Projekt nowelizacji prawa autorskiego. Jakich zmian należy oczekiwać?

Kancelaria prawna RPMS → Aktualności prawne ⚖️ → Własność Intelektualna → Projekt nowelizacji prawa autorskiego. Jakich zmian należy oczekiwać?

Anna-Maria Sobczak

9 listopada 2022 | Ostatnio zmodyfikowano 17 grudnia, 2023 o 14:33 | Czas na przeczytanie: 6 minut

Prawo autorskie dotyka prawie każdej działalności gospodarczej, ale także i zwykłych konsumentów. Jest to zatem gałąź prawa o doniosłym znaczeniu w całym systemie prawa. Obecnie szykowana jest jedna z największych zmian tej ustawy w ostatnich latach, dotycząca w szczególności dostawców treści internetowych, dziennikarzy czy przedsiębiorców świadczących usługi tzw. VOD. Kiedy zmiany wejdą w życie i jak się na nie przygotować?

Anna-Maria Sobczak

RADCA PRAWNY

Specjalizacja: własność intelektualna – ochrona prawa autorskiego, marki oraz własności przemysłowej.

Więcej artykułów tego autora

Podstawa i kontekst wdrażania zmian

Wprowadzenie zmian do prawa autorskiego nie wynika z wyłącznej inicjatywy ustawodawcy. Nowelizacja podyktowana jest głównie koniecznością implementacji unijnej dyrektywy w sprawie praw autorskich i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym (zwanej także jako dyrektywa DSM).

Zmiany przewidziane przez dyrektywę mają dotyczyć w szczególności:

wprowadzenia nowych postaci dozwolonego użytku (eksploracja tekstów i danych) oraz modyfikacja niektórych już istniejących (korzystanie z utworów w działalności dydaktycznej oraz zwielokrotnianie utworów w celu zachowania dziedzictwa kulturowego);
modyfikacji zasad korzystania z utworów niedostępnych w handlu;
wprowadzenia licencji zbiorowych z rozszerzonym skutkiem;
wprowadzenia środków ułatwiających licencjonowanie utworów udostępnianych w ramach usług wideo na żądanie;
wprowadzenia nowego prawa pokrewnego dla wydawców prasy w zakresie korzystania online z ich publikacji prasowych;
wprowadzenie przepisów szczególnych dotyczących dostawców usług udostępniania treści online;
zapewnienia godziwego wynagrodzenia twórcom i wykonawcom (m.in. poprzez wprowadzenie dodatkowego wynagrodzenia z tytułu udostępniania utworu audiowizualnego w Internecie);
wprowadzenia nowych postaci dozwolonego użytku baz danych sui generis.

Należy podkreślić, że w obawie przed tzw. cenzurą prewencyjną w internecie, państwo polskie zaskarżyło przedmiotową dyrektywę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W ostatnim czasie Trybunał nie przychylił się jednak do argumentacji przedstawionej przez przedstawicieli polskiego rządu, zatem Polska ma obowiązek zaimplementować przedmiotową dyrektywę do krajowego porządku prawnego.

Co zawiera nowelizacja prawa autorskiego 2022?

Dyrektywa DSM jest dość obszernym aktem prawnym, który zawiera kilka istotnych kierunków zmian legislacyjnych. Poniżej omawiamy wybrane, które w naszej ocenie mogą mieć szczególne znaczenie praktyczne.

Zmiany dla dostawców treści internetowych

Najbardziej istotne zmiany nowelizacja prawa autorskiego wprowadza w zakresie dostawców treści internetowych. Projekt ustawy zakłada w pewnym uproszczeniu, że dostawcy treści internetowych będą mieli obowiązek proaktywnego filtrowania treści pod kątem naruszenia autorskich praw majątkowych. Ponadto to dostawcy usług jako podmioty korzystające z cudzych utworów będą musiały uzyskiwać licencje na wykorzystywanie utworów.

W niektórych przypadkach może budzić to oczywiście obawy o stosowanie cenzury prewencyjnej i pewnej nadgorliwości w zakresie egzekwowania praw autorskich. Na problem ten też wskazuje sam projektodawca, który w uzasadnieniu projektu dystansuje się względem tych regulacji, wskazując na ich kontrowersyjność oraz podkreślając fakt zaskarżenia. W Polsce swego czasu głośno było o tzw. Acta 2 – a tytuł ten był przypisywany właśnie dyrektywie DSM.

W praktyce wielu autorów podnosi, że nie można wykluczyć, że po wdrożeniu dyrektywy DSM dostawcy usług internetowych (tacy jak np. YouTube czy Facebook) będą musieli płacić swoim twórcom za udostępnianie ich treści w danym serwisie. Niemniej jednak praktyka prawdopodobnie nie będzie aż tak surowa, ale w przypadku wielu przedsiębiorców może być konieczne dokładne przeanalizowanie zmian po uchwaleniu ostatecznego tekstu ustawy.

Zmiany w dozwolonym użytku i prawach pokrewnych

Zmiana w zakresie dostawców treści internetowych to jednak niejedyna istotna zmiana, która przewidziana jest w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o prawach autorskich. Projekt wprowadza nowe postacie dozwolonego użytku (eksplorację tekstów i danych, korzystanie z utworów w działalności dydaktycznej oraz zwielokrotnianie utworów w celu zachowania dziedzictwa kulturowego), a ponadto środki ułatwiające dostęp do utworów niedostępnych w handlu oraz możliwość udzielania rozszerzonych licencji zbiorowych. Z tych zmian szczególnie mogą skorzystać miejskie i uniwersyteckie biblioteki, oraz uczelnie w zakresie wykorzystywania prac dyplomowych i dorobku naukowego w edukacji zdalnej.

W ustawie przewidziano także wprowadzenie nowego rodzaju prawa pokrewnego – prawa wydawców prasowych do eksploatacji ich publikacji prasowych online. Ponadto wydawcom prasowym będzie przysługiwało nowe prawo wyłączne, tj. prawo wydawcy prasowego do wyłącznej eksploatacji online jego publikacji prasowych przez platformy internetowe.

Etap legislacyjny

Obecnie projekt ustawy o zmianie prawa autorskiego implementujący dyrektywę DSM jest na etapie konsultacji społecznych. Jest to dość wczesny etap procesu legislacyjnego, a po jego zakończeniu i zebraniu od kilkunastu do kilkudziesięciu opinii w zakresie proponowanych zmian, projektodawca będzie musiał je rozpatrzyć w projekcie.

Należy wskazać, że projekt nie został przedstawiony sejmowi ani senatowi – głosowania nad projektami są w istocie jednym z ostatnich etapów drogi legislacyjnej. Obecnie tekst projektu ustawy ustalany jest przez ministerstwo odpowiedzialne za przeprocesowanie projektu.

Na obecnym etapie bardzo ciężko jest wskazać nawet orientacyjny termin wejścia w życie projektowanych przepisów. W wykazie prac legislacyjnych i programowych rady ministrów wskazano, że orientacyjnym terminem przyjęcia projektu jest IV kwartał 2022 roku.

Jak przygotować się na wdrożenie zmian?

W tym zakresie przede wszystkim należy wskazać, że prawdopodobnie do wejścia w życie ustawy o zmianie prawa autorskiego przedsiębiorcy mają jeszcze trochę czasu. Niemniej, mając na uwadze skalę nowelizacji oraz że jest to jednak z większych zmian w prawie autorskim w ostatnim czasie, należy przede wszystkim dobrze przygotować się do jej wejścia w życie z odpowiednią ilością czasu niezbędnego na wdrożenie ewentualnych zmian w działalności przedsiębiorstwa.

Dobrym sposobem jest w miarę możliwości śledzenie przebiegu procesu legislacyjnego na bieżąco. Zazwyczaj po wejściu w życie ustawy nie ma żadnych głosów doktryny czy ugruntowanych linii orzeczniczych. W takich sytuacjach materiały legislacyjne są w zasadzie jedynym dokumentem, który prawnik może wykorzystać w procesie wykładni prawa.

Podsumowanie

Wdrożenie na gruncie krajowym dyrektywy DSM wymagało nowelizacji prawa autorskiego, która jest obecnie procedowana przez prawodawcę. Przedsiębiorcy już teraz powinno zapoznać się z planowanymi zmianami. Śledzenie i analizowanie zmian w toku procesu legislacyjnego na bieżąco może być jednak czasochłonnym procesem. W takiej sytuacji warto rozważyć całościowe powierzenie wdrożenia nowelizacji (zarówno na etapie analizy przebiegu procesu legislacyjnego, jak i po wejściu w życie finalnego tekstu ustawy) profesjonalnemu pełnomocnikowi, czyli w szczególności radcy prawnemu czy adwokatowi wyspecjalizowanemu w ochronie praw autorskich.

Pytania i odpowiedzi

Kiedy zmiany prawa autorskiego wejdą w życie?

Projekt nowelizacji prawa autorskiego jest na względnie wczesnym etapie (konsultacje społeczne). Rada Ministrów jako orientacyjną datę przyjęcia projektu wskazała IV kwartał 2022 roku. Tym samym przyjęcia ustawy w naszej ocenie możemy się spodziewać nie wcześniej niż na przełomie 2022/2023 roku, przy czym nie jest wiadome kiedy finalnie przepisy wejdą w życie.

Czy zmiana prawa autorskiego dotyczy mojej działalności?

Prawo autorskie z zasady dotyczy wielu dziedzin działalności prawie każdego przedsiębiorcy. Wysoce prawdopodobne jest, że dotyczy również Państwa działalności. Niemniej jednak ocena, w jakim stopniu projektowane zmiany wpływają na Państwa przedsiębiorstwo, powinna odbywać się z uwzględnieniem całokształtu okoliczności, w oparciu o konkretny stan faktyczny.

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam:

Spis treści

Pozostałe Artykuły

18 kwietnia 2024

Wprowadzanie produktów na inne rynki UE a BDO, czyli międzynarodowy e-commerce i opakowania (na przykładzie Włoch i Niemiec)

Systemy zbliżone do BDO Podobne regulacje nie są jedynie domeną Polski – wynikają one z...

Więcej

18 kwietnia 2024

Praca na kilka „etatów” na B2B w IT

Czym charakteryzuje się praca w IT w modelu B2B? Według doniesień płynących z dużych korporacji...

Więcej

17 kwietnia 2024

Odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu w transporcie. Kto ją ponosi?

Gdzie została uregulowana odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu transportowego? Przeładowanie ciężarówek zdarza się zarówno w transporcie...

Więcej

16 kwietnia 2024

Czy komornik może zająć wierzytelność z umowy zlecenia?

Czy umowa zlecenie pomaga „ukryć się” przed komornikiem? Wbrew temu, co może się wydawać, umowa...

Więcej

15 kwietnia 2024

Co musi się znaleźć na metce odzieżowej?

Na kim ciąży obowiązek “metkowania” odzieży? Metka odzieżowa jest podstawowym źródłem informacji o odzieży, którą...

Więcej

12 kwietnia 2024

Obowiązki informacyjne spółek giełdowych

Dlaczego wypełnianie obowiązków informacyjnych przez spółki publiczne jest tak istotne? Warto zdawać sobie sprawę, że...

Więcej

11 kwietnia 2024

Umowa na stworzenie systemu ERP

Kiedy warto wdrożyć oprogramowanie ERP w firmie? Na wdrożenie ERP zazwyczaj decydują się firmy, które...

Więcej

10 kwietnia 2024

Wykorzystanie AI w technologii blockchain i smart contracts. Co warto wiedzieć?

Jak działają smart contracts? Inteligentne kontrakty wykorzystują kod źródłowy do automatycznego wyegzekwowania określonych praw lub...

Więcej

9 kwietnia 2024

Likwidacja spółki – podstawowe informacje

Na czym polega likwidacja spółki? Likwidacja spółki zmierza do zakończenia bieżącej działalności gospodarczej i wykreślenie...

Więcej

9 kwietnia 2024

Deepfake w świetle AI Act

Czym jest deepfake? Mianem deepfake’a określa się manipulację obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku powstałą...

Więcej

8 kwietnia 2024

AI ACT – najważniejsze informacje

Gdzie wykorzystywana jest sztuczna inteligencja? Choć sztuczna inteligencja (ang. Artificial Intelligence, AI) może kojarzyć się...

Więcej

8 kwietnia 2024

Usługi chmurowe: IaaS vs PaaS vs SaaS vs XaaS

Kto i dlaczego korzysta z usług chmurowych? Usługi wykorzystujące chmury obliczeniowe pozwalają na dostęp do...

Więcej

7 kwietnia 2024

Umowa wdrożeniowa na algorytm AI

Jaki model aplikacji projektuje dostawca? Na wstępie należy zaznaczyć, że umowy wdrożeniowe mają charakter kontraktów...

Więcej

5 kwietnia 2024

Usługa inicjowania płatności (PISP)

Usługa inicjowania płatności Payment Initiation Service polega na zainicjowaniu przez podmiot uprawniony do świadczenia tej...

Więcej

4 kwietnia 2024

Jak założyć fundację?

Założenie fundacji – korzyści Korzyści finansowe Fundacja ma możliwość finansowania działań poprzez różnego rodzaju dotacje,...

Więcej

3 kwietnia 2024

Umowa B2B (samozatrudnienie) a umowa o pracę – na co uważać?

Dlaczego strony decydują się na B2B? Samozatrudnienie może okazać się wygodną formą współpracy dla obu...

Więcej

2 kwietnia 2024

Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu

Pozycja członków zarządu a przepisy ordynacji podatkowej Już na wstępie należy zauważyć, że pozycja członków...

Więcej

29 marca 2024

Ile kosztuje upadłość spółki z o.o.?

Kiedy spółka musi zgłosić wniosek o upadłość? W pierwszej kolejności warto przypomnieć, kiedy zarząd spółki...

Więcej

28 marca 2024

Zakładanie oddziału firmy zagranicznej w Polsce

Oddział a przedstawicielstwo - różnice Oba te sposoby pozwalają bowiem, przynajmniej w pewnym zakresie, rozszerzyć...

Więcej

27 marca 2024

Procedury KYC (Know Your Customer) w działalności instytucji obowiązanych w rozumieniu AML

Czym są procedury KYC i jak wiążą się z AML? Procedury KYC to szereg czynności...

Więcej

26 marca 2024

Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej w 2023 r.

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jest aktem prawa normującym...

Więcej

25 marca 2024

Optymalizacja podatkowa w 2024 roku, czyli jak obniżyć podatki?

Na czym polega optymalizacja podatkowa? Prowadzenie każdej działalności gospodarczej, niezależnie od jej formy i rodzaju,...

Więcej

25 marca 2024

Umowa o dzieło zawierana przez członka zarządu

Na czym polega umowa o dzieło? Umowa o dzieło to kontrakt cywilnoprawny uregulowany w art....

Więcej

22 marca 2024

Przekształcenie działalności a założenie nowej spółki

Przekształcenie działalności czy założenie nowej – zalety i wady Punktem wyjścia dla rozważań jest art....

Więcej

21 marca 2024

Kiedy KRS może nałożyć grzywnę na wspólników i zarząd sp. z o.o?

Obowiązki i odpowiedzialność zarządu w sp. z o.o Zgodnie z art. 151 KSH, zarząd reprezentuje...

Więcej

20 marca 2024

Oprogramowanie typu open source – aspekty prawne, o których należy wiedzieć

Czym jest oprogramowanie open source? Oprogramowanie closed source to system, którego kod źródłowy jest zastrzeżony....

Więcej

20 marca 2024

AI NFT, czyli sztuka generowana cyfrowo?

Jak powstaje NFT? NFT (ang. Non-fungible token) to cyfrowe aktywo, które dzięki technologii blockchain może...

Więcej

19 marca 2024

Windykacja wierzytelności we Włoszech

Jak przebiega windykacja długów w Republice Włoch? W przypadku niezapłaconych kwot z tytułu faktur i...

Więcej

18 marca 2024

Due diligence nieruchomości za granicą na przykładzie zakupu we Włoszech

Zakup nieruchomości za granicą Zakup nieruchomości za granicą może być ekscytującą okazją do inwestycji lub...

Więcej

15 marca 2024

Odpowiedzialność odszkodowawcza na stokach narciarskich we Włoszech

Włoskie prawo narciarskie Ważne jest, aby znać prawo narciarskie we Włoszech, aby móc bezpiecznie i...

Więcej

Dodaj komentarz