Jeżeli przed wydaniem przesyłki adresatowi dojdzie do jej uszkodzenia lub dozna ona jakiegoś ubytku w trakcie transportu, to należy sporządzić z tego tytułu protokół szkody. Dokument ten odgrywa istotną rolę w przypadku rozpatrywania reklamacji oraz przy wypłacie odszkodowania (niewniesienie zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń). O tym co powinien zawierać protokół szkody w transporcie oraz jak go sporządzić mówi ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe.
Zasady sporządzania protokołu szkody w transporcie
Zgodnie z art. 74 prawo przewozowe protokół o ubytku lub uszkodzeniu przesyłki sporządza się w przypadku gdy:
- Przed wydaniem przesyłki okaże się, że doznała ona ubytku lub uszkodzenia.
- Uprawniony twierdzi, że przesyłka jest naruszona i żąda on sporządzenia protokołu.
Protokół zawsze sporządza przewoźnik – zarówno, kiedy wynika to z jego własnej inicjatywy jak i w sytuacji, gdy zażąda tego uprawniony. Przewoźnik ustala protokolarnie stan przesyłki oraz okoliczności powstania szkody niezwłocznie po ich stwierdzeniu (zwrócenie się z żądaniem sporządzenia protokołu niezwłocznie).
Co ważne, należy pamiętać, iż osoba uprawniona może zostać obarczona kosztami, jeżeli ustalenia protokolarne podjęte na jej żądanie nie wykażą szkody lub ubytku w przesyłce, lub wykażą jedynie te szkody, które stwierdzone zostały już uprzednio przez przewoźnika.
Ponadto ustalenia protokolarne powinny być dokonane w obecności osoby uprawnionej, którą najczęściej jest odbiorca przesyłki. Natomiast w przypadku, kiedy wezwanie go nie jest możliwe albo nie zgłosi się on w wyznaczonym terminie, przewoźnik dokonuje ustaleń w obecności osób zaproszonych przez siebie do tej czynności (w przypadku prawidłowe zgłoszenie powstałej szkody czy żądanie naprawienia szkody w razie wcześniejszego rozpakowania przesyłki przez sprzedawcę kupującemu będącemu konsumentem, gdzie z kolei należy sporządzać protokół szkody).
Powyższe zasady odnoszą się do sytuacji, kiedy szkody widoczne są już na pierwszy rzut oka. Czasem jednak zdarza się, że nie można ich ujawnić bez uprzedniego rozpakowania przesyłki, a wtedy powyższe wytyczne nie mają zastosowania, ponieważ przesyłka została już przekazana odbiorcy.
Szkody niewidoczne z zewnątrz a sporządzanie protokołu
Niestety nie wszystkie ubytki lub uszkodzenia towaru można zauważyć od razu. Zdarza się, że nie można wykryć szkody z zewnątrz, lecz staje się ona widoczna dopiero po wypakowaniu przesyłki. Takie sytuacje uregulowane zostały w art. 74 pkt 3 ustawy Prawo przewozowe. Czytamy w nim, że: „Jeżeli po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie nie dające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki.” W praktyce oznacza to, że na szkodę niewidoczną z zewnątrz również można sporządzić protokół, jednakże należy zgłosić ją do przewoźnika w terminie do 7 dni od odbioru przesyłki.
Dlaczego sporządzanie protokołu szkody w transporcie jest ważne?
Sporządzanie protokołu szkody w transporcie jest ważne z punktu widzenia ewentualnych reklamacji oraz oczekiwanych odszkodowań od firmy transportowej za ubytki lub zniszczenia towaru. Dokument ten stanowi istotny dowód przy dochodzeniu przysługujących praw. Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny „ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”, co w tym przypadku oznacza, że jeżeli odbiorca przesyłki chce dochodzić swoich praw (uznania reklamacji przez sprzedawcę lub uzyskania odszkodowania od przewoźnika) to musi być w stanie udowodnić, na jakiej podstawie wysuwa swoje roszczenia. W tym przypadku dowodem będzie właśnie protokół szkody w transporcie.
Brak sporządzonego protokołu może natomiast skutkować założeniem, że przesyłka została przyjęta bez zastrzeżeń, a w tej sytuacji odbiorcy nie przysługują już prawa do odszkodowania czy reklamacji. Tutaj zastosowanie ma art. 76 ustawy Prawo przewozowe, który jasno mówi o tym, że przyjęcie przesyłki przez osobę uprawnioną bez zgłoszenia zastrzeżeń skutkuje wygaśnięciem roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia. Wyjątki od tej reguły stanowią:
- szkoda stwierdzona protokolarnie przed przyjęciem przesyłki przez uprawnionego;
- zaniechanie takiego stwierdzenia z winy przewoźnika;
- ubytek lub uszkodzenie wynika z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika;
- szkoda nie dająca się z zewnątrz zauważyć, którą uprawniony stwierdził już po przyjęciu przesyłki i w terminie 7 dni zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że powstała ona w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 65 pkt 1 ustawy Prawo przewozowe przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstałe od chwili przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania. Dlatego tak ważne jest sporządzenie protokołu w momencie przyjęcia dostawy, ponieważ w innym przypadku roszczenia z tytułu odszkodowania od firmy transportowej nie będą przysługiwać (poza sytuacją, kiedy szkoda nie mogła być widoczna z zewnątrz).
Elementy protokołu
W zależności od tego jaka firma transportowa realizuje przewóz towaru, protokół szkody w transporcie może nieco się różnić. Ustawodawca nie wskazał szczegółowo co powinno zostać zawarte w dokumencie, jednakże zwyczajowo powinny się w nim znaleźć takie elementy jak:
- Numer listu przewozowego.
- Sposób zewnętrznego zapakowania przesyłki, np. karton, paleta.
- Rodzaj uszkodzenia opakowania zewnętrznego przesyłki, np. zgniecenie.
- Rodzaj oraz rozmiar powstałej szkody, a także przyczyny jej powstania, np. zamoczenie, stłuczenie.
- Datę, godzinę oraz miejsce dokonywania ustaleń stanu przesyłki.
- Podpisy – przewoźnika i uprawnionego.
Dodatkowo w protokole mogą zostać zawarte informacje o tym jak przesyłka została zabezpieczona wewnętrznie i czy opakowanie zawierało oznaczenia ostrzegawcze (np. że jest to towar podatny na stłuczenie). Powinno znaleźć się w nim także miejsce na wskazanie przyczyn odmowy przyjęcia przesyłki przez uprawnionego. Oczywiście, czym więcej szczegółowych informacji zostanie zawartych w protokole, tym lepiej z punktu widzenia adresata przesyłki, dla którego dokument ten stanowi dowód i podstawę dochodzenia swoich praw z tytułu reklamacji lub odszkodowania.
Podpisy
Zgodnie z art. 74 pkt 4 ustawy Prawo przewozowe protokół winien zostać podpisany przez wszystkie osoby, które uczestniczyły w ustaleniu stanu przesyłki.
Warto również zaznaczyć, że jeżeli uprawniony nie chce złożyć podpisu, ponieważ nie zgadza się z treścią sporządzonego protokołu, to ma on możliwość zamieszczenia w nim swoich zastrzeżeń wraz z odpowiednim uzasadnieniem.
Podsumowanie
Protokół szkody w transporcie jest ważnym dokumentem, stanowiącym dowód dla odbiorcy przesyłki, na podstawie którego może on dochodzić swoich praw z tytułu reklamacji lub odszkodowania za jej uszkodzenie. Zawiera on wszystkie szczegółowe informacje na temat przesyłki oraz szkód lub ubytków, które zostały stwierdzone. Protokół powinien zostać sporządzony przez przewoźnika w obecności uprawnionego, który otrzymuje bezpłatnie swój egzemplarz.
Pytania i odpowiedzi
W takiej sytuacji przewoźnik w porozumieniu z uprawnionym powinien powołać rzeczoznawcę, który określi te dane. (art. 74 pkt 6 ustawy Prawo przewozowe)
W sytuacji, gdy uprawniony odmawia podpisania protokołu, przewoźnik wspomina o tym fakcie w dokumencie oraz podaje przyczyny odmowy. (art. 74 pkt 4 ustawy Prawo przewozowe)
Zaufali nam:
