Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego

Pojęcie transportu drogowego, zarówno krajowego, jak i międzynarodowego, zostało zdefiniowane w ustawie o transporcie drogowym [dalej” “u.t.d.”]. Zgodnie z art. 4 pkt 1 tej ustawy krajowy transport drogowy to działalność gospodarcza polegająca na przewozie osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju (wykonywania zadań zarządzającego transportem), przy czym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej musi mieć miejsce:

• jazda pojazdu;

• miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu;

• droga pokonana przez pojazd.

Z kolei międzynarodowy transport drogowy zakłada (nawet w przypadku innego przedsiębiorcy), że jazda pojazdu, między miejscem początkowym i docelowym, odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej jeśli chodzi o wykonywanie transportu drogowego.

Transport drogowy jest działalnością regulowaną, co oznacza, że do jej rozpoczęcia niezbędne jest uzyskanie zezwolenia wydanego przez właściwy organ administracyjny.

Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego uprawnia do wykonywania przewozów wyłącznie na obszarze Polski i udzielane jest na czas nieoznaczony. Zezwolenia nie można odstępować osobom trzecim ani przenosić wynikających z niego praw na osobę trzecią.

Jakie wymagania musi spełnić przedsiębiorca ubiegający się o wydanie zezwolenia?

Warunki, których spełnienie jest niezbędne do podjęcia działalności transportowej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, określa nie tylko ustawa o transporcie drogowym, ale też rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego.

Posiadanie rzeczywistej i stałej siedziby

Posiadanie siedziby oznacza, że przedsiębiorca musi dysponować lokalami, w których przechowuje dokumentację związaną z prowadzoną działalnością gospodarczą, np. umowy przewozowe, akta pracownicze, dane z tachografów. Dodatkowo baza powinna pozwalać na taką organizację pracy, aby pojazdy wykorzystywane w przewozach międzynarodowych wracały do niej przynajmniej raz na 8 tygodni. Oznacza to m.in. konieczność zagwarantowania odpowiedniej liczby miejsc postojowych. Wśród innych wymagań w tym zakresie można wymienić:

• posiadanie przynajmniej jednego pojazdu, który został zarejestrowany lub wprowadzony do ruchu i dopuszczony do użytkowania (niezależnie od tytułu prawnego, np. własność, najem, leasing);

• wykorzystanie w sposób rzeczywisty i ciągły sprzętu i urządzeń znajdujących się w lokalach do prowadzenia działań administracyjnych i handlowych oraz zarządzanie przewozami z wykorzystaniem pojazdów;

• dysponowanie liczbą pojazdów i kierowców adekwatną do skali prowadzonej działalności gospodarczej.

Przepisy unijne dodatkowo nakładają wymagania zatrudnienia personelu administracyjnego lub zarządzającego transportem posiadających odpowiednie kwalifikacje. Przedsiębiorca powinien też zadbać o infrastrukturę inną niż sprzęt techniczny, proporcjonalną do prowadzonej działalności. W praktyce będzie to zazwyczaj oprogramowanie CRM do zarządzania zasobami przedsiębiorstwa i czasem pracy kierowców.

Korzystanie z pomocy zarządzającego transportem

Przedsiębiorcy, którzy sami nie posiadają niezbędnych kwalifikacji zawodowych, mogą prowadzić przedsiębiorstwo transportowe, jeżeli zatrudnią osobę określaną jako „zarządzający transportem”. To osoba fizyczna, która zarządza w sposób ciągły i rzeczywisty operacjami transportowymi przedsiębiorcy. Musi ona mieć miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty Europejskiej.

Obowiązki zarządzającego transportem należy sprecyzować w umowie, ale zwykle będą one obejmowały:

• utrzymanie i konserwację pojazdów;

• sprawdzanie umów i dokumentów przewozowych;

• podstawową księgowość;

• przydzielanie ładunków lub usług kierowcom i pojazdom;

• sprawdzanie procedur związanych z bezpieczeństwem.

Przepisy unijne nakładają na zarządzającego transportem ograniczenia w zakresie możliwości obsługi kilku przedsiębiorstw jednocześnie. Dopuszcza się świadczenie usług na rzecz maksymalnie 4 przedsiębiorstw, wykorzystujących połączoną ze sobą flotę nie więcej niż 50 pojazdów. Poszczególne państwa członkowskie mogą zaostrzyć wymagania poprzez obniżenie podanych liczb, ale nie mogą ich zliberalizować.

Wymagania finansowe

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w zakresie transportu wymaga też spełnienia określonych wymagań finansowych, zmierzających do stworzenia rękojmi rzetelnego realizowania zobowiązań. Ustawa o transporcie drogowym zawiera enumeratywne wyliczenie dokumentów, które mogą służyć za dowód spełnienia wymagań finansowych. Zgodnie z art. 5c ust. 3 tej ustawy wymogi finansowe potwierdza się:

• rocznym sprawozdaniem finansowym;

• dokumentami potwierdzającymi:

  • dysponowanie środkami pieniężnymi w gotówce lub na rachunkach bankowych lub dostępnymi aktywami;

  • posiadanie akcji, udziałów lub innych zbywalnych papierów wartościowych;

  • udzielenie gwarancji lub poręczeń bankowych;

  • własności nieruchomości.

Rozporządzenie unijne dopuszcza też możliwość potwierdzenia zdolności finansowych poprzez przedłożenie polisy ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnej zawodowej. Artykuł 7 rozporządzenia określa minimalną sumę kapitału i rezerw, które muszą wynosić przynajmniej:

• 9 tysięcy euro na pierwszy wykorzystywany pojazd silnikowy;

• 5 tysięcy euro na każdy dodatkowy pojazd silnikowy lub zespół pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony;

• 900 euro na każdy dodatkowy wykorzystany pojazd silnikowy lub zespół pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 2,5 tony, ale nie przekracza 3,5 tony.

Wartość euro jest przeliczana po kursie z pierwszego dnia roboczego miesiąca października, opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Opłaty obowiązują od 1 stycznia kolejnego roku kalendarzowego.

Warto zwrócić uwagę, że ustawa o transporcie drogowym nakłada obowiązek dodatkowego zabezpieczenia majątkowego na przedsiębiorcę realizującego krajowy transport drogowy w zakresie przewozu rzeczy, o którym mowa w art. 5b ust. 2 pkt 1 ustawy. W tym przypadku wydanie licencji jest uzależnione od dysponowania środkami finansowymi lub majątkowymi w kwocie minimum 50 tysięcy euro (niezależnie od wymagań nałożonych przez rozporządzenie).

Dobra reputacja

Dobra reputacja przedsiębiorcy to przede wszystkim możliwość okazania zaświadczenia o niekaralności w kontekście wybranych przestępstw dotyczących m.in:

• czasu pracy i odpoczynku kierowców;

• używania urządzeń kontrolnych (tachografów cyfrowych);

• maksymalnej masy i wymiarów pojazdów używanych do transportu;

• uchylania się od opodatkowania;

• zatajania prowadzenia działalności gospodarczej lub jej rozmiaru;

• nierzetelnego wystawiania (lub niewystawiania) faktur;

• dokonywania sprzecznego z prawem nabycia lub dostaw wewnątrzwspólnotowych towarów.

Warunek dobrej reputacji musi być spełniony nie tylko w momencie składania wniosku, ale także w całym okresie prowadzenia działalności gospodarczej. Wymagania dotyczą szerokiego kręgu podmiotów, w tym:

• przewoźnika drogowego;

• osób zarządzających firmą;

• osoby zarządzającej transportem na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorcą.

Obowiązek niekaralności w kontekście wybranych przestępstw (np. przeciwko wiarygodności dokumentów, bezpieczeństwu w komunikacji, warunkom pracy i płacy) dotyczy również członków organu zarządzającego spółką, osób zarządzających lub przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą.