Streaming gier komputerowych a prawo

Mówiąc językiem technicznym stream oznacza przesyłanie obrazu wideo oraz dźwięku przez internet w czasie rzeczywistym. Strumieniowaną treścią może być zarówno materiał nagrywany na bieżąco jak i wcześniej zgromadzony na urządzeniu magazynującym. Pojęcie stumieniowania definiowane jest jako zdolność przesyłania danych od dostawcy transmisji do użytkownika w sposób nieprzerwany wraz z możliwością prezentowania danych już od początku ich otrzymywania. Krótko mówiąc streaming umożliwia natychmiastowe oglądanie zawartości, bez konieczności uprzedniego pobierania pliku.

Streaming gier komputerowych polega więc na tym, że osoba pracująca na platformie streamingowej gra w jakąś grę, najczęściej w formie „live” (czyli transmituje ją na żywo) i udostępnia to swoim odbiorcom. W tym czasie oglądający mają możliwość skorzystania z bezpośredniego kontaktu ze streamerem – mogą wchodzić w interakcje, zarówno z nim jak i z innymi uczestnikami transmisji, np. poprzez wykorzystanie czatu.

Ponadto widzowie posiadają również możliwość przesłania wsparcia finansowego dla swojego ulubionego twórcy, a popularni streamerzy zarabiają także dodatkowe pieniądze dzięki kontraktom reklamowym i promocji określonych treści (lub w ramach programów takich jak Game Pass Ultimate, Nvidia Geforce Now, Google Stadia czy Playstation Now).

Każda gra komputerowa stanowi złożony efekt czyjejś pracy twórczej i w związku z tym przyjmuje się, że jej poszczególne elementy są chronione prawem autorskim (np. fabuła, ich muzykę, szata graficzna, kod źródłowy). Tym samym, ukazując widzom obraz transmitowanej gry, relacjonuje się im również właśnie elementy chronione prawem autorskim, tj. grafikę, ścieżkę dźwiękową lub np. elementy fabuły, każdemu graczowi.

Transmitując treść gry rozpowszechnia się więc autorski utwór, co w przypadku braku uzyskania stosownej zgody stanowi naruszenie autorskich praw majątkowych i podlega karze. Mówi o tym wprost art. 116 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Te z kolei przysługują twórcy lub wydawcy gry, którzy w ramach licencji wskazują w jaki sposób można ją wykorzystywać. Zgodnie z art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych bez stosownego zezwolenia twórcy, z jego rozpowszechnionego już utworu można korzystać nieodpłatnie jedynie w zakresie własnego użytku osobistego.

Krótko mówiąc, z mocy prawa grę można wykorzystywać jedynie na potrzeby własne, w innym przypadku to wyłącznie twórcy przysługuje prawo decydowania co osoby trzecie mogą zrobić z jego utworem.

W prawie polskim dotychczas nie pojawiły się szczegółowe przepisy regulujące pracę streamera oraz legalność samego streamowania. Na ten moment opierać się można jedynie na istniejących już przepisach, w szczególności tych dotyczących praw autorskich.

W ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych można bowiem doszukać się pewnych wyjątków w ramach ochrony autorskiej, które zezwalają na korzystanie z utworu, niezależnie od tego co twórca napisał w swojej licencji. Czy któryś z tych wyjątków można wykorzystać w ramach streamowania?

Tymczasowe zwielokrotnienie utworu

Jednym z wyjątków pozwalających na korzystanie z cudzego utworu jest jego tymczasowe zwielokrotnienie. Art. 23(1) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych co prawda zezwala na tymczasowe zwielokrotnienie utworu o charakterze przejściowym lub incydentalnym, niemające samodzielnego znaczenia gospodarczego bez uprzedniej zgody twórcy. Jednakże zwielokrotnienie to musi stanowić integralną i niezbędną część procesu technologicznego, którego celem jest wyłącznie umożliwienie:

• przekazu utworu w systemie teleinformatycznym pomiędzy osobami trzecimi przez pośrednika lub
• zgodnego z prawem korzystania z utworu.

Przepis ten dotyczy jednak sytuacji, gdy przesłanie utworu wymaga zwielokrotnienia wyłącznie w celu technicznym, co nie ma zastosowania w przypadku streamowania, więc na ten wyjątek powołać się nie można.

Prawo cytatu

Art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych mówi o tym, że wolno jest przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów, a także rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, czyli wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna albo naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości.

Ten artykuł w większości przypadków streamowania gier nie może zostać zastosowany. Zezwala on bowiem na publikację „urywków rozpowszechnionych utworów”, natomiast streaming obejmuje najczęściej duże fragmenty lub nawet całość gry. Ponadto utwór przytaczać można wyłącznie w celach przeprowadzenia analizy krytycznej lub naukowej, polemiki albo wyjaśnienia jakiegoś zagadnienia, natomiast streaming opiera się na graniu oraz zwyczajnej rozmowie z widzami, co nie wpisuje się w te wytyczne.

Jak widać, trudno jest doszukać się przepisu prawa, który bezpośrednio wskazywałby na dopuszczalność streamowania gier komputerowych.

Reasumując, streaming gier komputerowych to stosunkowo nowa forma rozrywki oraz pracy w internecie. Dotychczas w prawie polskim nie powstały żadne przepisy jednoznacznie regulujące jego legalność. Dlatego, aby streamer miał absolutną pewność, że jego praca jest zgodna z prawem, powinien w pierwszej kolejności zbadać czy licencja gry, którą zamierza transmitować zezwala na jej rozpowszechnianie. Jeżeli tak – streamer działa w granicach prawa, jeśli nie wspomina o tym – powinien powstrzymać się od upubliczniania gry lub ewentualnie zwrócić się bezpośrednio do twórcy z pytaniem, co do legalności streamowania albo prośbą o udzielenie na nie zgody.