Umowa inwestycyjna. Istotne elementy

Treść umowy inwestycyjnej w przeważającej mierze zależy od woli stron i ogranicza ją jedynie zasada swobody umów wyrażona w art. 3531 k.c. Należy zadbać o należycie precyzyjne określenie praw i obowiązków stron, a także szereg klauzul, które określają:

• strukturę właścicielską;
• opcje wyjścia z biznesu;
• kary za naruszenie postanowień umownych,

Kluczowe znaczenie dla ważności umowy ma prawidłowe oznaczenie stron oraz ich reprezentacja (i nie naruszenie umowy inwestycyjnej). Poniżej zamieszczam przykłady typowych postanowień umownych, które pozwalają na zabezpieczenie interesu tak finansującego, jak i finansowanego i wyjaśniają czym jest umowa inwestycyjna w praktyce.

Klauzula anti-dilution w umowie inwestycyjnej

Tak zwana klauzula antyrozwodnieniowa służy zagwarantowaniu finansującemu odpowiednio wysokiego poziomu partycypacji w spółce w razie emisji nowych udziałów lub zbycia udziałów. Pozostali wspólnicy mogą objąć wyłącznie taką liczbę udziałów, która nie obniży progu należnego finansującemu. Dzięki temu zachowa on taki sam poziom kontroli nad biznesem. Dodatkową zaletą wprowadzenia anti-dilusion clause jest kontrola nad składem osobowym spółki.

Klauzula Lock-Up w umowie inwestycyjnej

Klauzula Lock-Up polega na zobowiązaniu się wspólników do nieobciążania, a w szczególności niezbywania udziałów przez określony czas po założeniu spółki, np. okres 5 lat. W ten sposób można zapobiec zbyt wczesnemu zbyciu przedsiębiorstwa. Takie działanie jest uzależniane od zgody inwestora, który zyskuje gwarancję, że osoby, które założyły przedsięwzięcie nie wycofają się z niego, narażając tym samym cały interes na niepowodzenie przy okazji sporządzenie umowy inwestycyjnej w danym przedsiębiorstwie z pomocą stron umowy inwestycyjnej treści danego zobowiązania dla rady nadzorczej w oświadczenia i zapewnienia jeśli chodzi o podpisać umowę inwestycyjną przy podwyższeniu kapitału zakładowego, które musi zawierać umowa inwestycyjna.

Klauzule drag-along i tag-along, czyli ograniczenie w rozporządzaniu udziałami

Kolejnym typowym elementem umowy inwestycyjnej są klauzule, które optymalizują zarządzanie udziałami w spółce. Drag-along to postanowienie, które uprawnia inwestora do „zmuszenia” wspólników, aby ci przyłączyli się do zawieranej przez niego umowy sprzedaży. Dzięki temu nie może dojść do sytuacji, kiedy founderzy będą blokowali proces zbycia spółki.

Niejako lustrzanym odbiciem klauzuli drag-along jest postanowienie tag-along. Polega ono na uprawnieniu wspólników do przyłączenia się do transakcji zbycia udziałów dokładnie na takich samych zasadach, jak osoba zbywająca udziały. W ten sposób inwestor może „skorzystać z okazji” wygenerowanej przez foundera, który znalazł chętnego nabywcę oferującego atrakcyjne warunki.

Współpraca przy wspólnym przedsięwzięciu powinna zakładać uczciwą współpracę stron. Brak lojalności naraża biznes na straty, dlatego istotne znaczenie ma wprowadzenie odpowiedniej sankcji. Najprostszym rozwiązaniem jest po prostu dodanie do kontraktu kar umownych, czyli możliwości dochodzenia od naruszyciela zryczałtowanego odszkodowania za sprecyzowane naruszenia.

W umowach inwestycyjnych często stosuje się też mechanizm prawa odkupu udziałów oraz tzw. odwrócony vesting. Polegają one na wprowadzeniu do umowy możliwości odkupienia udziałów wspólnika, a następnie ich umorzenia w przypadkach określonych w umowie. W przypadku reverse vestingu zakres odkupywanych udziałów z biegiem czasu staje się coraz mniejszy, np. 80% udziałów w drugim roku i 60% w trzecim roku. W umowie można też wskazać procentową ilość udziałów, które co roku będą objęte prawem odkupu, np. zmniejszenie o 10% co roku.

Innym rozwiązaniem gwarantującym ochronę biznesu jest wprowadzenie do umowy inwestycyjnej zakazu konkurencji, często łączonego z wyłącznością operacyjną. To postanowienia, które obligują do lojalnego działania wspólnika na rzecz projektu. Formułując zakaz konkurencji warto pamiętać o:

• dokładnym określeniu działalności, której ma nie podejmować founder;
• czasie trwania zakazu – może pokrywać się z planowanym czasem realizacji projektu lub poza niego wykraczać, ale nie może być bezterminowy;
• obszarze geograficznym zakazu – terytorium ma znaczenie przede wszystkim w zakresie spółek, które planują rozpocząć działalność od razu na szeroką skalę (np. transgraniczną);
• sankcji za naruszenie zakazu konkurencji – z reguły będzie nią kara umowna albo rozwiązanie umowy inwestycyjnej i wycofanie swojego udziału przez inwestora bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Wiele innowacyjnych przedsięwzięć, np. z sektora IT, wiąże się z koniecznością wniesienia know-how przez founderów. Aby nie dopuścić do sytuacji, kiedy zostaną one wykorzystane w celu niezgodnym z założeniami współpracy warto uzupełnić umowę inwestycyjną o klauzulę poufności. Polega ona na zobowiązaniu członków zespołu do nieujawniania informacji uznanych za poufne osobom trzecim. Prawidłowa zbudowana klauzula NDA powinna zawierać:

• precyzyjne określenie informacji uznanych za niejawne;
• wskazanie w jaki sposób ma przebiegać ochrona informacji niejawnych i kiedy można mówić o ich ujawnieniu;
• określenie czasu trwania zobowiązania do zachowania poufności;
• sankcję za naruszenie zobowiązania do zachowania poufności.