Utrzymanie płynności finansowej w firmie, szczególnie w dobie kryzysu nie jest proste. Szczególnie, że z badań prowadzonych corocznie przez Biuro Informacji Gospodarczej wynika, że 70% firm w swojej działalności doświadcza zatorów płatniczych trwających ponad 60 dni. Brak zapłaty za dostarczone towary czy wykonane usługi może bardzo negatywnie wpłynąć na kondycję finansową przedsiębiorstwa. Czy oprócz windykacji istnieje inny sposób na uchronienie się przed brakiem zapłaty ze strony kontrahenta?
Faktoring- czym jest?
Jedną z możliwości, która może pomóc w windykacji należności w firmie, jest umowa faktoringu. Jest to umowa nienazwana, co oznacza, że nie została jednoznacznie uregulowana w kodeksie cywilnym (kodeks cywilny nie zawiera przepisów szczególnych dla tej umowy tak jak np. dla umowy o dzieła czy umowy zlecenie). Podstawą zawierania umowy faktoringu jest zatem ogólna zasada swobody umów.
Przyjmuje się, za definicją określoną w przepisach prawa międzynarodowego, że przedmiotem umowy faktoringu jest przeniesienie przez faktoranta na faktora wierzytelności wynikających z umów. W dużym uproszczeniu, jeżeli kontrahent przedsiębiorcy wymaga wystawienia faktury z odroczonym terminem płatności (o 30, 60 czy nawet 90 dni), to możliwe jest „sprzedanie ” takiej faktury w ramach faktoringu. Dzięki temu procesowi możliwe jest uzyskanie płatności za fakturę znacznie szybciej, bez konieczności późniejszej windykacji kontrahenta.
Warto wskazać, że zazwyczaj faktoring odbywa się w stosunku do faktur nieprzeterminowanych. Faktoringu w tym zakresie nie powinno się utożsamiać czy mylić z cesją wierzytelności.
Praktyczne zastosowanie faktoringu w firmie
Niektórzy duży przedsiębiorcy, mający pozycję dominującą w relacjach z dostawcami, narzucają odroczone terminy płatności. Negatywny wpływ odroczonych płatności na kondycję finansową firmy jest w zasadzie oczywisty- przez określony czas (miesiąc, dwa, czy nawet więcej) dostawca nie otrzyma swojego wynagrodzenia. Oznacza to, że będzie musiał sfinansować koszty działania swojej firmy z innych środków (np. z innych kontraktów). Często z uwagi na odroczone terminy płatności i braki w płatnościach należności bieżących (np. z krótkimi terminami płatności) płynność finansowa przedsiębiorców jest czasowo znacznie zaburzona.
Procedura faktoringu umożliwia uzyskanie środków znacznie szybciej, nawet w ciągu kilku dni. Przyjrzyjmy się, jak wyglądają zalety i wady faktoringu.
Zalety faktoringu
Główną zaletą faktoringu jest możliwość szybkiego pozyskania środków z faktur, które kontrahent najprawdopodobniej ureguluje w późniejszym terminie. Umożliwia to utrzymanie płynności finansowej przedsiębiorstwa na dobrym poziomie.
Po drugie, w przypadku procedury faktoringu co do zasady nie ma konieczności przechodzenia przez skomplikowaną procedurę weryfikacji kontrahenta i badania jego zdolności kredytowej. W niektórych przypadkach wcześniejsze uzyskanie środków z faktury możliwe jest wyłącznie po podpisaniu dokumentu cesji wierzytelności.
Trzecią zaletą faktoringu jest brak konieczności windykacji, a w niektórych przypadkach (w tzw. faktoringu pełnym), całkowite pozbycie się ryzyka związanego z brakiem wypłacalności kontrahenta.
Nie można także zapominać, że faktoring to nie tylko sama sprzedaż faktur, ale także możliwość skorzystania z wielu usług dodatkowych- np. badania kondycji finansowej kontrahenta czy monitoringu należności w firmie.
Wady faktoringu
Faktoring wiąże się jednak z określonymi kosztami. Oprócz opłat administracyjnych związanych z obsługą sprzedaży danej faktury należy pamiętać, że faktor w zasadzie prawie nigdy nie przekaże faktorantowi pełnej kwoty faktury. Cena nabycia faktury będzie niższa niż jej pierwotna wartość. W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że jest to wynagrodzenie faktora za podjęte ryzyko windykacji klienta. Warto wskazać, że rozbieżności między wartością faktury a wypłaconą przez faktora kwotą mogą sięgać nawet kilkudziesięciu procent.
Ponadto nie można zapominać, że faktoring może pogorszyć relacje z kontrahentami, w razie opóźnień bowiem są oni windykowani przez faktora, który co do zasady przeprowadza agresywniejszą windykację niż kontrahent pierwotny.
Faktoring także nie będzie mógł być zastosowany w każdych okolicznościach, a samaumowa faktoringu może także zawierać wiele postanowień niekorzystnych. Aby faktoring był w pełni skuteczny i korzystny dla przedsiębiorcy, warto przed podjęciem finalnej decyzji o sprzedaży faktury skorzystać z pomocy prawnej.
Kiedy faktoring nie będzie możliwy?
Co do zasady w obrocie prawnym istnieje wiele rodzajów faktoringu, ale tak jak sygnalizowaliśmy powyżej, nie zawsze można zastosować tę procedurę. Przede wszystkim faktoringu nie będzie można zastosować w przypadku, gdy umowa z kontrahentem zawiera zakaz cesji wierzytelności. Faktoring zazwyczaj polega na otrzymaniu zapłaty za fakturę w zamian za cesję praw wynikających z tej faktury. Jeżeli umowa uniemożliwia dokonywanie cesji wierzytelności, to konieczne jest uzyskanie indywidualnej zgody wierzyciela na faktoring. Faktoring tradycyjny, gdy w umowie istnieje zakaz cesji, bez zgody wierzyciela nie jest możliwy (pomijamy tutaj kwestię tzw. faktoringu cichego, który może powodować dodatkowe komplikacje prawne).
Ponadto znacznie utrudniony, o ile nie niemożliwy może być faktoring w przypadku faktur po terminie wymagalności. Takie faktury, klasyfikowane zazwyczaj jako długi, można raczej zbyć w drodze sprzedaży wierzytelności, a nie faktoringu.
Problematyczny może być również faktoring w przypadku faktur kontrahentów będących w restrukturyzacji czy upadłości. Zapłata za te wierzytelności może być bardzo zagrożona i bardzo prawdopodobne jest, że wierzyciel nie otrzyma całości kwoty z danej wierzytelności. Firmy zajmujące się faktoringiem są tego świadome i uzyskanie wcześniejszej zapłaty za faktury wystawione niewypłacalnej firmie może być niemożliwe.
Potencjalne problemy związane z faktoringiem
O ile faktoring zazwyczaj jest dobrym pomysłem, o tyle może on również w niektórych sytuacjach powodować określone problemy. Wyróżniliśmy dwie możliwe sytuacje: brak zapłaty ze strony kontrahenta w związku z faktoringiem oraz brak zapłaty ze strony faktora.
Odmowa zapłaty za fakturę przez kontrahenta
Kontrahent zazwyczaj musi być poinformowany o fakcie faktoringu. Kontrahenci, mając świadomość, że ich bezpośredni partner biznesowy nie poniesie szkody w związku z brakiem płatności (bo sprzedał fakturę do innego podmiotu z branży finansowej), mogą celowo nie płacić za faktury objęte procedurą faktoringu. Może to wynikać z faktu, że faktor skupujący należności jest anonimowym funduszem, którego windykację można opóźniać. Może to również wynikać z celowej (i nieuczciwej) chęci narażenia kontrahenta na dodatkowe koszty faktoringu. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku faktoring może powodować poważne problemy w relacjach z kontrahentami.
Odmowa zapłaty za fakturę przez faktora
Warto nadmienić, że problemy mogą pojawić się również ze strony faktora. Zazwyczaj faktoring wiąże się z koniecznością akceptacji regulaminów i procedur przyjętych przez faktora. Zwłaszcza w sytuacji faktur z krótkim terminem płatności lub od kontrahentów ze złą historią finansową (np. z wpisami egzekucji do KRS lub dot. takich, które są w stanie upadłości czy restrukturyzacji) faktor może odmówić zapłaty i transakcja sprzedaży faktury nie dojdzie do skutku.
Drugim przykładem możliwych problemów jest ewentualna niewypłacalność faktora. Jest to co prawda mało prawdopodobne (faktorami są zazwyczaj duże podmioty z branży finansowej), aczkolwiek teoretycznie nie można takiej okoliczności wykluczyć, zwłaszcza gdy po stronie faktora występuje podmiot działający w branży od niedawna.
Podsumowanie
W dobie kryzysu i generalnie słabej moralności płatniczej kontrahentów w obrocie gospodarczym w Polsce faktoring może być ciekawym rozwiązaniem na zachowanie płynności finansowej w firmie. Zazwyczaj faktoring nie będzie jednak remedium na wszystkie problemy finansowe, w związku z czym zwłaszcza przed skorzystaniem z takiej usługi warto zasięgnąć porady prawnej.
Pytania i odpowiedzi
Jak sygnalizowaliśmy w tekście, faktoring odbywa się co do zasady w odniesieniu do faktur, których termin zapłaty jeszcze nie upłynął. Windykacja natomiast odbywa się w odniesieniu do faktur przeterminowanych. Faktoring zatem nie będzie zastępował windykacji, którą można powierzyć kancelarii prawnej.
Faktorem może zostać każdy podmiot działający w branży finansowej, który ma możliwość do wykupowania wierzytelności od przedsiębiorstw, które nie radzą sobie ze ściąganiem wierzytelności od nieuczciwych kontrahentów. Często są to banki i ich spółki zależne. Przepisy jednak póki co nie zawierają wymogów szczególnych w zakresie tego, kto może być faktorem.
Co do zasady – tak. Co więcej, faktor może nie tylko wstępnie odmówić finansowania wierzytelności, ale także zazwyczaj umowy faktoringu zawierają postanowienia pozwalające na cofnięcie finansowania co do wierzytelności już sfinansowanej. Wszystko zależy jednak od konkretnego przypadku i postanowień zawartej umowy faktoringu.
Zaufali nam:
