Jak zgłosić naruszenie prawa konkurencji?

Organem właściwym w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów jest Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na którego czele stoi jego Prezes. Jest to centralny organ administracji rządowej. Podstawą jego działania jest ustawa z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów. Działalność Urzędu skupia się w głównej mierze na zapewnieniu wsparcia dla konsumentów w relacjach z przedsiębiorcami oraz wspieranie i dbanie o prawidłowy rozwój konkurencji wśród przedsiębiorców. Jednym z licznych zadań, wykonywanych przez Urząd, jest pełnienie roli punktu kontaktowego dla zgłaszających naruszenia z zakresu prawa konkurencji.

W jaki sposób można dokonać zgłoszenia? Urząd oferuje zgłaszającym dwa rozwiązania. Poniżej opisano w sposób szczegółowy, czym się charakteryzują i kto może z nich skorzystać.

Formalna ścieżka zgłoszenia

Podstawą złożenia formalnego zawiadomienia do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest art. 86 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z tym przepisem, zawiadomienie może złożyć każdy. Owym każdym będą więc wszystkie osoby, które posiadają jakiekolwiek informacje na temat naruszenia prawa konkurencji.

Art. 86 Ustawy stawia warunek dotyczący formy zgłoszenia – musi się ono odbyć na piśmie i być opatrzone stosownym uzasadnieniem. A więc zgłaszający musi uargumentować przed Urzędem dlaczego, w jego opinii, zachowanie danego przedsiębiorcy spełnia znamiona naruszenia prawa konkurencji. Ponadto zgłoszenie powinno posiadać kilka obligatoryjnych elementów:

• wskazanie przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję;

• opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia;

• wskazanie przepisu ustawy lub traktatu unijnego, którego naruszenie zarzuca zgłaszający zawiadomienie;

• uprawdopodobnienie naruszenia przepisów ustawy lub traktatu unijnego;

• dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie.

W tym miejscu należy zatem zwrócić uwagę, że wybierając tę formę zgłoszenia, powinniśmy mieć na uwadze, że nie pozostaniemy anonimowi. Urząd wymaga bowiem identyfikacji nadawcy zgłoszenia. Nadto, jeżeli zgłaszający posiada jakiekolwiek dowody na wystąpienie owego naruszenia, powinien załączyć je do zawiadomienia. Szczególnie pomocne – z praktycznego punktu widzenia – będą dla Urzędu wszystkie dowody natury wewnętrznej tj. notatki, wiadomości mailowe, czy korespondencja wewnątrzfirmowa. Z tego powodu niezwykle cennymi dla Urzędu sygnalistami są zwykle byli pracownicy przedsiębiorcy dopuszczającego się naruszeń, lub kontrahenci.

Nieformalna ścieżka zgłoszenia

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów umożliwia także mniej sformalizowaną ścieżkę zgłaszania zawiadomień. Można z niej skorzystać na kilka sposobów.

Pierwszym z wariantów jest złożenia zawiadomienia z wykorzystaniem dedykowanej do tego strony internetowej: https://report.whistleb.com/pl/uokik. Jeżeli z jakiegoś powodu chcielibyśmy dokonać zgłoszenia w sposób anonimowy, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów umożliwia złożenie zawiadomienia bez upubliczniania danych. Strona ta przekieruje Cię do specjalnego formularza, w którym będziesz mógł wskazać przedsiębiorcę, którego zgłoszenie dotyczy, oraz szczegółowo opisać swoje podejrzenia, zachowanie i działania przedsiębiorcy.

Istnieje także możliwość załączenia plików, jeżeli posiadasz dowody na poparcie swoich twierdzeń. I to właściwie wszystko, w kolejnym kroku klikasz w przycisk ”wyślij” i Twoje zgłoszenie trafia do Urzędu. Warto jednak pamiętać, aby zapisać login i hasło podane przy wysyłaniu zgłoszenia – dzięki nim będzie można w przyszłości zalogować się na stronę i zapoznać z odpowiedzią Urzędu. Z racji tego, że w zgłoszeniu nie podajesz swoich żadnych danych, Urząd nie będzie mógł w żaden inny sposób się z Tobą skomunikować.

Kolejną formą zgłoszenia naruszenia jest przesłanie wiadomości mailowej na adres Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: dok@uokik.gov.pl, lub tradycyjnie pocztą papierową na adres: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Departament Ochrony Konkurencji, plac Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa. Ponadto zgłoszenia można dokonać za pośrednictwem platformy ePUAP. Warto także pamiętać, że jeżeli zgłoszenie ma charakter lokalny – dotyczy konkurencji działającej w ramach skromniejszego obszaru np. gminy lub powiatu, możesz złożyć zawiadomienie na ręce lokalnego przedstawiciela Urzędu. Delegatury UOKiK mieszczą się w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Wrocławiu i Poznaniu.

Wniosek leniency

Jak zostało już zasygnalizowane powyżej, nawet jeżeli jesteś jednym ze współsprawców naruszenia, możesz dokonać zgłoszenia naruszenia do Urzędu, a wraz z nim wnioskować o objęcie procedurą leniency. Jest to program łagodzenia kar dla tych przedsiębiorców i osób, które w ramach czynnego żalu dokonają zgłoszenia naruszenia i będą współpracowały z Urzędem. W zamian mogą one wnioskować o częściowe lub całościowe zwolnienie z kary pieniężnej, która groziłaby im w przypadku wykrycia naruszenia przez Urząd.

Wniosek, o którym mowa powyżej, powinien czynić zadość wymaganiom ujętym w art. 113a ust. 2 Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Jego elementy obligatoryjne to między innymi:

• wskazanie przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie;

• wskazanie produktów lub usług, których dotyczy porozumienie;

• cel porozumienia;

• okoliczności zawarcia porozumienia;

• okoliczności i sposób funkcjonowania porozumienia;

• czas trwania porozumienia;

• wskazanie roli poszczególnych przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu.

Wniosek leniency można złożyć pisemnie (elektronicznie lub listownie) jak również osobiście w siedzibie Urzędu lub jednej z jej delegatur. Należy pamiętać, że procedurą leniency może zostać objęty tylko jeden podmiot – ten, który jako pierwszy dokona zgłoszenia naruszenia do Urzędu. Jeżeli zatem w porozumieniu udział bierze trzech przedsiębiorców i dwóch z nich uda się do Urzędu z zamiarem zgłoszenia, tylko ten, który zrobi to jako pierwszy, będzie miał prawo złożenia wniosku leniency.

Co stanie się z moim zgłoszeniem?

Każde zgłoszenie, bez względu na to, jaką ścieżką zostanie złożone, jest analizowane przez pracowników Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Na tym etapie nie prowadzą oni jednak jeszcze postępowania przeciwko przedsiębiorcy, ale w sprawie – nie stawiają zarzutów, tylko badają czy faktycznie dane zachowanie spełnia warunki dla uznania go za naruszenie prawa konkurencji. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego Urząd ma obowiązek poinformować składającego zgłoszenie o wynikach swojego dochodzenia. W zależności od ścieżki, którą dokonałeś zgłoszenia, w analogiczny sposób otrzymasz odpowiedź zwrotną.

Generalna zasada brzmi, że UOKiK ma jeden miesiąc od dnia złożenia zawiadomienia, aby przyjrzeć się sprawie i udzielić odpowiedzi zgłaszającemu. Jeżeli jednak sprawa okaże się zawiła i Urząd będzie potrzebował więcej czasu, może przedłużyć termin na przekazanie informacji zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, informując o tym fakcie zawiadamiającego wraz z podaniem przyczyny przedłużenia terminu.

Podsumowanie

Wszyscy uczestnicy obrotu gospodarczego powinni przyczyniać się do dbania o przestrzeganie reguł prawa konkurencji. Istnienie konkurencji wpływa pozytywnie na rynek, gwarantując jego wzrost i postęp, a także rozwój aktywności przedsiębiorców. Dlatego tak ważne jest, aby przestrzegać i chronić reguły prawa konkurencji. Jednym ze sposobów na to, jest zgłaszanie wszelkich przejawów naruszeń do UOKiK-u. Urząd zadba, aby zgłaszający – jeżeli wyrazi taką wolę – mógł pozostać anonimowy i zbada sprawę, zmierzając do wyrugowania z rynku przejawów nieuczciwej konkurencji.