Podział spółki - jak wygląda procedura?

Czym jest podział spółki i jakie są jego rodzaje?

Kodeks spółek handlowych (KSH) szczegółowo określa nie tylko sam przebieg procedury podziału spółki, ale także i kategorie spółek, które mogą tej procedurze podlegać. Podzielone mogą być jedynie spółki kapitałowe (spółka z o.o., spółka akcyjna i prosta spółka akcyjna), a także spółka komandytowo – akcyjna. Pozostałe spółki (spółki osobowe, za wyjątkiem S.K.A – spółek uczestniczących w podziale) nie mogą zostać podzielone w trybie przewidzianym w KSH.

Jakie są rodzaje podziału spółek? Ta kwestia również jest szczegółowo określona w przepisach. Podział spółek może się odbywać jako:

Podział przez przejęcie, czyli przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały albo akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej;
Podział przez zawiązanie nowych spółek, czyli przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez zawiązanie nowych spółek);
Podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki, czyli przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących i nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej w ramach spółki nowo zawiązanej w formie akcji spółki dzielonej;
Podział przez wydzielenie, czyli przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących, nowo zawiązanych lub spółki dzielonej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej w spółkę nowo zawiązaną;
Podział przez wyodrębnienie, czyli przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących lub nowo zawiązanych, które obejmuje spółka dzielona.

Jak wygląda procedura podziału?

Jak większość procesów reorganizacyjnych opisanych w KSH, również podział spółki wymaga dokonania w kolejności określonych czynności prawnych. Warto wskazać, że braki, błędy czy uchybienia w każdym z tych kroków może doprowadzić do znacznego przedłużenia całego postępowania – co z oczywistych względów może być bardzo niekorzystne dla przedsiębiorców.

Do kluczowych elementów przekształcenia należy zaliczyć określenie dnia podziału, sporządzenie planu podziału, dopełnienie formalności korporacyjnych (w ramach spółki) oraz wszystkich formalności przed sądem rejestrowym.

Sporządzenie planu podziału

Początkowym krokiem w procesie podziału jest sporządzenie planu podziału w formie pisemnej. Plan podziału należy następnie zarejestrować i ogłosić. Plan ten co do zasady jest poddawany analizie przez biegłego rewidenta, który tworzy szczegółową opinię, oceniając jego rzetelność i zgodność. W planie podziału konieczne jest załączenie projektu uchwał dotyczących podziału, projektu umowy (statutu) spółki lub jego zmiany, ustalenia wartości majątku spółki dzielonej oraz informacji o jej stanie księgowym. Dodatkowo zarządy spółki dzielonej i każdej spółki przejmującej opracowują pisemne sprawozdanie uzasadniające podział, jego podstawy prawne i ekonomiczne, ze szczególnym uwzględnieniem stosunku wymiany udziałów lub akcji. W przypadku uzyskania zgody wszystkich wspólników każdej z uczestniczących w podziale spółek, możliwe jest skorzystanie z tzw. procedury uproszczonej, która eliminuje m.in. konieczność przeprowadzenia badania planu podziału przez biegłego rewidenta.

Dopełnienie formalności korporacyjnych

W tym zakresie chodzi przede wszystkim o podjęcie uchwał i zawiadomienie o nich wszystkich wspólników. Formalności korporacyjne są kluczowym etapem podziału spółki, bowiem błędy w tym zakresie mogą znacząco wydłużyć cały proces. Zarządy przedsiębiorstw biorących udział w procesie podziału są zobligowane do dwukrotnego poinformowania wszystkich wspólników swoich spółek o planowanym podziale. Następnym etapem jest podjęcie uchwały przez wspólników w sprawie podziału, zgodnie z ustalonymi wymaganiami ustawowymi lub określonymi w umowie (statucie) spółki. Taką uchwałę należy udokumentować protokołem sporządzonym przez notariusza. Ostatecznie, proces podziału wymaga dostosowania umowy (statutu) spółki do nowej sytuacji lub stworzenia zupełnie nowego dokumentu, co zależy od formy podziału.W przypadku podziału przez przejęcie, procedura ta może być realizowana bez konieczności podejmowania uchwały przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie spółki dzielonej, o ile spółki przejmujące posiadają wszystkie udziały lub akcje spółki dzielonej.

Dopełnienie formalności rejestrowych

Przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie spółek prawa handlowego zapewne są świadomi, że każda zmiana dotycząca spółki musi mieć swoje odzwierciedlenie w KRS. Po przeprowadzeniu całej procedury konieczne jest zatem złożenie wniosku o zmianę danych we wpisie. Warto przypomnieć, że po 1 lipca 2021 roku nie jest możliwe składanie papierowych wniosków o zmianę wpisu spółki. Wniosek złożony w formie papierowej nie będzie miał określonego skutku. Szerzej piszemy o tym w tekście elektronizacja rejestru KRS– czy przedsiębiorca dokona zmian tylko elektronicznie?

Dzień podziału

Zgodnie z KSH, dniem podziału uważa się dzień, w którym następuje wykreślenie spółki dzielonej z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W sytuacji, gdy podział odbywa się poprzez wydzielenie, dzień ten to moment wpisania nowej spółki do KRS lub dzień rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego istniejącej spółki, na którą przenoszona jest część majątku spółki dzielonej. Wykonanie opisanych procedur może wydłużać proces podziału, który czasami może trwać nawet przez kilka miesięcy. Nasza praktyka pokazuje jednak, że najczęstszym powodem przedłużania procedury są braki formalne w dokumentacji. Sposób na uniknięcie braków opisujemy poniżej.

Skutek podziału

W wyniku procesu podziału spółki następuje rozdzielenie kapitałów, majątków oraz struktury organizacyjnej obecnej spółki, a te elementy przenoszone są na nową spółkę lub spółki. Wszystkie prawa i zobowiązania, włącznie z koncesjami i zezwoleniami, przechodzą na spółki przejmujące lub na nowo utworzone. Równocześnie spółka, która jest przedmiotem podziału (w przypadku podziału całego jej majątku), zostaje zlikwidowana, aczkolwiek odbywa się to bez przewidzianego w KSH, formalnego procesu likwidacji. Wspólnicy tej spółki stają się wspólnikami nowych spółek lub spółek przejmujących majątek spółki poddawanej podziałowi.

Podobnie jak w przypadku przekształcenia, w przypadku podziału możemy mówić również o tzw. sukcesji uniwersalnej. Zgodnie z przepisem art. 531 ksh, Spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem wstępują z dniem podziału albo z dniem wydzielenia albo z dniem wyodrębnienia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału. Ponadto, na ww. spółki przechodzą z dniem podziału albo z dniem wydzielenia albo z dniem wyodrębnienia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.

Co oznacza to w praktyce? Przede wszystkim to, że spółka, która powstała w wyniku podziału będzie automatycznie stroną wszystkich umów (oczywiście wskazanych w planie podziału), procesów sądowych czy zobowiązań bankowych. Nie ma konieczności ponownego negocjowania umów czy podpisywania nowych umów z pracownikami- spółka, która powstała w wyniku podziału automatycznie wchodzi w miejsce spółki dzielonej.

Podział spółki – czy warto?

Wspólnicy podejmując decyzję o podziale spółki zazwyczaj kierują się określonymi motywami – organizacyjnymi, finansowymi czy osobistymi, tj. wynikającymi z np. sporu pomiędzy wspólnikami. W zasadzie każdy z tych motywów może być dobrym uzasadnieniem dla przeprowadzenia podziału, aczkolwiek decyzja w tym zakresie nie powinna być podejmowana pochopnie.

Prawidłowo zaplanowany i przeprowadzony podział spółki może być bardzo dobrym sposobem na skuteczną reorganizację w ramach przedsiębiorstwa, ale także i może być łagodnym sposobem na “rozejście się” dwóch wspólników, z zachowaniem kluczowych dla nich części biznesu. Podział może również zmniejszyć ryzyka biznesowe- zwłaszcza, jeżeli wspólnicy decydują się na wydzielenie ryzykownej części ich biznesu do nowo utworzonego podmiotu. Wiele zależy przy tym od skali działalności, jej specyfiki i aktualnych potrzeb (np. konieczności nieprzerwanego prowadzenia firmy, które może zostać zapewnione przez tzw. sukcesję uniwersalną, którą opisujemy powyżej.

Warto jednak podkreślić, że powyżej opisujemy tylko najważniejsze kroki i zasady, które zostały przewidziane dla podziału spółki. Jest to skomplikowana procedura, która wymaga specjalistycznej wiedzy – również o szczegółowych kwestiach podziału. Do takich można zaliczyć m.in. brak możliwości podziału spółki akcyjnej czy spółki komandytowo-akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości, lub brak możliwości podziału spółki w likwidacji (jeśli likwidatorzy rozpoczęli już podział majątku) czy spółki w upadłości.

Podsumowanie

Podział spółki to złożona procedura, której efektem może być wydzielenie części przedsiębiorstwa na nowo powstałą spółkę przy zachowaniu dotychczasowej spółki, likwidacja podmiotu i utworzenie w jego miejsce kilku nowych czy przejęcie. Niezależnie od wybranego rodzaju podziału, proces ten może trwać miesiącami, głównie ze względu na wymagania formalne wynikające z ustawy o KRS i kodeksu spółek handlowych. Jednym z kluczowych skutków podziału jest tzw. sukcesja uniwersalna, czyli przejście całości praw określonych w prawie podziału na spółkę, która powstała w wyniku podziału. Może to znacząco uprościć reorganizację- nie ma bowiem konieczności zawierania nowych umów czy dokonywania cesji zobowiązań bankowych. Aby zachować wszystkie wymogi formalne procedury i uzyskać wymierne korzyści, decyzję o podziale warto dobrze przemyśleć, biorąc pod uwagę różne motywy i meandry procedury. Warto jednak pamiętać, że to skomplikowany proces, wymagający specjalistycznej wiedzy prawniczej – z tego względu nieodzowna może okazać się pomoc profesjonalnego pełnomocnika. .

Pytania i odpowiedzi

Ile kosztuje podział spółki?

Nie jest tajemnicą, że większość czynności reorganizacyjnych w spółkach prawa handlowego wiąże się z koniecznością poniesienia opłat. Standardowo wspólnicy powinni zwrócić uwagę na opłatę sądową od wniosków składanych do KRS. Ponadto, w przypadku niektórych podziałów spółek, plan podziału będzie musiał być zbadany przez biegłego rewidenta. Niezależnie od powyższych kosztów, wielu przedsiębiorców decyduje się również na skorzystanie z pomocy pełnomocnika- co może znacząco uprościć cały proces.

Czy spółkę jawną można podzielić?

Tak jak wskazaliśmy, dopuszczalność podziału dotyczy wyłącznie spółek kapitałowych. W kontekście spółek osobowych, możliwy jest wyłącznie podział spółki komandytowo-akcyjnej. Spółka jawna tym samym nie może być podzielona w trybie opisanym powyżej. Jeżeli wspólnicy chcą zreorganizować ten podmiot, powinni rozważyć inną strategię (np. utworzenie nowego podmiotu czy przekształcenie).

Który rodzaj podziału jest najkorzystniejszy?

Na to pytanie w zasadzie nie ma jednoznacznej odpowiedzi- wszystko bowiem zależy od specyfiki danej spółki, rodzaju prowadzonej działalności oraz celów, które przedsiębiorcy chcą poprzez podział spółki osiągnąć. Warto wskazać, że w określeniu celu i strategii, a także wyboru rodzaju podziału mogą Państwu pomóc prawnicy kancelarii, którzy są ekspertami w zakresie prawa spółek.

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam: