Znak B na wyroby budowlane

Krajowa ustawa o wyrobach budowlanych w zakresie definicji pojęcia wyrobu budowlanego odsyła do treści rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych.

Zgodnie z art. 2 pkt 1 rozporządzenia poprzez pojęcie wyrobu budowlanego rozumie się każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych. Przykłady wyrobów budowlanych obejmują m.in.:

• Kostkę brukową;
• Kleje budowlane;
• Styropian i wełnę mineralną używane do ociepleń;
• Elementy murowe.

Z kolei zestawem są co najmniej dwa odrębne składniki (co najmniej dwóch odrębnych składników), które muszą zostać ze sobą połączone, aby możne je zastosować jako wyrób budowlany. Można powiedzieć, że wyrobem budowlanym jest więc wszystko, co ostatecznie stanie się częścią budynku lub budowli.

Przywołane wyżej rozporządzenie posługuje się pojęciami udostępniania na rynku oraz wprowadzania do obrotu, z punktu widzenia oznaczania wyrobów kluczowe znaczenie ma jednak wprowadzanie do obrotu, ponieważ to wtedy dane towary trafiają na rynek po raz pierwszy (przy zastosowanej zharmonizowanej specyfikacji technicznej).

Co w sytuacji, kiedy dla danej kategorii lub rodzaju wyrobu budowlanego nie opracowano europejskiej normy, lub europejskiej oceny technicznej? Na takim towarze nie można wprawdzie umieścić oznaczenia CE, ale dopuszcza się możliwość oznakowania go literą „B” (znak towarowy gwarancyjny B), jeżeli:

• Spełnia wymagania polskiej normy (PN);
• Posiada aprobaty techniczne.

Oznakowanie symbolem „B” jest dokonywane na podstawie przepisów ustawy o wyrobach budowlanych oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych, oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (przy wyprodukowanie wyrobu budowlanego i dostarczanie wyrobu budowlanego na rynku wyrobów budowlanych).

Szczegółowa lista rodzajów wyrobów budowlanych objętych obowiązkiem sporządzania dla nich krajowej deklaracji właściwości użytkowych znajduje się w załączniku numer I do rozporządzenia i obejmuje m.in.:

• Wyroby prefabrykowane z betonu zwykłego/lekkiego/komórkowego;
• Drzwi, okna, bramy i powiązane z nimi okucia budowlane oraz wyroby uzupełniające;
• Membrany, w tym stosowane w postaci płynnej, izolujące przed wodą lub parą wodną.

Obecnie grup wyrobów wyodrębniono niemal 40 i spełnienie podstawowych wymagań wobec którejkolwiek z nich kwalifikuje do użycia znaku B.

Podobnie jak deklaracja zgodności CE, również oznaczenie znakiem B lokuje się na wyrobie przed wprowadzeniem go do obrotu lub udostępnieniem na rynku krajowym. Znak budowlany umieszcza się bezpośrednio na wyrobie lub załączonej do niego etykiecie w sposób widoczny, czytelny i trwały.

Jeżeli dla danej grupy wyrobów nie opracowano normy PN lub obowiązujące normy nie znajdują w danym przypadku zastosowania, producent musi wystąpić o wydanie dla niego Krajowej Oceny Technicznej zgodnie z art. 9 ustawy o wyrobach budowlanych. Ocenę wydają, a także zmieniają, przedłużają i uchylają jednostki oceny technicznej albo instytuty badawcze wyznaczone przez Generalnego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Takimi placówkami jest np. Instytut Techniki Budowlanej oraz Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej. Krajową ocenę wydaje się na okres 5 lat, a jej przedłużenie następuje na wniosek i koszt zainteresowanego podmiotu.

Przeprowadzenie procedury wydania oceny krajowej warto skonsultować ze specjalistami w zakresie prawa budowlanego.

Ustawa o wyrobach budowlanych, a także rozporządzenie unijne przewidują szereg wyjątków od konieczności wykorzystywania materiałów posiadających oznaczenia B lub CE.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy dopuszcza się jednostkowe wykorzystanie wyrobów produkowanych na indywidualne zamówienie i na potrzeby konkretnego procesu budowlanego. Muszą być one wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnione, dla której producent wydał oświadczenie o zgodności danego wyrobu.

Z kolei art. 5 rozporządzenia nr 305/2011, jeżeli brak jest unijnych lub krajowych przepisów wymagające deklaracji zasadniczych charakterystyk, producent może odstąpić od sporządzania deklaracji właściwości użytkowych przy wprowadzaniu do obrotu wyrobu budowlanego objętego normą zharmonizowaną, gdy:

• Wyrób budowlany jest produkowany jednostkowo lub na zamówienie w nieseryjnym procesie produkcyjnym w odpowiedzi na specjalne zlecenie i zostaje wbudowany w jednym określonym obiekcie;
• Wyrób budowlany jest produkowany na terenie budowy w celu wbudowania go w dane obiekty budowlane;
• Wyrób budowlany jest produkowany w sposób tradycyjny lub zgodny z wymogami ochrony zabytków i w nieprzemysłowym procesie produkcyjnym w celu renowacji obiektu.

Teoretycznie jest możliwa sytuacja, kiedy dla danego rodzaju wyrobów nie opracowano specyfikacji zharmonizowanej lub zachodzi jeden z wyżej wymienionych wyjątków przy jednoczesnym braku specyfikacji krajowej. W rezultacie wyrób budowlany nie będzie miał żadnego znaku.

Producent, który wprowadza na rynek wyrób budowlany i planuje oznaczyć go symbolem B, powinien jednoznacznie określić typ wyrobu w krajowej deklaracji właściwości. Zgodnie z §2 pkt 6 polskiego rozporządzenia poprzez typ wyrobu należy rozumieć zestaw reprezentatywnych poziomów lub klas właściwości użytkowych w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk i zamierzonego zastosowania wyrobu budowlanego. Oznaczenie dokonywane przez producenta powinno być niepowtarzalne w odniesieniu do pozostałych produkowanych przez niego wyrobów.