Wartość majątkowa znaku towarowego. Czy na rejestracji znaku można się wzbogacić?

Oszacowanie wartości znaku towarowego nie jest prostym zadaniem i wiąże się z wartością firmy (ang. goodwill). Na wartość firmy składa się wiele czynników, związanych zarówno z reklamą i marketingiem, jak i skalą prowadzonej działalności. Oceniając goodwill, należy uwzględnić m.in.:

• zasięg geograficzny działalności (regionalny, lokalny, europejski, międzynarodowy);

• budżet przeznaczony na rozwój marki i działania marketingowe;

• rozpoznawalność danego znaku towarowego;

• planowane działania związane z rozwojem marki.

Należy także uwzględnić ewolucję i wartość innych znaków towarowych z danego sektora, które stanowią bezpośrednią konkurencję klienta.

W praktyce stosuje się różne podejścia do wyceny znaku towarowego:

• Oparte na ocenie zmiennych ekonomicznych (ang. market multiples approach)

W tych modelach decydujące znaczenie mają wartości ekonomiczne i biznesowe. Dochodzi do porównania efektywności i przyrostu wartości firm konkurencyjnych w danym czasie. Ważne, aby punktami odniesienia były przedsiębiorstwa działające na zbliżoną do docelowej skalę.

• Oparte na badaniach rynkowych (ang. market approach)

W tym przypadku pod uwagę bierze się głównie ilość i wartość transakcji firm konkurencyjnych, a także potencjalny sektor odbiorców. Zebrane dane są transponowane na oceniany znak towarowy, dlatego ważne jest, aby zachować maksymalną precyzję co do obszaru, przedmiotu działalności i ryzyka z nią związanego, docelowego odbiorcy, czy rozpoznawalności brandu. Im dokładniejsze będzie przeniesienie danych, tym bardziej wartościowy okaże się rezultat.

• Oparte na wysokości hipotetycznych opłat licencyjnych (ang. relief from royalty approach)

Ta metoda polega na oszacowaniu wynagrodzenia z tytułu licencji, jakie musiałaby płacić firma, gdyby nie była właścicielem swojej marki. Podejście bazujące na tantiemach uwzględnia kontrakty aktualne i negocjowane i wylicza tzw. royalty rate, czyli zyski z opłat licencyjnych w określonym przedziale czasu.

Warto pamiętać, że nie ma uniwersalnej i prostej metody wyceny znaku towarowego. Każdą markę należy analizować osobno. W praktyce, niezbędna okazuje się pomoc wyspecjalizowanych prawników mających doświadczenie w tego rodzaju transakcjach.

Jak wykorzystać wartość majątkową znaku towarowego?

Ustaloną wartość znaku towarowego można wykorzystać do generowania przychodów. Jest na to kilka sposobów, a jednym z najpopularniejszych jest zawarcie umowy licencji. Wybór określonej strategii warto skonsultować z kancelarią prawną, która ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu przepisów dotyczących własności przemysłowej i potrafi wskazać, wady, zalety oraz horyzont czasowy, w jakim można oczekiwać zysków.

Jak zarobić na umowie licencji znaku towarowego?

Umowa licencyjna pozwala na korzystanie z cudzego znaku towarowego przez drugą stronę umowy. Kontrakt licencji nie jest silnie sformalizowany przez przepisy, co oznacza, że w dużej mierze znajduje do niego zastosowanie zasada swobody umów. Polskie prawo nakłada na strony umowy obowiązek zachowania formy pisemnej zgodnie z art. 76 ust. 1 ustawy prawo własności przemysłowej.

Typowymi elementami umowy licencji będzie:

• oznaczenie stron;

• rodzaj licencji;

• opłaty licencyjne;

• czas trwania licencji;

• prawo do zamieszczania wzmianki o licencji;

• ograniczenia terytorialne lub przedmiotowe licencji;

• prawo licencjodawcy do kontrolowania działań licencjobiorcy.

Właściwe opisanie tych zagadnień w umowie wymaga dobrej znajomości rynku, marketingu, a przede wszystkim przepisów regulujących prawo IP w danym kraju.

Oznaczenie stron

Oznaczenie stron powinno być na tyle precyzyjne, aby dało się ustalić podmioty, które wchodzą ze sobą w relacji biznesowe. Ma to szczególne znaczenie w przypadku grup kapitałowych złożonych z wielu spółek, między którymi istnieją rozbudowane zależności gospodarcze.

Nierzadko jest tak, że podmioty nawzajem udzielają sobie praw do znaku towarowego. Należy wtedy kontrolować kto i w jaki sposób z niego korzysta, aby nie doszło do wygaśnięcia wskutek nieużywania, ale także do naruszenia postanowień licencji wskutek używania niezgodnego z umową.

Rodzaje licencji i sublicencja

Podmioty powinny ustalić, czy zawierają umowę licencji:

• otwartą (niewyłączną);

• zamkniętą (wyłączną).

W pierwszym przypadku licencjodawca (ang. licensor) zachowuje prawo do udzielania kolejnych licencji innym licencjobiorcom (ang. licensee). W przypadku licencji zamkniętych strony wyłączają taką możliwość. Zazwyczaj umowy o charakterze otwartym pozwalają na wynegocjowanie niższego wynagrodzenia.

Wstępne ustalenia w ramach umowy licencji mogą również przewidywać, że licencjobiorca zaprzestanie używania znaku towarowego. Wtedy niejako schodzi on na drugi plan, zachowując prawo do wynagrodzenia, natomiast rozwojem marki zajmuje się licencjobiorca. Tego typu rozwiązania stosuje się w przypadku, kiedy firma zaczyna inwestować w nowy brand, ale chce dalej zarabiać na starym oznaczeniu.

Strony mogą uregulować również prawo do udzielania sublicencji, czyli dalszych upoważnień do korzystania ze znaku towarowego przez licencjobiorcę. W tym przypadku warto rozważyć wprowadzenie do umowy konieczności udzielenia zgody na zawarcie danej umowy przez licencjodawcę, aby zapewnić wpływ na to, kto i w jaki sposób będzie mógł używać należącego do niego oznaczeń.

Opłaty licencyjne

Umowa licencji może być odpłatna lub nieodpłatna, choć częściej spotyka się ten pierwszy model współpracy. W zależności od ustaleń stron opłaty z tytułu licencji mogą mieć charakter:

• jednorazowy – licencjobiorca przekazuje wynagrodzenie z tytułu licencji jednorazowo. To dobre rozwiązanie, kiedy licencjobiorca poszukuje środków na dużą inwestycję, dla której realizacji musiałby ubiegać się np. o udzielenie kredytu;

• cykliczny (ciągły) – w tym modelu wynagradzanie wypłacane jest regularnie (np. raz w miesiącu). Opłaty cykliczne pozwalają na stworzenie stałego źródła dochodu;

• mieszany – strony mogą również ustalić wysokość opłat licencyjnych jako połączenie dwóch poprzednich modeli. Obok jednorazowej „opłaty wejściowej” licencjobiorca uiszcza regularne opłaty za korzystanie ze znaku towarowego w wysokości stałej lub procentu od zysku.

Kwota licencji może być określona jako konkretna kwota wyrażona w walucie lub algorytm pozwalający na jej wyliczenie. Dla utrzymania ekwiwalentności świadczeń warto rozważyć wprowadzenie w umowie klauzuli waloryzacyjnej. Dzięki takiemu rozwiązaniu licencjodawca zawsze może liczyć na wynagrodzenie o stałej wartości ekonomicznej.

Ustalając wysokość wynagrodzenia, warto wziąć pod uwagę jak najwięcej czynników gospodarczych takich jak np.:

• zakres geograficzny używania znaku przez licencjobiorcę;

• wyłączność;

• docelowych odbiorców;

• ograniczenia w korzystaniu ze znaku.

Uwzględnienie różnych kryteriów pozwoli ustalić wynagrodzenie, które będzie satysfakcjonujące dla obu stron.