Wydłużenie czasu prowadzenia pojazdu, czyli odstępstwa od norm czasu pracy kierowcy

Na pewne odstępstwa od norm czasu pracy (np. przekroczenie czasu jazdy) kierowcy pozwoliło już Rozporządzenie nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98 (…). Jednak to tzw. „pakiet mobilności” miał największy wpływ za zmiany w tym zakresie. W lipcu 2020 roku Parlament Europejski ogłosił pakiet mobilności. Pakiet mobilności to zestaw zmian w rozporządzeniach unijnych, które wpływają na zasady działania przewoźników na rynku UE. Jest to zbiór regulacji prawnych dotyczących transportu drogowego we wspólnocie, którego celem jest poprawa warunków pracy kierowców oraz regulacja rynku transportowego. Pakiet mobilności miał znaczny wpływ na reguły odstępstwa od norm czasu pracy kierowcy, wyrażone w rozporządzeniu 561/2006.

Zgodnie z treścią art. 12 rozporządzenia, pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, kierowca może odstąpić od przepisów art. 6-9 w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku. Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.

Pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu drogowego, w wyjątkowych okolicznościach kierowca może także odstąpić od art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ust. 2, przekraczając dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie jedną godzinę, aby dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub swojego miejsca zamieszkania w celu wykorzystania tygodniowego okresu odpoczynku.

Na tych samych warunkach kierowca może przekroczyć dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie dwie godziny, pod warunkiem, że wykorzystał on przerwę trwającą nieprzerwanie 30 minut bezpośrednio przed tym dodatkowym czasem prowadzenia pojazdu niezbędnym, aby dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub swojego miejsca zamieszkania w celu wykorzystania regularnego tygodniowego okresu odpoczynku.

Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego, na wydruku z urządzenia rejestrującego lub na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca docelowego, lub odpowiedniego miejsca postoju.

Każdy wydłużony okres pracy musi być kompensowany równoważnym okresem odpoczynku wykorzystywanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu.

Podsumowując :

– kierowca może wydłużyć czas jazdy o maksymalnie 1 godzinę, gdy planuje odpoczynek tygodniowy skrócony

– wydłużenie czasu jazdy o maksymalnie 2 godziny możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy na koniec dnia kierowca wykorzysta regularny tygodniowy odpoczynek. Należy jednak pamiętać, że w takim wypadku bezpośrednio przed wydłużeniem czasu jazdy konieczne jest skorzystanie z 30-minutowego odpoczynku.

Podkreślić należy, iż to na przewoźniku ciąży obowiązek takiego zorganizowania pracy, aby kierowcy mogli wykonywać powierzone zadania, bez naruszania przepisów o czasie pracy oraz czasie odpoczynku. Wynika to jednoznacznie z treści art. 12 rozporządzenia nr 561/2006, który dopuszcza możliwość odstąpienia przez kierowcę od przestrzegania obowiązujących przepisów w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku, pod warunkiem że nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, zastrzegając jednak, iż w takim przypadku obowiązkiem kierowcy jest wskazanie powodów takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy, najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.

Z regulacji tej wynika jednoznacznie, że aby dane naruszenie mogło być uznane jako uzasadnione odstępstwo od przestrzegania przepisów, zwalniające od odpowiedzialności określonej na gruncie ustawy o transporcie drogowym, warunkiem koniecznym jest wskazanie przez kierowcę powodów takiego odstępstwa na wydruku z urządzenia rejestrującego, najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.

Zgodnie z wytyczną nr 1 Komisji Europejskiej dotyczącą odstępstwa określonego w art. 12 rozporządzenia nr 561/2006 wynikają określone obowiązki dla trzech rodzajów podmiotów: przedsiębiorstw transportowych, kierowców i organów kontrolnych.

Przedsiębiorstwo transportowe powinno w sposób szczególnie staranny planować przejazd kierowcy, tak aby był on bezpieczny i uwzględniał w szczególności regularnie występujące na drogach korki, warunki atmosferyczne i dostęp do odpowiednich parkingów i miejsc postojowych. Przedsiębiorstwo transportowe jest zatem zobowiązane organizować pracę kierowcy, aby mógł on przestrzegać przepisów rozporządzenia i aby spełniać wymagania załadowców oraz firm ubezpieczeniowych w zakresie bezpieczeństwa w czasie postojów.

Za nieprzestrzeganie regulacji związanych z Pakietem Mobilności grozi szereg sankcji, zarówno dla przewoźników, jak i kierowców. Przewidziano pakiet kar zarówno dla samych kierowców, zatrudniających ich przewoźników, a także spedytorów, rozumianych jako: nadawcy, odbiorcy, podmioty wykonujące czynności ładunkowe. Kierowca może otrzymać grzywnę za naruszenia, których dokonał podczas prowadzenia zestawu. Z kolei przewoźnik jako organizator transportu odpowiada za własne naruszenia, jak również za naruszenia, których dopuszczają się kierowcy (jak wydłużenie czasu pracy kierowców, czy przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu kub nadmierne wydłużenie czasu jazdy kierowcy). Ustawodawca przewidział dla przewoźników domniemanie odpowiedzialności. Określony został cały taryfikator za naruszenie przepisów dotyczących czasu pracy kierowców.