Korzystanie z komputera na użytek prywatny i zawodowy wymaga zakupu odpowiedniego oprogramowania. Mowa tutaj zarówno o grach komputerowych, edytorach filmów i zdjęć, jak i o systemie operacyjnym, czy zupełnie podstawowych programach typu Microsoft Office. Przy każdym z nich konieczny jest zakup licencji – zwłaszcza gdy nabywa się je w celach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Bywa jednak, że postanowienia umowy licencyjnej nie są dla nas korzystne i wtedy chcemy z niej zrezygnować. Kiedy i jak można to zrobić?
LICENCJA I JEJ WARUNKI: WSZYSTKO, CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ
Z perspektywy prawnej, programy komputerowe są traktowane tak samo, jak inne utwory będące przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, czyli filmy, dzieła malarskie czy literackie. W związku z tym, regulacje dotyczące oprogramowania będziemy rozpatrywać zgodnie z przepisami prawa autorskiego na zasadach ogólnych.
Decydującą różnicą jest w tym przypadku sposób użytkowania utworu, ponieważ programy komputerowe mogą być używane wyłącznie po uzyskaniu licencji. Nabywca otrzymuje ją zazwyczaj w chwili zakupu oprogramowania.
Sama licencja jest umową użytkowania zawieraną pomiędzy producentem oprogramowania, a nabywcą. Określa głównie pola eksploatacji, w tym zakres, miejsce i czas, w jakim można korzystać z danego utworu.
Każdy, kto choć raz instalował jakiś program, doskonale wie, że licencja prawie zawsze przybiera formę niepozostawiającą specjalnego wyboru co do zgody na jej postanowienia. Wyrażenie zgody polega tutaj najczęściej na zaznaczeniu odpowiedniego pola podczas instalacji. Użytkownik nie ma więc możliwości negocjowania postanowień licencji – albo się na nią godzi, albo nie może korzystać z oprogramowania.
CO ZAWIERA LICENCJA NA OPROGRAMOWANIE?
Jednocześnie postanowienia licencyjne narzucają nam dość spore ograniczenia, m.in. w kwestii liczby komputerów, na których można zainstalować dany program, czy liczby osób uprawnionych do jego użytkowania. Co więcej, elementem powtarzającym się w większości umów licencyjnych jest wyłączenie odpowiedzialności producenta z tytułu korzystania z programu przez licencjobiorcę. Takie postanowienie wyłącza całą odpowiedzialność producenta za skutki błędów, które wystąpią w programie.
Poza tym zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, samo nabycie utworu jako takiego nie musi być tożsame z nabyciem licencji. Jej udzielenie następuje tylko wtedy, kiedy program komputerowy zawiera już wzór takiej umowy. Przykładem może być system operacyjny Microsoft Windows. Po pobraniu i zainstalowaniu go na komputerze, trzeba wprowadzić osobno klucz autoryzacyjny, który jest jednocześnie dodatkowym zabezpieczeniem. W tym przypadku zaakceptowanie warunków licencji w trakcie instalacji daje nam jedynie tymczasową licencję. Dopiero aktywacja kodu spowoduje, że zawrzemy właściwą umowę licencyjną.
Jakie korzyści daje licencja osobie uprawnionej do korzystania z programu, poza postanowieniami umownymi? Umożliwia m.in. przeprowadzanie wielu różnych działań, które nie wymagają zgody licencjodawcy, takich jak dokonanie kopii zapasowej programu, przystosowanie go do swoich potrzeb, czy przetłumaczenie go na inny język.
NAJWAŻNIEJSZE RODZAJE LICENCJI
Licencje mogą być udzielane bezterminowo lub na czas określony.
- W przypadku umowy bezterminowej, zgodnie z ustawą o ochronie praw autorskich (art. 68 ust. 2), licencja udzielona na okres dłuższy niż 5 lat staje się po upływie tego terminu licencją udzieloną na czas nieoznaczony. Czyli dopiero po upływie 5 lat będzie umową na czas nieokreślony – to istotne zwłaszcza ze względu na możliwość jej wypowiedzenia. Termin wypowiedzenia wynosi rok naprzód na koniec roku kalendarzowego.
- Przy umowie na czas określony, licencja wygasa po upływie wskazanego terminu (jeżeli nie zostanie przedłużona).
Chociaż rodzajów licencji jest wiele, dzielimy je 3 podstawowe grupy:
- Wyłączne – występujące przy programach tworzonych dla konkretnego podmiotu, np. na usługi bankowości, które nie mogą być udostępnione dużej liczbie osób ze względów bezpieczeństwa.
- Niewyłączne – stanowią większość licencji występujących na rynku; polegają na udostępnianiu programu wielu użytkownikom jednocześnie.
- Sublicencje – czyli licencje udzielane nie przez pierwotnego licencjodawcę, a przez podmiot, który jest jego licencjobiorcą (dla użytkowników staje się on licencjodawcą).
JAK WYPOWIEDZIEĆ UMOWĘ LICENCYJNĄ?
Należy złożyć licencjodawcy właściwe oświadczenie. Przy licencjach bezterminowych, można zrobić to z minimum rocznym okresem wypowiedzenia (na koniec roku kalendarzowego). Z reguły nie jest to zbyt korzystne z punktu widzenia użytkownika – gdy umowa zostanie przez niego wypowiedziana 5 stycznia 2021 roku, to przestanie obowiązywać dopiero pod koniec grudnia 2022 roku.
Jednocześnie strony często umawiają się, że termin ten wyniesie więcej niż jeden rok. Przyczyna tkwi w konieczności korzystania z oprogramowania w firmach, a zbyt szybkie wypowiedzenie umowy może spowodować reorganizację całego przedsiębiorstwa. Dlatego w postanowieniach licencyjnych często znajdują się też zapisy o karach umownych za skorzystanie z prawa do wypowiedzenia umowy.
Za to dla umów licencyjnych zawieranych na okres do pięciu lat nie ma możliwości ich wypowiedzenia, o ile strony same nie postanowią inaczej. Licencja wygasa dopiero w chwili, w której kończy się okres, na jaki została zawarta. Jeżeli miałaby być wypowiadalna, twórca programu musi wyraźnie wskazać to w umowie.
Jak wiadomo, większość umów dotyczących oprogramowania jest zawierana na dość krótki okres, dlatego rzadko dochodzi do wypowiedzenia umowy licencji.
MOŻLIWOŚĆ ZŁOŻENIA REKLAMACJI I ZWROTU PROGRAMU (PRAW DO LICENCJI)
Drugim rozwiązaniem mogłaby być reklamacja i zwrot oprogramowania. Niestety, nie można reklamować samego utworu, ponieważ kupując go, nie nabywamy programu, tylko prawo do jego użytkowania. Możemy więc złożyć reklamację tylko na wady fizyczne nośnika, na którym został on zapisany.
Jedynym sposobem na uzyskanie pewnej formy odszkodowania, jest zwrócenie uwagi na regulacje w umowie jeszcze przy jej zawieraniu. To one wskazują zakres odpowiedzialności licencjodawcy za ewentualne problemy i błędy oprogramowania komputerowego. Przed wyrażeniem zgody na jej warunki warto więc sprawdzić, czy w skład licencji wchodzi gwarancja za występujące usterki. Oprócz tego, umowa powinna dokładnie wskazywać zasady gwarancji i czas jej trwania.
ODSTĄPIENIE OD UMOWY NA ZAKUP OPROGRAMOWANIA – CZUJNOŚĆ I DOKŁADNE ZAPOZNANIE SIĘ Z WARUNKAMI UMOWY
Podsumowując, jako nabywcy możemy jedynie zwrócić uwagę na postanowienia umów licencyjnych przed zakupem oprogramowania. Należy dokładnie czytać ich treść, sprawdzać, na jaki czas są zawierane, jak długo trwa termin ich wypowiedzenia, oraz czy licencjodawca udziela nam jakiejś gwarancji. Ważne są również pozostałe kwestie, takie jak:
- Aktywacja licencji po zakupie – aktywuje się od razu po instalacji, czy później?
- Czy do instalacji programu potrzebna jest pomoc fachowca, który ją uruchomi i dostosuje? (generuje to dodatkowe koszty)
- Jak długo trwa czas wdrożenia programu do użytkowania?
- Przez jaki okres będzie można spokojnie korzystać z danej licencji? (im dłużej, tym lepiej)
Podsumowując, trzeba być czujnym i pamiętać, że chociaż taka forma umowy jest powszechnie stosowana, nie oznacza to, że zawsze będzie dla nas korzystna.
MASZ PYTANIA LUB POTRZEBUJESZ POMOCY?
DAJ NAM ZNAĆ W SEKCJI KOMENTARZ PONIŻEJ LUB POPRZEZ FORMULARZ KONTAKTOWY
Zaufali nam:
