Nowy wspólnik a wniesienie wkładu do spółki

W ramach rozszerzenia działalności spółki, ustawodawca dopuszcza możliwość dołączania nowych wspólników. Wiąże się to jednak z nową odpowiedzialnością zarówno dla spółki, a także przystępującego do niej nowego członka. W wyniku dodania nowego wspólnika do spółki zachodzą określone obowiązki , przede wszystkim zasady jego odpowiedzialności za spółkę.

W przypadku spółki cywilnej art. 864 k.c. stanowi, iż za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Co do zasady w orzecznictwie uznaje się, iż nowy wspólnik nie odpowiada za poprzednie zobowiązania spółki. Wykładnia jednak nieco zmieniła dyskurs w kierunku większej ochrony wierzyciela od czasu wyroku z dnia 28 października 2003 r. (sygn. akt I CK 201/02, LEX nr 151608), gdzie Sąd Najwyższy uznał, iż chwila przystąpienia wspólnika do spółki względem wierzycieli nie ma znaczenia. Oczywiście w przypadku zaspokojenia wierzyciela, którego należność powstała przed przystąpieniem wspólnika do spółki, temu wspólnikowi przysługuje rozliczenie na zasadach przewidzianych w umowie spółki (w szczególności na zasadzie regresu).

Natomiast w przypadku spółek osobowych sprawa jest nieco bardziej jasna. Art. 32 k.s.h. stanowi wprost, iż osoba przystępująca do spółki odpowiada za jej zobowiązania powstałe przed dniem jej przystąpienia. Oznacza to, że nowy wspólnik odpowiada nie tylko za zobowiązania spółki, na których powstanie mógł mieć wpływ, ale też za zobowiązania niezależnie od jego działalności, ponieważ wynikają one z uprzednich działań pozostałych wspólników spółki. Co prawda przepis ten dotyczy spółki jawnej, ale przypomnieć należy, że przepisy o spółce jawnej stosujemy także do innych spółek osobowych (na zasadach które opisujemy m.in. tutaj

Wierzyciel spółki jawnej również może dochodzić spłaty zadłużenia od nowego wspólnika, którego odpowiedzialność jest nieograniczona i solidarna z pozostałymi wspólnikami. Taką interpretację przepisów potwierdza wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi w wyroku z dnia 7 marca 2014 r., sygn. akt XIII Ga 474/13. W orzeczeniu Sąd podkreślił, iż przyjęcie odpowiedzialności nowego wspólnika jest równoważne ze zmianą umowy spółki, a nie zgłoszeniem nowego składu osobowego do KRS.

Odmiennym postępowaniem charakteryzuje się istota odpowiedzialności spółki komandytowej. Zgodnie z art. 111 k.s.h. komandytariusz (wspólnik) odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej.

W spółkach kapitałowych co do zasady wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Można zatem wnioskować, że co do zasady nowy wspólnik będzie ponosił odpowiedzialność za poprzednie zobowiązania spółki przed jego przystąpieniem. Wyjątek od tej zasady do tej pory to funkcjonowanie spółki cywilnej, choć również i w tym zakresie pojawiły się orzecznictwa wskazujące na coraz wyższą ochronę wierzyciela.

Charakterystyka wkładu

Zgodnie z przepisami dołączenie nowego wspólnika jest możliwe na dwa sposoby:

1. Poprzez wniesienie wkładu nowego wspólnika na pokrycie nowych udziałów lub zwiększenie wartości aktualnych w spółce.

2. Poprzez sprzedanie przez poprzedniego wspólnika części lub całości udziałów nowemu.

Warunkiem przystąpienia wspólnika do spółki jest wniesienie wkładu. Wkłady wnoszone do spółki dzieli się na pieniężne i niepieniężne (tj. aport). Wkładem pieniężnym określa się fizyczną sumę pieniędzy wniesioną do majątku spółki. Co więcej, wkład pieniężny może mieć postać gotówkową lub bezgotówkową.

Z kolei aport (inaczej wkład niepieniężny) nie przyjmuje postaci pieniądza, a wartość materialną. Charakteryzuje się tym, że jest realny i przeniesiony na spółkę w celu pokrycia kosztu objęcia udziałów przysługujących wspólnikowi, w kapitale zakładowym. Mogą być zarówno rzeczy ruchome, nieruchomości, jak i prawa zbywalne. Ważne jest, że wartość materialna, która ma stanowić aport musi posiadać tzw. zdolność aportową.

Wartość aportu powinna zostać podana wycenie. Co do zasady wspólnicy mogą określić ją samodzielne, z wyjątkiem spółki akcyjnej, w której ustawodawca nakłada obowiązek sporządzenia wyceny przy pomocy biegłego rewidenta. W praktyce natomiast wycena rewidenta jest stosowana często także dla innych typów spółek w szczególności, gdy wkład niepieniężny jest bardzo wartościowy.

Zasady i różnice wnoszenia wkładu pomiędzy typami spółek

Przepisy stanowią, iż wkład może być wniesiony do każdego rodzaju spółki prawa handlowego i spółki cywilnej. Ustawodawca nałożył jednak istotne zasady przy wnoszeniu wkładów w odniesieniu do różnych typów spółek.

W przypadku spółki jawnej i komandytowej nie zostały ustalone w przepisach minimalne wysokości wkładu, dlatego przyszły wspólnik może wnieść wkład o dowolnej, nawet niskiej wartości. Prawo spółek handlowych określa jednak obowiązki co do wkładów (stanowiących kapitał zakładowy) w spółkach kapitałowych wg następujących zasad:

• Co najmniej 5 000 zł dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (wartość nominalna jednego udziału nie może być niższa niż 50 zł);

• Co najmniej 50 000 zł dla spółki komandytowo-akcyjnej (wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 gr);

• Co najmniej 100 000 zł dla spółki akcyjnej (wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 gr).

• Co najmniej 1 zł na prostej spółki akcyjnej

Dodatkowo istotnym aspektem w przypadku wniesienia wkładu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest to, aby wkłady wniesione do spółki były wpłacone w całości przed jej zarejestrowaniem.

Z kolei zasady wnoszenia wkładu do spółki akcyjnej oraz komandytowo-akcyjnej dokładniej opisuje art. 309. k.s.h.

Zgodnie z tym przepisem, akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki. Akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej.

Ponadto, jeżeli akcje są obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej wjednej czwartej jego wysokości.

Prawo spółek handlowych wnosi zatem szereg zasad i wyjątków. Nowy wspólnik wnoszący wkład do spółki będzie objęty rygorem prawnym w zależności od rodzaju spółki.

Wniesienie wkładu przez nowego wspólnika a jego udział kapitałowy w zysku

Pozostaje jeszcze kwestia zysku przy wnoszeniu wkładu nowego wspólnika. W myśl art. 50. k.s.h. udział kapitałowy wspólnika spółki jawnej odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu. Ponadto wspólnik nie jest uprawniony ani zobowiązany do podwyższenia umówionego wkładu.

Co do zasady ustawodawca uznaje równy udział wspólników w zyskach na mocy art. 51 k.s.h. zgodnie z którym, każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach. Strony jednak mogą kształtować warunki umowy spółki i zwolnić wspólnika od udziału w stratach.

Ogólna zasada podziału zysku w spółce z o.o. to wypłata dywidendy wspólnikom jako wynagrodzenia proporcjonalnie wniesionego kapitału. Ustawa przewiduje jednak możliwość zmiany tych proporcji. Jedną z możliwości jest wprowadzenie udziałów uprzywilejowanych co do udziału w zysku. Oznacza to nadanie specjalnych praw wspólnikom, którzy wnieśli niższy kapitał. Innym sposobem zgodnie z art. 159 k.s.h. jest nadanie szczególnie osobistych uprawnień dla wspólnika.

Zmiana proporcji udziału w zyskach jest także praktykowana m.in. w przypadku spółki jawnej. Wiąże się to jednak ze zmianami podatkowymi i ewentualnej konsekwencji w postaci niedopłaty lub nadpłaty podatku w skali rocznego rozliczenia.

Z kolei wspólnik w spółce komandytowej zyskuje proporcjonalny udział w zysku do rzeczywiście wniesionego wkładu.

Kluczowe jednak są ustalenia w umowie spółki, bowiem wspólnicy mogą kształtować ją dobrowolnie, uczestnicząc zarówno w zyskach jak i ponosząc ryzyko odpowiedzialności za straty spółki.