Obowiązki wynikające z przyjmowania gotówki powyżej 10 tys. zł

Praktycznie każda transakcja sprowadza się do płatności, czyli transferu pieniądza. Płatności mogą być realizowane za pomocą różnych form i instrumentów płatniczych. Możemy realizować je w formie gotówkowej i bezgotówkowej. Forma gotówkowa to tradycyjny środek płatniczy, który wymaga posiadania gotówki w portfelu i polega po prostu na przejściu gotówki w postaci monet lub banknotów z rąk do rąk. Transakcje gotówkowe mogą przybierać następującą formę:

• wpłata gotówki (banknoty lub monety) w oddziale banku na wskazany rachunek bankowy odbiorcy,

• płatność w sklepie gotówką,

• przekaz pocztowy.

Płatność bezgotówkowa natomiast nie wymaga posiadania gotówki w portfelu i polega na przepływie pieniądza bez fizycznego udziału banknotów czy monet. Wykorzystywany jest tu pieniądz w formie elektronicznej, bez udziału gotówki, a transakcje polegają na księgowym zapisie na kontach bankowych rozliczających się podmiotów. Transakcje bezgotówkowe dotyczą zatem rozliczeń pieniężnych między stronami, które posiadają rachunek bankowy i na żadnym etapie rozliczenia nie dochodzi do użycia gotówki. Charakter taki ma również transakcja płatnicza z wykorzystaniem instrumentu, jakim jest pieniądz elektroniczny.

W Polsce płatności bezgotówkowe mogą przybierać następującą postać:

• polecenie przelewu, przelew elektroniczny – polega na wydaniu dostawcy usług płatniczych (bank) dyspozycji przekazania określonej kwoty z rachunku płatnika na wskazany przez niego inny rachunek odbiorcy. Warunkiem wykonania transakcji przez bank jest posiadanie wystarczającej kwoty na rachunku płatnika,

• polecenie zapłaty – usługa płatnicza polegająca na obciążeniu rachunku płatniczego płatnika, w przypadku gdy transakcja została zainicjowana przez odbiorcę na podstawie zgody wyrażonej przez płatnika na rzecz odbiorcy.

• zlecenie stałe – zlecenie złożone bankowi dokonywania polecenia przelewu określonej kwoty pieniędzy z własnego konta bankowego na inne konto. Zazwyczaj dotyczy płatności cyklicznych, powtarzających się w regularnym odstępie czasu, np. płatności za media,

• karta debetowa – pozwalająca na wykorzystanie środków pieniężnych tylko do wysokości kwoty, która znajduje się w danym momencie na przypisanym rachunku bankowym,

• karta przedpłacona (prepaid) – wymagająca wcześniejszego zasilenia środkami pieniężnymi. Często wydawana od ręki, niewymagająca posiadania konta w odpowiednim banku.

• karta kredytowa – pozwalająca na skorzystanie z oferowanego przez bank limitu kredytowego, bez konieczności posiadania na koncie odpowiedniej kwoty,

• karta obciążeniowa – pozwalająca na korzystanie z miesięcznego limitu kredytowego przyznanego przez bank, a w dniu rozliczenia bank automatycznie obciąża konto kwotą, która była wydana w danym miesiącu,

• czek rozrachunkowy – ręcznie wypisany, na kartkach z bloczku. Osoba, która otrzymała czek, musiała iść do banku, by po weryfikacji dokumentu następowała wypłata pieniędzy. Obecnie czeki nie są już popularnym środkiem płatniczym, ale można je spotkać w USA, Francji, Wielkiej Brytanii czy Kanadzie. Natomiast rodzajem czeków jest BLIK przy płatnościach mobilnych.

• gospodarcze obciążenie bezpośrednie (GOBI) – tylko dla rozliczeń pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Charakter rozliczeń jest zbliżony do polecenia zapłaty. Może opiewać zarówno na małe, jak i duże kwoty, nie ma w nim limitu kwotowego. Nie można jednak odwołać zrealizowanej transakcji.

• płatności mobilne – wszechstronny instrument płatniczy dający możliwość dokonywania płatności przy pomocy urządzenia przenośnego, np. telefonu komórkowego lub tabletu, umożliwiające zarówno zakupy w sklepach stacjonarnych i internetowych. Ten rodzaj płatności daje możliwość płatności zbliżeniowej, płatności BLIK, dokonywania przelewów między użytkownikami (również na numer telefonu) czy wypłaty z bankomatów,

Limit gotówkowy w transakcjach między przedsiębiorcami

Przedsiębiorcy mogą regulować swoje zobowiązania finansowe związane z działalnością gospodarczą w formie gotówkowej lub bezgotówkowej, czyli za pośrednictwem rachunku bankowego/płatniczego. Jednak od kilku lat zauważalna jest tendencja obniżania limitu płatności gotówkowych dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami. Jest to wynikiem działań związanych z uszczelnianiem systemu podatkowego i jednym z pomysłów jest właśnie limit transakcji gotówkowych, w ramach ewidencji środków trwałych prowadzonych przez przedsiębiorcę, także jako liczbę płatności dokonanych w gotówce.

Kwestię limitu reguluje art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z treścią tego artykułu dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych wykonywaną działalnością gospodarczą będzie następować za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca

• oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Należy zwrócić uwagę na współwystępowanie obu wyżej wymienionych przypadków. Oznacza to, że objęte są limitem transakcje powyżej 15 tysięcy złotych z innym przedsiębiorcą. Celem tego ograniczenia jest zwiększenie kontroli urzędów skarbowych nad przepływem środków na rachunkach bankowych przedsiębiorców.

Mimo wcześniejszych zapowiedzi o zmniejszeniu limitu do 8 000 zł, w 2022 roku limit transakcji gotówkowych to 15 000 zł. Limit ten obejmuje wszystkie transakcje gotówkowe zawierane z przedsiębiorcą. Ważne jest, że kiedy transakcja jest zawierana w obcej walucie, to należy przeliczyć ją na złote według kursu NBP z ostatniego dnia roboczego przed dniem transakcji. Oznacza to, że wszystkie transakcje z przedsiębiorcami powyżej 15 000 zł brutto należy realizować za pośrednictwem rachunku bankowego. Warto nadmienić, że limit ten dotyczy wartości transakcji bez względu na liczbę płatności związanych z tą transakcją. Oznacza to, że nie ma znaczenia ilość mniejszych wpłat w obrębie danej transakcji. Jeśli transakcja opiewa na ponad 15 000 zł, to należy ją zrealizować na rachunek wskazany przez przedsiębiorcę z rachunku bankowego płatnika.Bowiem jednorazowa wartość transakcji jest to cała wartość wierzytelności lub zobowiązania, wyrażona w pieniądzu, wynikająca z odpłatnej dostawy towaru lub odpłatnego świadczenia usług, określona w umowie zawartej między przedsiębiorcami.

Należy pamiętać także o zweryfikowaniu przedsiębiorcy, na konto, którego będzie realizowana płatność powyżej 15 000 zł. Weryfikacji dokonuje się, sprawdzając status przedsiębiorcy na białej liście podatników Vat oraz zgodność numeru konta bankowego, które jest tam podane, a to w związku z zarejestrowaniem działalności gospodarczej przez niego prowadzonej w ramach ewidencji.

Warto wspomnieć, że limit płatności gotówką ma zastosowanie tylko do tych zobowiązań, które powinny zostać uregulowane w formie zapłaty pieniężnej. Inne formy regulowania wzajemnych zobowiązań (na przykład kompensata czy wymiana barterowa) nie podlegają limitowi płatności.

Limit płatności gotówkowych dotyczy:

• przedsiębiorców jednoosobowych wpisanych do CEIDG

• spółek handlowych i innych podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS, w szczególności:

• fundacji, izb gospodarczych czy innych podmiotów, które równocześnie figurują w rejestrze przedsiębiorców KRS

• przedsiębiorców zagranicznych prowadzących działalność gospodarczą w Polsce przez oddział (zarejestrowany w KRS)

• wspólników spółki cywilnej

• zagranicznego oddziału polskiego przedsiębiorcy – zgodnie z przepisami oddział nie jest odrębnym przedsiębiorcą (niezależnie od tego, w jakim kraju polski przedsiębiorca zarejestruje swój oddział, zachowuje status przedsiębiorcy polskiego)

• polskiego przedsiębiorcy (czasowe transgraniczne świadczenie usług) dokonującego poza granicami Polski transakcji z przedsiębiorcą zagranicznym (działalność transgraniczna nie jest odrębnym przedsiębiorstwem, co nie zmienia faktu, że przedsiębiorca działający za granicą podlega polskiemu prawu).