Utrzymanie płynności finansowej w przedsiębiorstwie to często nie lada wyzwanie, zwłaszcza wobec wszechobecnych zatorów płatniczych, wydłużonych terminów płatności faktur czy niewypłacalnych kontrahentów. Sytuacji przepływów finansowych w firmie nie poprawia również ewentualna blokada rachunku bankowego- wynikająca z zajęcia ze strony urzędu skarbowego, ZUS-u czy właśnie komornika. Przepisy prawa jednak w niektórych okolicznościach umożliwiają wstrzymanie postępowań egzekucyjnych. Czy restrukturyzacja jest jednym z nich?
Co to jest restrukturyzacja?
Restrukturyzacja jest to postępowanie, które jest dedykowane dla przedsiębiorców, czyli zwłaszcza osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), osób prawnych, wspólników spółek osobowych czy rolników. W ogólnym ujęciu, restrukturyzacja jest to postępowanie, które ma na celu dokonanie zmiany w strukturze aktywów i pasywów przedsiębiorstwa w taki sposób, aby uniknąć upadłości. Na gruncie praktycznym – celem restrukturyzacji jest wypracowanie układu z wierzycielami. Układ zazwyczaj polega na umorzeniu części należności restrukturyzowanego dłużnika lub rozłożeniu na bardziej preferencyjny dla dłużnika okres.
W Polsce przepisy i metody restrukturyzacji w ostatnich latach przeszły gruntowną reformę. Rozpoczęła się ona w roku 2015, poprzez uchwalenie Prawa restrukturyzacyjnego (i przeniesienie przepisów dot. restrukturyzacji z prawa upadłościowego do osobnej ustawy). Kolejna istotna zmiana nastąpiła po roku 2020, kiedy to gruntownie zreformowano zasady uproszczonej restrukturyzacji- najpierw poprzez wprowadzenie w tzw. specustawie covidowej uproszczonej restrukturyzacji (którą można było rozpocząć do grudnia 2021 roku), a następnie poprzez przeniesienie tego postępowania do Prawa restrukturyzacyjnego pod zmienioną nazwą – postępowania o zatwierdzenie układu.
Jakie są postępowania restrukturyzacyjne?
Powyżej przytoczyliśmy niektóre z rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych obecnych w polskim systemie prawnym. Prawo restrukturyzacyjne przewiduje 4 rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, które mogą posłużyć przedsiębiorcom jako narzędzia do ratowania ich biznesów. Jakie obecnie dla przedsiębiorców są dostępne rodzaje restrukturyzacji?
- postępowanie o zatwierdzenie układu,
- przyspieszone postępowanie układowe,
- postępowanie układowe,
- postępowanie sanacyjne.
Specyfika każdego z tych postępowań jest różna- niektóre z postępowań rozpoczynają się szybciej, inne dają możliwości naprawy sytuacji firmy z wieloma spornymi wierzytelnościami. W niektórych restrukturyzacjach dłużnik w zasadzie ma pełny zarząd nad swoim majątkiem (i ograniczenia tylko w zakresie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu), podczas gdy w innych rodzajach dłużnik może nawet stracić zarząd nad swoim majątkiem.
Szczegółowo rodzaje restrukturyzacji opisujemy w tym tekście, a w razie dodatkowych pytań zachęcamy do kontaktu.
Co oznacza wstrzymanie egzekucji?
Zanim przejdziemy do odpowiedzi na pytanie, która restrukturyzacja daje największą ochronę, należy wyjaśnić, co oznacza wstrzymanie egzekucji. W zasadzie posługując się terminologią z kodeksu postępowania cywilnego i prawa restrukturyzacyjnego należy wskazać, że egzekucja komornicza prowadzona w odniesieniu do restrukturyzowanego przedsiębiorcy podlega zawieszeniu.
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika oznacza, że nie będzie on podejmował nowych czynności. Komornik nie będzie dokonywał nowych zajęć, nie będzie zajmował nowego majątku czy prowadził dalej egzekucji z nieruchomości.
Wstrzymanie egzekucji nie oznacza jednak automatycznego zwolnienia rachunku bankowego przedsiębiorcy spod zajęcia. W praktyce sąd może zwolnić dany rachunek bankowy przedsiębiorcy, jednak w niektórych przypadkach na rozpatrzenie wniosku trzeba czekać nawet kilka miesięcy, co może być dalszym pogłębieniem problemów z płynnością finansową.
W praktyce wstrzymanie egzekucji może być bardzo korzystną instytucją, jeżeli przedsiębiorca chce uchronić majątek (np. wstrzymać egzekucję z kluczowej maszyny czy prywatnej nieruchomości w przypadku przedsiębiorcy prowadzącego JDG).
W jakim momencie restrukturyzacja daje ochronę?
W tym kontekście uwidocznione zostaną największe różnice między poszczególnymi typami postępowań restrukturyzacyjnych. Restrukturyzacja daje bowiem skuteczną ochronę polegającą na wstrzymaniu egzekucji dopiero po formalnym rozpoczęciu postępowania.
W przypadku sanacji, postępowania układowego i przyspieszonego postępowania układowego, postępowanie co prawda zainicjowane jest poprzezzłożenie wniosku dłużnika o otwarcie danego postępowania restrukturyzacyjnego, aczkolwiek przedsiębiorca nabywa ochronę przed egzekucją komorniczą dopiero w momencie wydania przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania. W przypadku postępowań układowych i przyspieszonych postępowań układowych, od dnia złożenia wniosku do dnia wydania ww. postanowienia i nabycia ochrony może minąć nawet kilkanaście tygodni, natomiast w przypadku sanacji, zależnie od sądu, do otwarcia postępowania może minąć nawet ponad rok. Jeżeli przeciwko przedsiębiorstwu toczy się już egzekucja komornicza, to te rodzaje postępowań mogą nie zapewnić przedsiębiorcy ochrony- od dnia złożenia wniosku do dnia otwarcia postępowania ochrona bowiem nie będzie zapewniona.
Odmiennie jest w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu. Ten rodzaj postępowania rozpoczyna się bowiem bez udziału sądu, w momencie podpisania umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, i dokonaniu obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ) o ustaleniu dnia układowego Sąd natomiast po przyjęciu układu przez wierzycieli zatwierdza go, sprawdzając jednocześnie, czy postępowanie zostało przeprowadzone zgodnie z prawem. W tym rodzaju restrukturyzacji przedsiębiorca może zyskać wstrzymanie egzekucji już nawet w ciągu kilku-kilkunastu dni. Wiele zależy od tego, ile czasu potrzebne jest ze strony restrukturyzowanego podmiotu na przygotowanie dokumentów niezbędnych do otwarcia postępowania.
Ochrona przeciwegzekucyjna trwa co do zasady do momentu prawomocnego zakończenia postępowania. W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu, jeżeli układ nie zostanie przyjęty, jest ona jednak krótsza, bowiem trwa 4 miesiące (w tym okresie dłużnik musi złożyć wniosek o zatwierdzenie układu przez sąd).
Czy restrukturyzacja daje jeszcze inną ochronę niż przeciwegzekucyjna?
Warto jednak przypomnieć, że restrukturyzacja dla dłużnika to nie tylko wstrzymanie egzekucji, chociaż ten aspekt postępowań budzi często największe zainteresowanie przedsiębiorców.
Przede wszystkim restrukturyzacja umożliwia zawarcie układu z wierzycielami. W praktyce doprowadza to do zmniejszenia salda zadłużenia nawet o kilkadziesiąt procent i w efekcie znacznego zmniejszenia comiesięcznych obciążeń finansowych przedsiębiorstwa (np wynikających z rat kredytów).
Restrukturyzacja to jednak nie tylko umorzenie należności czy rozłożenie ich na dogodniejsze raty. Przedsiębiorca może także skorzystać z instytucji zakazu wypowiadania umów o kluczowym znaczeniu dla przedsiębiorstwa. W tym kontekście dodatkowa ochrona polega na uniemożliwieniu kontrahentom przedsiębiorcy rozwiązywania najważniejszych umów w czasie trwania postępowania restrukturyzacyjnego. W praktyce ochroną można objąć np. umowę najmu, umowy na dostawę mediów, czy ramowe umowy o świadczenie usług w kontekście kluczowych kontrahentów. Ten aspekt może dać przedsiębiorcy spore bezpieczeństwo w kontekście prowadzenia działalności w trakcie restrukturyzacji.
W niektórych rodzajach restrukturyzacji także tymczasowe wprowadzenie do przedsiębiorstwa zewnętrznego specjalisty- doradcy restrukturyzacyjnego- może przynieść różne kreatywne rozwiązania (np. sprzedaż części majątku, odstąpienie od nierentownych umów itp.).
Te wszystkie działania określone powyżej mogą uchronić przedsiębiorców przed upadłością. Warto wskazać, że zgodnie z prawem restrukturyzacyjnym, restrukturyzacja to nie tylko rozwiązanie dla przedsiębiorców niewypłacalnych (czyli takich z zajęciem komorniczym, zaległościami w płatnościach sięgającymi kilka miesięcy czy pasywami przewyższającymi aktywa w sprawozdaniu finansowym od kilku lat), ale także dla przedsiębiorców, którzy są zagrożeni niewypłacalnością. Zagrożenie niewypłacalnością to np. świadomość, że w perspektywie kilku miesięcy płynność finansowa znacznie się pogorszy, lub nawet zostanie całkowicie utracona.
Podsumowanie
Każde z postępowań restrukturyzacyjnych określonych w prawie restrukturyzacyjnym daje dłużnikowi określoną ochronę przeciwegzekucyjną. Jest to zdecydowanie aspekt, na którym zależy wielu przedsiębiorcom, ponieważ rozważają oni restrukturyzację dopiero w momencie pojawienia się widma pierwszych egzekucji komorniczych czy zajęć ze strony urzędu skarbowego czy ZUS-u. Wielu dłużników zapomina jednak, że wstrzymanie egzekucji nie oznacza jednak automatycznego zwolnienia rachunku bankowego- trzeba w tym kontekście zazwyczaj podejmować dodatkowe czynności.
Restrukturyzacja to jednak nie tylko wstrzymanie egzekucji – przepisy zawierają szereg innych korzyści i możliwości w tym zakresie. Jeżeli planują Państwo poprawę sytuacji finansowej firmy poprzez restrukturyzację i zastanawiają się, który rodzaj postępowania będzie najbardziej korzystny, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią prawną.
Filip Nowaczyk
Pytania i odpowiedzi
Po formalnym rozpoczęciu postępowania restrukturyzacyjnego (które może rozpocząć nawet kilka miesięcy po złożeniu wniosku w przypadku postępowań układowych czy sanacji), egzekucja przeciwko dłużnikowi w restrukturyzacji zostaje wstrzymana. Nie oznacza to jednak automatycznego uwolnienia rachunku- w tym celu konieczne jest złożenie dodatkowego wniosku.
Wybór właściwego trybu restrukturyzacji jest bardzo istotny i nie należy w tym zakresie podejmować decyzji bez pogłębionej analizy prawnej. Przykładowo, przedsiębiorca, który ma ponad 15% zobowiązań objętych sporem (np. kwestionuje zasadność faktur), nie może otworzyć postępowania o zatwierdzenie układu i powinien restrukturyzować się poprzez przyspieszone postępowanie układowe. v
Co do zasady prowadzenie egzekucji (w tym administracyjnej) wobec przedsiębiorcy w restrukturyzacji jest niedopuszczalne. Zasadą jest jednak, że dłużnik w czasie restrukturyzacji powinien płacić bieżące (tj. powstałe po dniu układowym) należności, np. względem urzędu skarbowego czy ZUS. Brak realizowania takich zobowiązań może doprowadzić do umorzenia postępowania i wygaśnięcia ochrony przeciwegzekucyjnej.
Zaufali nam:
