Restrukturyzacja. Czym jest i kto może z niej skorzystać

Postępowanie restrukturyzacyjne zostało uregulowane w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. prawo restrukturyzacyjne. Celem wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego jest przede wszystkim ochrona dłużnika przed koniecznością ogłaszania upadłości poprzez uruchomienie różnego rodzaju mechanizmów oddłużeniowych przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów wierzycieli.

Ustawodawca określił cele postępowania restrukturyzacyjnego, jeśli chodzi o restrukturyzację zadłużenia i uregulowanie aktualnej sytuacji finansowej kredytobiorcy w art. 3 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego i obejmują one uniknięcie ogłoszenia upadłości poprzez zawarcie układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego, poprzez przeprowadzenie działań sanacyjnych.

O ile o wszczęcie postępowania upadłościowego może wnioskować zarówno dłużnik, jak i każdy z wierzycieli, w przypadku restrukturyzacji wniosek może złożyć wyłącznie dłużnik. Postępowanie restrukturyzacyjne w zależności od wybranego trybu będzie prowadzone z udziałem nadzorcy (układu lub sądowego) albo zarządcy. Decyduje o tym fakt zatrzymania władztwa nad majątkiem przez przedsiębiorcę lub jego odebranie. Najważniejsze czynności w postępowaniu realizuje sąd upadłościowy (restrukturyzacyjny).

Kto skorzysta z restrukturyzacji?

Aby dłużnik mógł wnioskować o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego musi posiadać tzw. zdolność restrukturyzacyjną, o której mowa w art. 6 ustawy. Postępowanie może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością, przy czym do definicji pojęcia niewypłacalności należy sięgnąć do ustawy prawo upadłościowe. Wszystko zależy od tego, jaka jest suma wierzytelności spornych uprawniających do podjęcia takiego postępowania restrukturyzacyjnego.

Zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego za niewypłacalnego uważa się dłużnika, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemanie w tym zakresie powstaje, jeśli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące. Jeżeli restrukturyzację planuje osoba prawna lub jednostka organizacyjna to, stosownie do art. 11 ust. 2 ustawy o utracie zdolności do wykonywania zobowiązań świadczy stan, w którym zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku, a stan ten utrzymuje się dłużej niż przez 24 miesiące.

Każdy dłużnik ma również możliwość złożenia wniosku o restrukturyzację jeśli jest przekonany, że jego sytuacja ekonomiczna doprowadzi w niedługim czasie do niewypłacalności lub sytuacja wymaga restrukturyzacja kredytu hipotecznego, który posiada, względnie jeśli już znajduje się w krajowym rejestrze zadłużonych przy otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego.

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

Obowiązujące przepisy przewidują cztery rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego. Różnią się one między sobą stopniem rygoryzmu sądowego, zakresem swobody działań uczestników postępowania, a także dostępnością – nie w każdym przypadku dłużnik może swobodnie określać rodzaj postępowania. Warunkiem skutecznego przeprowadzenia restrukturyzacji jest też możliwość pokrywania przez dłużnika bieżących kosztów związanych z postępowaniem oraz terminowa restrukturyzacja zadłużenia przez zaangażowane podmioty.

Na gruncie prawa restrukturyzacyjnego można wyróżnić:

• postępowanie o zatwierdzenie układu;

• przyspieszone postępowanie układowe;

• postępowanie układowe;

• postępowanie sanacyjne.

Postępowanie o zatwierdzenie układu to najbardziej liberalna ze wszystkich procedur. Układ jest zawierany w drodze samodzielnego zbierania głosów od wierzycieli przez dłużnika, a sąd restrukturyzacyjny jedynie go zatwierdza. Rozwiązanie nie jest dostępne, jeśli suma spornych wierzytelności przekracza 15% wierzytelności uprawnionych do głosowania nad układem. W takim przypadku otwarcie postępowania w tej formie nie jest możliwe.

W przyspieszonym postępowaniu układowym spis wierzytelności jest sporządzany i zatwierdzany w uproszczonym trybie, a ograniczenia w zakresie wierzytelności spornych są identyczne jak w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu.

Postępowanie układowe to ”pełnowymiarowe” postępowanie restrukturyzacyjne. Układ jest zawierany po sporządzeniu i zatwierdzeniu wierzytelności w trybie zwyczajnym. Również tutaj wysokość wierzytelności spornych jest ograniczona do 15% puli roszczeń uprawnionych wierzycieli.

Jeżeli żaden z powyższych trybów nie jest dostępny, np. z uwagi na zbyt dużą wysokość wierzytelności spornych w stosunku do kwoty wierzytelności uprawnionych do głosowania nad układem, dłużnik może sięgnąć po postępowanie sanacyjne. W tym przypadku zawarcie układu jest poprzedzone określonymi działaniami , które każdorazowo powinny być dopasowane do indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy. Może ono dotyczyć tak umowy kredytowej, ogłoszenia upadłości dłużnika, a także spowodować wydłużenie okresu spłaty czy wydłużenie okresu kredytowania, skutkującą płynnością finansową dla dłużnika.

Wybór właściwego rodzaju postępowania nie zawsze będzie prosty. Jednocześnie jednak sąd jest związany wnioskiem restrukturyzacyjnym i nie może, kierując się względami dłużnika, dokonać zmian w tym zakresie. Dlatego firmy, które rozważają restrukturyzację zobowiązań powinny skorzystać ze wsparcia kancelarii prawnej z wieloletnim doświadczeniem w obsłudze korporacyjnej.