Czym jest kapitał zakładowy?
Kapitał zakładowy to obowiązkowy fundusz, który musi być utworzony w momencie powstania spółki. Jego minimalna wysokość w sp. z o.o. wynosi 5 000 zł.Kapitał zakładowy to środki jakimi spółka dysponuje rozpoczynając działalność. Jego wartość może być oczywiście większa.
Na kapitał zakładowy składają się zarówno wkłady pieniężne (wpłaty środków pieniężnych na rachunek spółki), jak i wkłady niepieniężne, tzw. aport. Aportem może być w zasadzie każdy składnik majątkowy posiadający zdolność aportową. Będzie nim np. ruchomość lub nieruchomość, przedsiębiorstwo, papiery wartościowe lub udziały w innej spółce. Warto jednak pamiętać, że wkładem do spółki kapitałowej nie może być świadczenie pracy lub usług (art. 14 §1 k.s.h.).
Kapitał zakładowy nie musi odzwierciedlać (i zwykle nie odzwierciedla) realnych możliwości finansowych spółki. Stanowi pewną wartość prawną określającą pierwotny wkład wspólników do spółki
Czy spółka posiadająca minimalny kapitał zakładowy źle prosperuje?
Wysokość kapitału zakładowego w żadnej mierze nie odzwierciedla tego, czy spółka działa stabilnie. Ocena sytuacji finansowej spółki nie powinna opierać się wyłącznie na informacji o jej kapitale zakładowym, a polegać na przestudiowaniu jej sprawozdań finansowych (obejmujących rachunek zysków i strat, bilans oraz informację dodatkową). Poza funduszem obowiązkowym w wysokości 5 000 złotych spółka z o.o. może niezależnie tworzyć też inne kapitały własne (zapasowy i rezerwowy), które uwiarygodniają ją w oczach innych przedsiębiorców. Często też kontrahenci nie zwracają uwagi na kapitał zakładowy, w związku z udzielanymi przez strony trzecie gwarancjami lub przekazywanymi formami zabezpieczeń.
Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa jest zagadnieniem złożonym, a do ewaluacji stabilności działania podmiotu wykorzystywane są różnego rodzaju czynniki. Wśród nich można wymienić m.in.:
- specyfikę branży (np. jej sezonowość i związane z nią wahania przepływów pieniężnych);
- poziom konkurencji w obrębie sektora;
- jakość i kompetencje kadry kierowniczej;
- pozycja przedsiębiorstwa na rynku;
- płynność posiadanych aktywów;
- kultura organizacyjna;
- sposób finansowania przedsiębiorstwa (dłużne lub z kapitału własnego).
W świetle tych wszystkich czynników kapitał zakładowy odgrywa jedynie nieznaczną rolę.
W jakim celu podwyższa się kapitał zakładowy?
Minimalna wysokość kapitału zakładowego została przewidziana w przepisach kodeksu spółek handlowych dla następujących podmiotów:
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – 5 tysięcy złotych;
- spółki komandytowo-akcyjnej – 50 tysięcy złotych;
- spółki akcyjnej – 100 tysięcy złotych;
- prostej spółki akcyjnej – 1 zł.
Umowa lub statut spółki mogą przewidywać znacznie wyższe wartości, nie można jednak zadeklarować kapitału zakładowego na poziomie niższym niż wynikający z ustawy. Wiele firm poprzestaje na wpisaniu do umowy minimalnej wysokości kapitału zakładowego, nie przywiązując do tej kwestii wagi. Kiedy przedsiębiorstwo zaczyna się rozwijać, może się jednak okazać, że wyższy kapitał zakładowy jest potrzebny.
Przede wszystkim warto pamiętać, że podwyższenie kapitału zakładowego jest formą dokapitalizowania spółki zarówno przez dotychczasowych, jak i nowych wspólników. Za podwyższeniem kapitału zakładowego przemawia zwiększenie skali prowadzonej działalności gospodarczej. Mechanizm może też posłużyć zwiększeniu składu osobowego podmiotu poprzez przystąpienie nowych wspólników lub akcjonariuszy – obejmują oni nowe udziały w zamian za wkład do spółki.
Wysoki kapitał zakładowy bywa też wymagany przez instytucje finansowe, jako potwierdzenie zdolności kredytowej i uzasadnienie dla udostępnienia kapitału w postaci kredytu lub leasingu.
Przyczyną podwyższenia kapitału zakładowego może być również konwersja, czyli zamiana wierzytelności przysługującym wspólnikom lub wierzycielom spółki w zamian za udziały lub akcje.
Wreszcie warto pamiętać, że wysoki kapitał zakładowy pełni funkcję wizerunkową. Oczywiście spółka może dysponować majątkiem o znacznie większej (lub mniejszej) wartości, a sama granica kapitału zakładowego wskazanego w umowie lub statucie nie gwarantuje wierzycielom, że odzyskają oni swoje pieniądze. Nadal jednak u dużej części przedsiębiorców panuje przekonanie, że wysoki kapitał zakładowy oznacza bezpieczną współpracę.Aby podwyższyć kapitał w spółce, nie wystarczy jednak po prostu przelać pieniędzy na rachunek firmowy lub wnieść aport do spółki. Konieczne jest przeprowadzenie sformalizowanej procedury podwyższenia kapitału zakładowego.
Jak przeprowadzić podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o.?
Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. może zostać dokonane z dwóch grup środków:
- ze środków pieniężnych lub niepieniężnych wniesionych przez dotychczasowych lub nowych wspólników. Wskutek takiej zmiany majątek spółki wzrasta (art. 257 k.s.h.);
- ze środków własnych (kapitału zapasowego lub rezerwowego), udziały powstałe w ten sposób mogą objąć wyłącznie dotychczasowi wspólnicy, a majątek spółki nie ulega zmianie, dochodzi jedynie do przesunięcia wartości majątkowych z kapitału zapasowego lub rezerwowego na zakładowy (art. 260 k.s.h.).
Podwyższenie kapitału może zostać zrealizowane na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki lub w oparciu o jej zmianę. W zależności od woli wspólników polega ono albo na stworzenie zupełnie nowych udziałów, albo podwyższenie wartości tych już istniejących.
Podwyższenie kapitału w drodze zmiany umowy spółki
Podstawowym trybem podwyższenia kapitału zakładowego jest dokonanie tego w drodze zmiany umowy. W sytuacji, gdy umowa spółki z o.o. nie przewiduje możliwości podwyższenia kapitału zakładowego, niezbędne będzie dokonanie zmiany umowy spółki. Zgodnie z art. 246 k.s.h. niezbędne jest zachowanie w tym celu większości 2/3 głosów, chyba że umowa spółki przewiduje w tym celu surowsze warunki. Dotychczasowi wspólnicy mają pierwszeństwo w objęciu nowych udziałów proporcjonalnie do dotychczasowych udziałów. Wezwania do objęcia udziałów wysyła zarząd spółki jednocześnie do wszystkich wspólników.
Stosownie do brzmienia art. 258 §1 k.s.h. in fine, prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie 1 miesiąca od dnia wezwania do jego wykonania. Dla oświadczenia dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów wymaga zachowania formy aktu notarialnego. W przypadku nowego wspólnika wymagane jest złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego, które obejmuje oświadczenie o:
- przystąpieniu do spółki;
- objęciu udziału lub udziałów.
Jeżeli spółka z o.o. została utworzona z wykorzystaniem systemu S24, nie wymaga się składania oświadczeń w formie aktu notarialnego. Są one składane w systemie teleinformatycznym i powinny być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy spółka S24 została zmieniona poza systemem (u notariusza). W takim wariancie konieczne będzie zachowanie procedury notarialnej.
Podwyższenie kapitału w spółce założonej przez S24 może nastąpić wyłącznie wkładami pieniężnymi. Aby wnieść do spółki aport, należy skorzystać z usług notariusza. Warto pamiętać, że o ile oświadczenie o objęciu udziałów znajduje się wśród dostępnych wzorców, oświadczenie o wniesieniu udziałów na pokrycie podwyższenia kapitału należy sporządzić samodzielnie i wgrać do systemu jako dokument zewnętrzny.
Kolejność działań wspólników przy podwyższaniu kapitału ze zmianą umowy spółki można przedstawić w sposób następujący:
- Zmiana umowy spółki poprzez uchwałę wspólników, podjętą większością 2/3 głosów (art. 246 § 1 KSH), umieszczoną w protokole sporządzonym przez notariusza (art. 255 § 3 KSH). Jeśli taka zmiana zmniejsza prawa osobiste wspólników, to konieczna jest jednogłośność. Zmiana umowy powinna zostać następnie zgłoszona do sądu rejestrowego;
- podjęcie przez zarząd czynności wykonawczych, w szczególności wezwania dotychczasowych wspólników do wykonania prawa pierwszeństwa w odpowiednim terminie (art. 258 § 1 KSH). Ten punkt jest aktualny pod warunkiem, że prawo pierwszeństwa w umowie spółki nie zostało wyłączone. Jeśli prawo to zostanie wyłączone, możliwe jest np. zaoferowanie ich osobie niebędącej dotychczas wspólnikiem;
- złożenie oświadczeń o objęciu udziałów przez odpowiednie osoby, zasadniczo w formie aktu notarialnego (art. 258 § 2 KSH i art. 259 KSH);
- pokrycie objętych udziałów, czyli ich opłacenie wkładem pieniężnym lub niepieniężnym (aportem);
- rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego przez sąd rejestrowy na wniosek zarządu. Wniosek zgłoszony powinien zostać w terminie 6 miesięcy od dnia podjęcia uchwały, o której mowa w punkcie pierwszym. Wpis ma charakter konstytutywny, czyli podwyższenie jest skuteczne dopiero z momentem wpisu do KRS.
Podwyższenie kapitału na podstawie umowy spółki
Obok zasady ogólnej dopuszczalne jest przeprowadzenie uproszczonej procedury podwyższenia kapitału na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki.
Jeżeli umowa spółki pozwala na zwiększenie kapitału zakładowego, powinna określać maksymalną wysokość takiej operacji (np. 100 tysięcy złotych) oraz termin, w jakim można ją przeprowadzić, np. 5 lat od dnia zarejestrowania spółki. Do skuteczności podwyższenia wymaga się podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwały bezwzględną większością głosów oraz złożenia przez wszystkich dotychczasowych wspólników oświadczenia o objęciu udziałów.
Zaletą tego rozwiązania jest możliwość zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Nie ma potrzeby podejmowania uchwały w obecności notariusza. Objęcie nowych udziałów następuje przez wniesienie wkładów pieniężnych lub niepieniężnych, przy czym wspólnicy mogą objąć nowe udziały proporcjonalnie do już posiadanych. Jeżeli nie wszyscy wspólnicy obejmą udziały, podwyższenie kapitału zakładowego nie dochodzi do skutku. Wadą tego rozwiązania jest, że podwyższenie kapitału bez zmiany umowy pozwala objąć udziały wyłącznie dotychczasowym wspólnikom.
W przypadku odformalizowanej procedury podwyższenie kapitału wspólnicy nie muszą nawet zwoływać zgromadzenia. Głosy mogą być zbierane w trybie obiegowym. Wystarczy, że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu co do porządku obrad (zgodnie z art. 240 k.s.h). Takie rozwiązanie sprawdza się głównie w małych spółkach, gdzie wspólników jest niewielu.
Do zgodnego z prawem przeprowadzenia tej procedury konieczne jest ustalenie, czy umowa spółki upoważnia jeden z jej organów do podjęcia stosownej uchwały o podwyższeniu. Zależnie od tego:
- Jeżeli umowa spółki nie upoważnia żadnego z jej organów do podjęcia stosownej uchwały, konieczna jest uchwała zgromadzenia wspólników precyzująca warunki podwyższenia kapitału. Uchwała nie stanowi zmiany umowy spółki, w związku z czym nie jest konieczne dochowywanie związanego z tym rygoru. Decyzja może zostać podjęta bezwzględną większością głosów, zgłoszenie do sądu rejestrowego treści uchwały, jak ma to miejsce w wypadku zmiany umowy spółki, nie jest wymagane (art. 245 KSH i art. 256 § 1 KSH).
- Jeżeli umowa spółki upoważnia jeden z jej organów do podjęcia stosownej uchwały (często zarząd), to musi on podjąć stosowną uchwałę. Podobnie jak uchwała zgromadzenia wspólników, powinna precyzować warunki podwyższenia kapitału. W tym trybie niemożliwe jest podwyższenie kapitału ze środków własnych spółki. Wkłady muszą zostać opłacone przez osoby obejmujące udziały w dowolnej formie.
Zgłoszenie podwyższenia kapitału zakładowego do sądu rejestrowego
Zgłoszenie kapitału powinno zostać zgłoszone przez zarząd do sądu rejestrowego właściwego dla siedziby spółki zgodnie z art. 262 §1 k.s.h. Do zgłoszenia podwyższenia należy załączyć:
- uchwałę zgromadzenia wspólników o podwyższeniu kapitału zakładowego;
- oświadczenie wspólników o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym;
- oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione;
- oświadczenie o przystąpieniu do spółki nowego podmiotu w formie aktu notarialnego (jeżeli nie należał on wcześniej do grona wspólników).
Dodatkowo, jeżeli podwyższenie kapitału spowodowało zmianę składu osobowego spółki z o.o., konieczne jest złożenie nowej listy wspólników podpisaną przez wszystkich członków zarządu. W treści listy należy wskazać imię i nazwisko lub firmę każdego ze wspólników, a także liczbę i wartość nominalną udziałów każdego ze wspólników. Do zgłoszenia podwyższenia należy też załączyć tekst jednolity umowy spółki, jeżeli podwyższenie kapitału wymagało jej zmiany.
Jeżeli podwyższenie jest dokonywane ze środków własnych spółki (kapitału zapasowego lub rezerwowego) do sądu rejestrowego składa się jedynie uchwałę o podwyższeniu kapitału. Podwyższenie kapitału ma charakter konstytutywny, odnosi skutek z momentem wpisu zdarzenia do KRS. Jeżeli więc spółka planuje ubiegać się o finansowanie zewnętrzne (np. leasing lub kredyt), konieczne będzie wstrzymanie się ze złożeniem wniosku do czasu, aż sąd rejestrowy wpisze podwyższenie do rejestru.
Podwyższenie kapitału w sp z o.o. a CIT
Wszczęcie procedury podwyższenia kapitału zakładowego ze środków spoza spółki powoduje, że otrzymuje ona od osób obejmujących nowopowstałe udziały (albo posiadających udziały, których wartość wzrosła) środki na ich pokrycie. Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodów takich nie należy zaliczać do przychodów podatkowych. Spółka nie ma obowiązku uiszczania od nich odpowiednich danin.
W przypadku procedury podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych spółki, połączonego ze zmianą umowy, sytuacja wspólników staje się mniej korzystna. Nie ponosząc żadnych nakładów, uzyskują przychód w postaci nowych udziałów. Tym samym konieczne staje się rozliczenie przez nich podatku dochodowego, do którego to pobrania zobowiązana jest spółka. Obowiązek ten powstaje w terminie 14 dni od rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego przez sąd.
Podwyższenie kapitału a obowiązek zapłaty PCC
Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce nie jest neutralne podatkowo. Prowadzi do zwiększenia majątku danego podmiotu, dlatego zostało objęte regulacją ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Stosownie do art. 1 ust. 3 tej ustawy za zmianę umowy spółki uważa się podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty.
Kwotą opodatkowaną jest wartość, o jaką zmienił się majątek spółki, stawka wynosi 0,5% tej sumy. Podatek należy rozliczyć w terminie 14 dni od dnia powzięcia przez wspólników uchwały o podwyższenia kapitału. Formularz PCC-3 powinien być złożony do urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki. Podstawę opodatkowania pomniejsza się o „koszty uzyskania przychodu”, czyli kwotę brutto pobraną przez notariusza oraz wysokość opłat urzędowych.
Podwyższenie kapitału a zwolnienie z PCC
Ustawa o PCC przewiduje możliwość zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych przy podwyższaniu kapitału zakładowego. Taka możliwość została wskazana w treści art. 9 pkt. 11 lit. b i c i dotyczy sytuacji, kiedy:
- podwyższenie kapitału zakładowego zostało dokonane z niezwróconych wspólnikom albo akcjonariuszom dopłat albo z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane podatkiem PCC lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska;
- podwyższenie dotyczy części wartości, o jaką wcześniej obniżono kapitał zakładowy w następstwie strat poniesionych przez spółkę kapitałową pod warunkiem, że podwyższenie kapitału zakładowego następuje w okresie 4 lat od jego obniżenia.
Podwyższenie kapitału zakładowego w sp. z o.o. a agio
Aby zaoszczędzić na PCC, wspólnicy mogą zadecydować, że wpłacają w ramach podwyższenia kwoty, które przekraczają wartość nominalną obejmowanych udziałów. Przykładem takiej sytuacji jest wyemitowanie w 3-osobowej spółce trzech nowych udziałów, każdy o wartości 200 zł. Jeżeli jednak wspólnicy postanowią wnieść wkłady o wartości 1000 zł i każdy z nich obejmie po jednym udziale, powstaje w ten sposób nadwyżka o wartości 2400 zł (3 x 800 zł). Podatek od czynności cywilnoprawnych zostanie zapłacony od 600 zł (3 x 200 zł). Pozostałe 2400 zł stanowi agio, które trafia do kapitału zapasowego i jest wolne od PCC. W ten sposób spółka może w przyszłości np. wypłacić pieniądze z nadwyżki wspólnikom poprzez bezpieczne obniżenie kapitału.
Z punktu widzenia spółki powstanie agio jest o tyle korzystne, że nie stanowi przychodu osoby prawnej i jest wolne od podatku dochodowego (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej z dnia 8 grudnia 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.738.2022.1.KM.
Należy więc uznać, że agio stanowi prosty sposób na dokapitalizowanie spółki, ale czy zawsze? Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 lipca 2017, sygn. II FSK 1758/15 wskazał, że ustawodawca celowo określił przychód spółki w wysokości wartości nominalnej udziałów, a organy podatkowe nie mogą tej wysokości kwestionować. Należy jednak pamiętać, że agio powinna zostać zaksięgowana w sposób prawidłowy i niezwłocznie po stronie kapitału zapasowego. Jeżeli spółka będzie zwlekała z tą czynnością, fiskus może uznać, że po stronie podatnika wystąpił przychód i pojawi się konieczność zapłaty podatku CIT.
Podwyższenie kapitału zakładowego a konwersja wierzytelności
Jeszcze innym sposobem na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce jest konwersja wierzytelności. Polega ona na tym, że wspólnik będący jednocześnie wierzycielem spółki wnosi swoją wierzytelność jako wkład w zamian za objęcie udziałów (lub akcji).
W rzeczywistości wierzytelność spółki względem wspólnika jest więc spłacana przyznanym mu udziałem w kapitale zakładowym i dochodzi do swego rodzaju potrącenia umownego. Wskutek operacji dochodzi do zmniejszenia zobowiązań i zwiększenia kapitału zakładowego, choć sam majątek spółki nie ulega zmianie.
Podwyższenie kapitału aportem a PIT po stronie wnoszącego aport wspólnika
Przyjrzyjmy się jeszcze sytuacji, w której wspólnik wnosi na poczet podwyższenia kapitału zakładowego wkład niepieniężny, czyli aport w postaci nieruchomości. Co o takiej sytuacji mówią przepisy?
Warto zwrócić uwagę na art. 10 ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT, zgodnie z którym nie stosuje się przepisów właściwych dla źródła przychodu w postaci odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części albo udziału w nieruchomości, jeżeli odpłatne zbycie następuje w formie wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki środków obrotowych lub trwałych, a także wartości niematerialnych lub prawnych. Oznacza to, że zbycie nieruchomości za udziały nie jest równoznaczne ze zbyciem nieruchomości.
Opodatkowaniu w takiej sytuacji podlega przychód, którego wysokość odpowiada wartości wkładu określonej w umowie spółki, a w przypadku braku takiej wartości lub jej zaniżenia – wartości rynkowej na dzień przeniesienia własności aportu zgodnie z art. 17 ust. pkt 9 ustawy o PIT.
Kosztami uzyskania przychodu dla wspólnika są:
- jeśli wkład jest środkiem trwałym – jego wartość początkowa pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych;
- jeśli wkład nie jest środkiem trwałym – faktycznie poniesione koszty na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu.
Podwyższenie kapitału zakładowego może być istotne dla wspólników z wielu względów. Ze względu jednak na złożoność procedury i możliwość przeprowadzenia jej na kilka różnych sposobów warto skorzystać ze wsparcia kancelarii prawnej, która zadba o dochowanie niezbędnych formalności. Nasi specjaliści zadbają, aby w wyniku podwyższenia kapitału nie doszło do nieoczekiwanego zachwiania równowagi sił między wspólnikami czy nieplanowanej zmiany jej składu osobowego.
Może Ciebie również zainteresować:
FAQ
Przed procedurą zwiększania kapitału zakładowego spółki należy sobie zadać pytanie- jaki jest cel przeprowadzenia całego procesu? Procedura może zostać przeprowadzona np. w celu zwiększenia wiarygodności spółki dla kontrahentów czy dla wprowadzenia nowego wspólnika. Podwyższenie kapitału z pewnością może pomóc zrealizować te cele, czyli w tym zakresie będzie korzystne.
W procedurze podwyższania kapitału zakładowego nie jest konieczny udział profesjonalnego pełnomocnika. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że podobnie jak większość procedur opisanych w KSH, podwyższenie kapitału zakładowego nie jest prostym procesem. Warto zatem rozważyć skorzystanie z usług prawnika specjalizującego się w obsłudze spółek.
Błędy w procedurze podwyższania kapitału zakładowego zdarzają się bardzo często, gdy przedsiębiorcy pomijają udział kancelarii prawnej w podwyższaniu kapitału zakładowego. Niektóre mogą nawet powodować nieważność całej procedury, jeżeli zostaną podważone przez któregokolwiek wspólnika. Jeżeli pojawiły się błędy w procesie, należy dokonać dokładnej analizy ich potencjalnych skutków prawnych.
Zaufali nam: