Postępowanie przed prezesem UOKiK – rodzaje. Co powinien wiedzieć przedsiębiorca?

Podstawą funkcjonowania Urzędu jest w szczególności ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej. Jego działalność skupia się głównie na:

• ochronie konkurencji, czyli m.in. zwalczaniu antykonkurencyjnych praktyk wykorzystywanych przez przedsiębiorców, eliminowaniu praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową, oraz przeciwdziałaniu zatorom płatniczym;

• ochronie konsumentów, czyli m.in. eliminowaniu niedozwolonych postanowień wzorców umów, nadzorze rynku i zapewnianiu bezpieczeństwa produktów oraz monitorowaniu systemu polubownego rozwiązywania sporów konsumenckich.

Realizacja w pełni zadań postawionych przed Prezesem UOKiK nie byłaby możliwa bez podejmowania przez Urząd działalności legislacyjnej, prowadzenia badań społecznych i analiz rynku, współpracy międzynarodowej i działalności informacyjno-edukacyjnej. UOKiKzajmuje się także jednym z największych problemów polskiej gospodarki, czyli zatorami płatniczymi. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych weszła w życie 1 stycznia 2020 roku.

Kto może zwrócić się do Prezesa UOKiK – i czego może oczekiwać?

Do Prezesa UOKiK może zwrócić się i konsument i przedsiębiorca. Każdy, kto posiada wiedzę na temat nieuczciwych praktyk handlowych, może złożyć zawiadomienie do UOKiK, przy czym zawiadamiający ma zagwarantowaną pełną anonimowość, a jego dane i treść zawiadomienia nie są ujawniane na żadnym etapie postępowania. Urząd przewiduje dwie ścieżki zgłoszeń. Pierwsza ścieżka jest nieco mniej sformalizowana. Zgłoszenia można dokonać ścieżką online poprzez formularz umieszczony na stronie Urzędu, jak również mailowo, listownie i przez platformę ePUAP

Druga ścieżka polega na formalnym dokonaniu zgłoszenia na podstawie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Należy wówczas wskazać czy naruszenie, którego wystąpienie podejrzewa zawiadamiający, dotyczy porozumienia ograniczającego konkurencję czy nadużywania pozycji dominującej. Urząd może również sam, w drodze arbitralnych ustaleń, dojść do wniosku, że w ramach rynku dochodzi do uchybień i podjąć działania w sprawie.

Postępowanie wyjaśniające

Zgłoszenie przekazane do Urzędu, jak również materiał dowodowy zgromadzony przez pracowników Urzędu, podlegają ocenie i analizie w ramach tzw. postępowania wyjaśniającego. Jest ono uregulowane w art. 48 i kolejnych Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Takie postępowanie – co ważne – nie jest jeszcze prowadzone przeciwko żadnemu podmiotowi, a w danej sprawie. Jego podstawowym celem jest zatem ustalenie, czy faktycznie doszło do naruszenia reguł w zakresie bezpieczeństwa konkurencji i konsumentów.

W takim postępowaniu nie ma więc stron czy zarzutów, Urząd może jednak kierować wezwania do poszczególnych przedsiębiorców, aby ci przekazali Prezesowi informacje lub dokumenty, które posłużą wyjaśnieniu sprawy. Postępowanie może zakończyć się umorzeniem – w przypadku gdy Urząd dojdzie do przekonania, że w rzeczywistości nie doszło do naruszenia przepisów. Jeżeli jednak przeprowadzona w ramach postępowania analiza wykaże, że mamy do czynienia z naruszeniem z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów – UOKiK wyda postanowienie, aby wszcząć postępowanie i postawi przedsiębiorcy zarzuty.

Postępowania antymonopolowe w sprawie praktyk ograniczających konkurencję

Omawiając postępowania antymonopolowe, należy zwrócić szczególną uwagę, że w zależności od tego, jakiego naruszenia będzie dotyczyło postępowanie, będzie istniała możliwość wszczęcia postępowania na wniosek lub z urzędu. Jeżeli postępowanie będzie dotyczyło naruszenia:

– w sprawach praktyk ograniczających konkurencję,

– w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,

– w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone,

– w sprawach nakładania kar pieniężnych,

takie postępowanie może zostać wszczęte z urzędu.

Jeżeli natomiast postępowanie będzie dotyczyło spraw z zakresu koncentracji – wszczyna się je na wniosek lub z urzędu.

Wskazane powyżej postępowania są już prowadzone przeciwko danemu podmiotowi. O wszczęciu postępowania Prezes Urzędu zawiadamia go na piśmie, przedstawiając przedsiębiorcy zarzuty, które na nim ciążą. Od tej pory, tenże przedsiębiorca staje się stroną postępowania, może przeglądać materiał dowodowy i udzielać wyjaśnień w sprawie. Urząd w ramach postępowania przeprowadza natomiast szereg czynności, aby możliwie najdokładniej odtworzyć stan faktyczny i ustalić winnego naruszenia. Prezes Urzędu może między innymi żądać przekazania do Urzędu informacji i dokumentów, przesłuchiwać świadków, wnosić o przeprowadzenie opinii przez biegłych, a także dokonywać oględzin. Upoważnieniem Prezesa Urzędu jest także przeprowadzenie rozprawy w toku postępowania.

Możliwe rozstrzygnięcia Prezesa UOKiK

Prezes Urzędu, w toku całego postępowania, może wydać szereg rozstrzygnięć. Jeżeli w postępowaniu udział bierze więcej niż jeden przedsiębiorca i zaktualizuje się konieczność ochrony tajemnic przedsiębiorstwa – wówczas Prezes Urzędu ma możliwość wydania postanowienia o ograniczeniu prawa wglądu do akt sprawy. Jeżeli natomiast w toku postępowania zostanie uprawdopodobnione, że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla konkurencji, Prezes Urzędu przed zakończeniem postępowania antymonopolowego może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki, do zaniechania określonych działań w celu zapobieżenia tym zagrożeniom.

Po zakończeniu wszystkich czynności prowadzonych w ramach postępowania – a przed wydaniem właściwej decyzji – Prezes Urzędu może zaproponować stronom – zarówno na wniosek jak i z urzędu – przystąpienie do procedury dobrowolnego poddania się karze pieniężnej. Jeżeli strony zgodzą się na taki krok, Prezes informuje przedsiębiorcę zagrożonego karą, o wstępnych wynikach postępowania i przewidywanej treści decyzji, a także potencjalnej wysokości kary. Strona wówczas składa oświadczenie, o skorzystaniu z możliwości dobrowolnego poddania się każe, może także zrezygnować z takiego rozwiązania i poczekać na decyzję Prezesa UOKiK.

Ostatecznie, jeżeli Urząd stwierdzi pogwałcenie reguł antymonopolowych, uznaje zachowanie danego przedsiębiorcy za naruszenie. Decyzją wydaną w postępowaniu, Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę karę finansową w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Prezes Urzędu może również nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 50 000 000 euro, jeżeli przedsiębiorca ten:

1. we wniosku, o przedłużenie terminu na odsprzedaż akcji lub udziałów nabytych, lub objętych przez instytucję finansową oraz w zgłoszeniu zamiaru koncentracji podał nieprawdziwe dane;

2. nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa Urzędu, ;

3. uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie kontroli, w tym nie wykonuje obowiązków określonych w ustawie,

4. uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania.