione w całości do spółki, jako wkład niepieniężny, czyli aport. W tej formie przekształcenia przedsiębiorstwo jako całość wchodzi do nowoutworzonej spółki prawa handlowego, poprzez jedną czynność prawną, nie ma zatem wymogu przenoszenia oddzielnie każdego jego składnika. Istotna w tym zakresie jest forma dokonania niniejszego aportu, który musi być wykonany w formie szczególnej, którą jest forma pisemna z podpisami poświadczonymi notarialnie. Wyjątek od tej reguły stanowi wniesienie aportem przedsiębiorstwa, w którego majątku znajdują się nieruchomości, w takim przypadku aport następuje w formie aktu notarialnego.
Wspólnicy spółek prawa handlowego muszą wnieść wkłady na poczet swojego uczestnictwa w życiu spółki zgodnie z, i na podstawie umowy spółki. Wkłady mogą mieć charakter pieniężny, ale także niepieniężny (tzw. aporty). Za pomocą jednej czynności prawnej można wnieść do spółki też jednoosobową firmę wraz z jej aktywami i pasywami.
Niniejsze rozwiązanie jest stosunkowo proste, dlatego jest ono w pierwszej kolejności brane pod uwagę przy zmianie formy prowadzenia działalności. Nie jest to jednak rozwiązanie idealne przede wszystkim ze względu na dużą praco- i czasochłonność w zakresie jego przeprowadzenia.
Przede wszystkim nie mamy tutaj kontynuacji prowadzonej działalności gospodarczej, tylko tworzymy nowy, odrębny od niej podmiot, który w konsekwencji nie przejmuje automatycznie praw i obowiązków, które przysługiwały poprzedniemu przedsiębiorcy. Z tego też względu konieczne jest przeanalizowanie wiążących przedsiębiorcę umów z kontrahentami w celu ustalenia, czy w zawartych umowach nie znajduje się zastrzeżenie o konieczności uzyskania ich zgody na przejście praw i obowiązków z zawartej umowy na inny (nowy) podmiot.
Ponadto, w przypadku posiadania przez przedsiębiorcę ulg, koncesji, czy zezwoleń w celu ich przeniesienia na nową, utworzoną w tym celu spółkę, niezbędne będzie uzyskanie zgody właściwego urzędu administracyjnego, czy też innej instytucji, która je wydała, z uwagi na fakt, że nie przechodzą one na spółkę, do której wniesione zostało przedsiębiorstwo.
Niniejsza forma przekształcenia nie wymaga również uzyskiwania jakichkolwiek zgód pracowników na dokonanie aportu, konieczne jest jednak zawiadomienie pracowników o planowanym wniesieniu przedsiębiorstwa (zgodnie z art. 231 k.p.). W takiej sytuacji pracownikom przysługuje prawo do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z siedmiodniowym wyprzedzeniem. Tego typu rozwiązanie powoduje dla pracownika skutki tożsame z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Wniesienie działalności aportem do nowoutworzonej w tym celu spółki jest korzystne z punktu podatkowego, ponieważ aport całości przedsiębiorstwa nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT. Ponadto spółka osobowa lub kapitałowa nie będzie miała przychodu podatkowego, jak również sam wnoszący aport nie osiągnie w tym zakresie przychodu. Z drugiej strony nowy podmiot nie ma możliwości skorzystania z estońskiego CIT, więc opłacalność operacji zawsze należy ocenić kompleksowo.
Stopniowa aneksja składników majątku firmy jednoosobowej przez spółkę
To rozwiązanie jest najbardziej skomplikowane ze wszystkich trzech i przebiega stopniowo z uwagi na konieczność przeniesienia każdego składnika majątku osobno na nowoutworzoną spółkę prawa handlowego, którą z reguły będzie spółka z o.o. Odrębne opodatkowanie każdej transakcji powoduje również, że stopniowe przejmowanie składników może okazać się mało opłacalne z kosztowego punktu widzenia i nie pozwala na zastosowanie sukcesji podatkowej. Do przekształcenia dochodzi wraz z przeniesieniem ostatniego składnika majątku firmy jednoosobowej, dlatego jest to też zobowiązanie czasochłonne.
Omawiana forma transformacji wiąże się z koniecznością ponownego uzyskania koncesji, ulg i licencji, które nie przechodzą na spółkę, a także zawarcia nowych umów z kontrahentami, których nie można aneksować, ewentualnie przeprowadzenia cesji. W obu przypadkach wymagana będzie zgoda drugiej strony umowy. Ubieganie się o zezwolenia wymaga czasu i pociąga za sobą konieczność ponownego uiszczenia opłat administracyjnych.
Uzyskanie zgody kontrahentów na ten model przekształcenia w praktyce bywa trudne. Forma spółki prawa handlowego (zwłaszcza spółki z o.o.) będzie utrudniała egzekucję wierzytelności z majątku przedsiębiorcy, z czym nie ma problemu w przypadku działalności gospodarczej prowadzonej bezpośrednio przez osobę fizyczną.
W sferze pracowniczej stopniowe przekształcanie jest mało zoptymalizowane. Pracownicy nie przechodzą z mocy prawa do nowego pracodawcy, ale konieczne jest rozwiązanie z nimi umów i zawarcie ich od nowa już jako spółka, co z kolei wpływa na staż pracy i związane z tym uprawnienia, np. długość okresu wypowiedzenia.
W przypadku stopniowego przenoszenia składników majątkowych na nowy podmiot należy liczyć się z koniecznością zapłaty podatku VAT. Istnieje też ryzyko, że urząd skarbowy nie potraktuje operacji, jak zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanego składnika i każdą transakcję trzeba będzie opodatkować osobno.
Czy przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę (np. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością) się opłaca?
Najmniej korzystnym rozwiązaniem dla osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą jest przekształcenie, w którym zakładana jest nowa spółka w celu stopniowego przejmowania prowadzonej przez osobę fizyczną działalności gospodarczej. Nie zmienia to jednak faktu, że w dalszym ciągu jest to najchętniej wybierana forma przekształcenia, pomimo, że jest najbardziej problematyczna i najmniej opłacalna.
O wiele lepszym rozwiązaniem jest typowe (kodeksowe) przekształcenie prowadzonej działalności gospodarczej, bądź też jednorazowy aport działalności gospodarczej do nowo utworzonej w tym celu spółki.
Biorąc jednak te dwa rozwiązania pod uwagę, przekształcenie kodeksowe umożliwia kontynuację działalności w formie spółki w zasadzie bezproblemowo. Brak konieczności zawierania nowych umów, bądź aneksowania starych, kontynuacja zatrudnienia, ciągłość zezwoleń i koncesji, przemawia za tym, że jest to opcja, którą przy wyborze formy przekształcenia działalności gospodarczej w szczególności należy rozważyć, szczególnie jeśli po przekształceniu przedsiębiorcy i jego działalności gospodarczej w spółkę, miałaby powstać spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Wybór odpowiedniego rozwiązania powinien być jednak każdorazowo konsultowany zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i podatkowej z prawnikiem lub doradcą podatkowym.
W kolejnych artykułach wyjaśnimy, jak przekształcić działalność jednoosobową w spółkę prawa handlowego i spółkę cywilną oraz jak zoptymalizować działania w ramach umowy spółki i przy przekształceniu przedsiębiorcy.
Etapy przekształcenia JDG w spółkę kapitałową
Przekształcenie działalności jednoosobowej w spółkę kapitałową składa się z następujących etapów:
- przygotowanie planu przekształcenia (powinien zawierać projekt oświadczenia o przekształceniu, aktu założycielskiego lub statutu, wycenę składników majątku przedsiębiorcy oraz sprawozdanie finansowe na potrzeby przekształcenia);
- uzyskanie opinii biegłego rewidenta z badania planu przekształcenia;
- złożenie oświadczenia o przekształceniu w formie aktu notarialnego;
- podpisanie umowy lub statutu spółki;
- złożenie wniosku do KRS o rejestrację spółki.
.
Ile trwa i ile kosztuje przekształcenie JDG w spółkę kapitałową?
Czas przekształcenia spółki cywilnej w kapitałową wynosi zwykle kilka miesięcy. Na koszty takiej operacji składa się:
- opłata sądowa;
- taksa notarialna notariusza;
- podatek od czynności cywilnoprawnych;
- koszt przygotowania sprawozdania finansowego na potrzeby przekształcenia;
- koszt opinii biegłego rewidenta.
Pytania i odpowiedzi
Przekształcenie działalności w spółkę powinno zawsze zostać poddane analizie pod kątem oczekiwań przedsiębiorcy przekształcanego. Każde przekształcenie to czasochłonna procedura, która jeżeli zostanie źle przeprowadzona, może spowodować wiele problemów. Przedsiębiorcy najczęściej wybierają przekształcenie przedsiębiorcy w sp. z o.o., ale warte rozważenia może być również przekształcenie działalności w prostą spółkę akcyjną.
Przekształcenie działalności jest oczywiście korzystne z uwagi na wiele czynników: m.in. sukcesję uniwersalną, dzięki której spółka staje się następcą prawnym przedsiębiorcy przekształcanego. Niemniej nie można zapominać o specyficznej, solidarnej odpowiedzialności przedsiębiorcy i spółki za długi powstałe przed dniem przekształcenia. Z tego powodu przekształcenie spółki z długami nie zawsze będzie dobrym pomysłem.
To zależy od wielu czynników, a przede wszystkim od rozmiarów prowadzonego przedsiębiorstwa (bowiem to będzie miało kluczowy wpływ na nakład pracy). Należy jednak wskazać, że na koszty przekształcenia spółki składają się zarówno koszty sądowe, jak i honorarium pełnomocnika (o ile został ustanowiony).
Dla przekształcenia działalności przepisy nie wymagają, aby uczestniczył w procesie radca prawny czy adwokat. Należy jednak nadmienić, że każde przekształcenie będzie skomplikowaną procedurą, w związku z czym warto rozważyć udział prawnika w procesie, aby przebiegł on bez problemu.
Zaufali nam:
