Prowadzenie ewidencji czasu pracy kierowcy jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawców w branży transportu. Planowanie i organizacja czasu pracy kierowców, tak aby mogli ją oni wykonywać bez ryzyka naruszenia przepisów o czasie pracy i odpoczynku winno być wykonywane rozważnie i ze szczególną starannością. Należy jednak mieć na uwadze, iż w szczególnych wypadkach można odstąpić od norm czasu pracy kierowcy, z zachowaniem jednak wszelkich zastrzeżeń zakreślonych przez ustawodawcę.
Ewidencja czasu pracy kierowców
Obowiązek ewidencji czasu pracy kierowców wynika przede wszystkim z ustawy z dnia 6 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców. Zgodnie z art. 25 ustawy, pracodawca prowadzi dla każdego kierowcy ewidencję czasu pracy do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. Ewidencja czasu pracy obejmuje liczbę przepracowanych godzin oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, liczbę godzin przepracowanych w porze nocnej, liczbę godzin nadliczbowych, dni wolne od pracy z oznaczeniem tytułu ich udzielenia, liczbę godzin dyżuru oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia dyżuru, ze wskazaniem, czy jest to dyżur pełniony w domu, rodzaj i wymiar zwolnień od pracy, rodzaj i wymiar innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy, wymiar nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy, z uwzględnieniem zapisów na wykresówkach, wydruków danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego, plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego, innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności, lub rejestrów opracowanych na podstawie ww. dokumentów.
Rozporządzenie 561/2006 a „pakiet mobilności”
Na pewne odstępstwa od norm czasu pracy (np. przekroczenie czasu jazdy) kierowcy pozwoliło już Rozporządzenie nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98 (…). Jednak to tzw. „pakiet mobilności” miał największy wpływ za zmiany w tym zakresie. W lipcu 2020 roku Parlament Europejski ogłosił pakiet mobilności. Pakiet mobilności to zestaw zmian w rozporządzeniach unijnych, które wpływają na zasady działania przewoźników na rynku UE. Jest to zbiór regulacji prawnych dotyczących transportu drogowego we wspólnocie, którego celem jest poprawa warunków pracy kierowców oraz regulacja rynku transportowego. Pakiet mobilności miał znaczny wpływ na reguły odstępstwa od norm czasu pracy kierowcy, wyrażone w rozporządzeniu 561/2006.
Normy czasu pracy kierowcy
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 ust. 1 Rozporządzenia, maksymalny dzienny czas prowadzenia pojazdu powinien wynosić nie więcej niż 9 godzin. Zaznaczone zostało jednak, iż kierowca może maksymalnie dwa razy w tygodniu przedłużyć dzienny czas prowadzenia pojazdu maksymalnie o godzinę, tj. nie dłużej niż do 10 godzin. Wyjaśnić należy, iż zgodnie z definicją zawartą w art. 4 lit. j rozporządzenia, dzienny czas prowadzenia pojazdu oznacza łączny czas prowadzenia pojazdu od zakończenia jednego dziennego okresu odpoczynku do rozpoczęcia następnego dziennego okresu odpoczynku lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku. Dzienny czas prowadzenia pojazdu obejmuje zatem cały czas prowadzenia pojazdu, niezależnie od terytorium, na którym wykonywany jest przejazd.
Warto zauważyć, iż zgodnie z art. 1 decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej z dnia 7 czerwca 2011 r. w sprawie obliczania dziennego czasu prowadzenia pojazdu zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (K/2011 3759) dla potrzeb obliczenia dziennego okresu prowadzenia pojazdu, wypracowane zostało poniższe podejście. „Obliczanie dziennego okresu prowadzenia pojazdu kończy się z początkiem nieprzerwanego okresu odpoczynku trwającego co najmniej 7 godzin. Obliczanie kolejnego dziennego okresu prowadzenia pojazdu zaczyna się po upływie tego nieprzerwanego okresu odpoczynku trwającego co najmniej 7 godzin”. Wskazany przez Komisję Europejską sposób obliczania dziennego okresu prowadzenia pojazdu stosuje się wyłącznie w razie niewykorzystania przez kierowcę w całości okresów odpoczynku wymaganych zgodnie z przepisami Rozporządzenia nr 561/2006.
Zgodnie z art. 6 ust. 2-4 Rozporządzenia, tygodniowy czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 56 godzin i nie może skutkować przekroczeniem maksymalnego tygodniowego czasu pracy ustalonego w dyrektywie 2002/15/WE. Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin. Dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu obejmuje cały czas prowadzenia pojazdu na terytorium Wspólnoty lub państwa trzeciego.
Odstępstwa od norm czasu pracy kierowcy
Zgodnie z treścią art. 12 rozporządzenia, pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, kierowca może odstąpić od przepisów art. 6-9 w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku. Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.
Pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu drogowego, w wyjątkowych okolicznościach kierowca może także odstąpić od art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ust. 2, przekraczając dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie jedną godzinę, aby dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub swojego miejsca zamieszkania w celu wykorzystania tygodniowego okresu odpoczynku.
Na tych samych warunkach kierowca może przekroczyć dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie dwie godziny, pod warunkiem, że wykorzystał on przerwę trwającą nieprzerwanie 30 minut bezpośrednio przed tym dodatkowym czasem prowadzenia pojazdu niezbędnym, aby dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub swojego miejsca zamieszkania w celu wykorzystania regularnego tygodniowego okresu odpoczynku.
Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego, na wydruku z urządzenia rejestrującego lub na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca docelowego, lub odpowiedniego miejsca postoju.
Każdy wydłużony okres pracy musi być kompensowany równoważnym okresem odpoczynku wykorzystywanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu.
Podsumowując :
– kierowca może wydłużyć czas jazdy o maksymalnie 1 godzinę, gdy planuje odpoczynek tygodniowy skrócony
– wydłużenie czasu jazdy o maksymalnie 2 godziny możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy na koniec dnia kierowca wykorzysta regularny tygodniowy odpoczynek. Należy jednak pamiętać, że w takim wypadku bezpośrednio przed wydłużeniem czasu jazdy konieczne jest skorzystanie z 30-minutowego odpoczynku.
Cele regulacji
Zmiany wprowadzone przez pakiet mobilności mają na celu przede wszystkim:
• umożliwienie kierowcom prawidłowego zareagowania w sytuacjach niespodziewanego braku możliwości dopełnienia wymogów rozporządzenia nr 561/2006 w trakcie wykonywania zadania przewozowego, tj. w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych trudności, niezależnych i niedających się przewidzieć, nawet przy zachowaniu najwyższej staranności;
• zapewnienie bezpieczeństwa osób, pojazdu i ładunku;
• uwzględnienie w każdej sytuacji wymogu bezpieczeństwa drogowego.
Istota i cel regulacji sprowadza się do jej charakteru socjalnego, służącego zabezpieczeniu interesów pracowniczych kierowców, a także ogólnospołecznego i gospodarczego, służącego w szczególności bezpieczeństwu uczestników ruchu drogowego i transportu.
Obowiązki przewoźnika
Podkreślić należy, iż to na przewoźniku ciąży obowiązek takiego zorganizowania pracy, aby kierowcy mogli wykonywać powierzone zadania, bez naruszania przepisów o czasie pracy oraz czasie odpoczynku. Wynika to jednoznacznie z treści art. 12 rozporządzenia nr 561/2006, który dopuszcza możliwość odstąpienia przez kierowcę od przestrzegania obowiązujących przepisów w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku, pod warunkiem że nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, zastrzegając jednak, iż w takim przypadku obowiązkiem kierowcy jest wskazanie powodów takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy, najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.
Z regulacji tej wynika jednoznacznie, że aby dane naruszenie mogło być uznane jako uzasadnione odstępstwo od przestrzegania przepisów, zwalniające od odpowiedzialności określonej na gruncie ustawy o transporcie drogowym, warunkiem koniecznym jest wskazanie przez kierowcę powodów takiego odstępstwa na wydruku z urządzenia rejestrującego, najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.
Zgodnie z wytyczną nr 1 Komisji Europejskiej dotyczącą odstępstwa określonego w art. 12 rozporządzenia nr 561/2006 wynikają określone obowiązki dla trzech rodzajów podmiotów: przedsiębiorstw transportowych, kierowców i organów kontrolnych.
Przedsiębiorstwo transportowe powinno w sposób szczególnie staranny planować przejazd kierowcy, tak aby był on bezpieczny i uwzględniał w szczególności regularnie występujące na drogach korki, warunki atmosferyczne i dostęp do odpowiednich parkingów i miejsc postojowych. Przedsiębiorstwo transportowe jest zatem zobowiązane organizować pracę kierowcy, aby mógł on przestrzegać przepisów rozporządzenia i aby spełniać wymagania załadowców oraz firm ubezpieczeniowych w zakresie bezpieczeństwa w czasie postojów.
Obowiązki kierowcy
Kierowca zobowiązany jest do bezwzględnego przestrzegania przepisów rozporządzenia nr 561/2006 i nieprzekraczania dopuszczalnego czasu prowadzenia pojazdu. Jedynym wyjątkiem są wyłącznie nieprzewidziane i nadzwyczajne okoliczności, czyli sytuacje, kiedy kierowca nie jest w stanie przestrzegać przepisów rozporządzenia bez powodowania zagrożenia dla bezpieczeństwa drogowego, bezpieczeństwa osób, pojazdu i ładunku.
Dodatkowo, kierowca zobowiązany jest do wskazania powodów odstępstwa od norm czasu pracy i odręcznego ich naniesienia na wykresówce lub na wydruku zapisów z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy. Obowiązek ten powinien zostać wypełniony natychmiast po zatrzymaniu się w pierwszym miejscu pozwalającym na postój.
Konsekwencje łamania przepisów
Za nieprzestrzeganie regulacji związanych z Pakietem Mobilności grozi szereg sankcji, zarówno dla przewoźników, jak i kierowców. Przewidziano pakiet kar zarówno dla samych kierowców, zatrudniających ich przewoźników, a także spedytorów, rozumianych jako: nadawcy, odbiorcy, podmioty wykonujące czynności ładunkowe. Kierowca może otrzymać grzywnę za naruszenia, których dokonał podczas prowadzenia zestawu. Z kolei przewoźnik jako organizator transportu odpowiada za własne naruszenia, jak również za naruszenia, których dopuszczają się kierowcy (jak wydłużenie czasu pracy kierowców, czy przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu kub nadmierne wydłużenie czasu jazdy kierowcy). Ustawodawca przewidział dla przewoźników domniemanie odpowiedzialności. Określony został cały taryfikator za naruszenie przepisów dotyczących czasu pracy kierowców.
Pytania i odpowiedzi
Odp. Nie. Zasady czasu jazdy 4,5 godziny i przerwy 45 minut obowiązują zgodnie z wcześniejszymi wytycznymi.
Odp. W przypadku załogi wieloosobowej nowe przepisy uzależniły odbieranie przerwy podczas jazdy dla kierowcy pasażera dla prawidłowo realizowanej załogi zgodnie z definicją. Dopuszczalna długość jazdy bez drugiego kierowcy to 60 minut od momentu wyjazdu w trasę – po tym czasie obecność drugiego kierowcy jest wymagana. Jeżeli ten warunek nie zostanie spełniony, zastosowanie znajdą przepisy dotyczące jazdy w pojedynczej obsadzie.
Zaufali nam:
