Windykacja wierzytelności we Włoszech

Jak przebiega windykacja długów w Republice Włoch?

W przypadku niezapłaconych kwot z tytułu faktur i innych należności, szczególnie ważne jest, aby wierzyciel wiedział, jakie możliwości ma do wyboru. Etap pozasądowy może stanowić możliwość uniknięcia kosztów ewentualnego postępowania sądowego i jednocześnie zaspokojenia roszczenia w części lub w całości. Trzeba mieć na uwadze, iż w przypadku, gdy dłużnik jest solidną i wypłacalną osobą prawną, proces sądowy może być najlepszym rozwiązaniem pozwalającym na uzyskanie pełnego zaspokojenia roszczeń wierzyciela.

Jak przebiega windykacja długów w Republice Włoch? Jakie są możliwości wierzyciela w takiej sytuacji i co można zrobić, gdy mimo licznych monitów dłużnik nie płaci? W tym artykule przedstawimy Państwu przegląd procesu windykowania wierzytelności na Półwyspie Apenińskim, w tym główne problemy prawne, które mogą się pojawić. Oczywiście każdy przypadek jest inny i warto skonsultować się ze sprawdzoną kancelarią prawną, która specjalizuje się w rynku włoskim, w celu wyboru najwłaściwszej strategii w indywidualnej, konkretnej sytuacji.

Etapy odzyskiwania należności we Włoszech, podobnie jak w Polsce, dzielą się fazę pozasądową i sądową. Choć zakres odzyskiwania długów we Włoszech reguluje głównie włoski Kodeks cywilny, określający zasady i procedury, to obowiązuje także wiele innych przepisów, które należy wziąć pod uwagę w tym włoskie prawo upadłościowe, włoski kodeks konsumencki czy włoskie prawo prywatne. Zawsze wskazane jest, aby najpierw próbować dochodzić swoich roszczeń drogą polubowną, aby uniknąć długotrwałej procedury sądowej, a więc skrócić czas odzyskania należnych kwot oraz zmniejszyć ryzyko, że dłużnik stanie się w międzyczasie niewypłacalny lub ogłosi upadłość. Należy pamiętać, iż konieczne jest posiadanie odpowiedniej dokumentacji, gdyż aby ściągnąć dług, wierzyciel musi być w stanie przedstawić dowód na istnienie długu, który mogą stanowić np. faktury lub umowy. Jeśli taka dokumentacja nie jest dostępna, podjęcie działań, w ramach procedury sądowej, może być utrudnione. Trzeba wskazać przede wszystkim, iż aby móc ubiegać się o odzyskanie należnych kwot, roszczenie — zgodnie z włoskim prawem — musi być przede wszystkim:

• pewne — muszą istnieć wystarczające dowody na istnienie roszczenia;
• płynne — wysokość roszczenia musi być pewna lub możliwa do określenia;
• wymagalne — termin zapłaty musi upływać i być wolny od warunków.

Wezwanie do zapłaty we Włoszech

Pozasądowe postępowanie windykacyjne we Włoszech stanowi wstępny etap, którego celem jest zaproszenie dłużnika do uregulowania swojej sytuacji polubownie. Pierwszym krokiem jest zebranie wszystkich niezbędnych informacji, czyli m.in.:

1. na czym opiera się roszczenie,
2. czy istnieje umowa lub pisemne porozumienie między stronami, faktury, czeki lub weksle itp.

Na podstawie zebranych informacji przygotowujemy pismo monitujące, w którym wzywamy dłużnika do naprawienia swojego stanowiska w określonym terminie. Celem tego pisma jest sprawdzenie, czy dłużnik jest gotów zapłacić to, co nam się należy, czy też ma jakieś zastrzeżenia.

Należy podkreślić, iż aby rozpocząć proces windykacji we Włoszech, wierzyciel musi doręczyć dłużnikowi formalne wezwanie do spełnienia świadczenia, w którym oprócz opisu swojego roszczenia, wskaże termin na spłatę długu, w praktyce od 7 do 15 dni, po którego upływie skieruje sprawę na drogę postępowania sądowego. Zazwyczaj wezwanie wskazuje 15 dni na zapłatę, ale w przypadku małych kwot może być skrócone do mniejszej ilości (nawet do zaledwie 3 lub 5 dni). Pismo musi zostać wysłane listem poleconym (wł. lettera raccomandata) lub na uwierzytelniony adres e-mail dłużnika, czyli certyfikowaną skrzynkę poczty elektronicznej we Włoszech tzw. PEC. Czynność ta jest konieczna, aby przerwać bieg przedawnienia dochodzenia należności. Ponadto wezwanie to wyznacza moment, od którego zaczynają być naliczane odsetki za zwłokę. Pismo nie musi być co prawda skierowane przez włoskiego adwokata (wł. avvocato), ale jednak wsparcie ze strony kancelarii prawnej pokazuje dłużnikowi powagę zamiarów wierzyciela i bliskość działań prawnych.

Po 10 dniach od doręczenia wezwania, wierzyciel musi złożyć kopię wezwania w sekretariacie sądu i zarejestrować sprawę: w tym momencie włoski wymiar sprawiedliwości dowiaduje się o sporze. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby powód — inicjator postępowania — rozmyślił się i po wysłaniu wezwania zrezygnował ze zgłaszania sprawy do sądu. W takim przypadku postępowanie nie ma kontynuacji.

Po upływie terminu do spełnienia świadczenia określonego w wezwaniu mogą zaistnieć następujące działania:

1) wykonanie zobowiązania;

2) zakwestionowanie części kwoty roszczenia;

3) zakwestionowanie całej kwoty roszczenia;

4) brak odpowiedzi.

Przedawnienie

W sprawach związanych z windykacją bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na przedawnienie, które ustanawia limit czasowy dla odzyskania długu. Jeżeli od momentu powstania wierzytelności do momentu podjęcia przez wierzyciela działań zmierzających do jej odzyskania (poprzez pismo ponaglające lub wezwanie do zapłaty) upłynie zbyt dużo czasu, istnieje ryzyko, że starszych wierzytelności nie będzie można już dochodzić z powodu ich przedawnienia. Termin przedawnienia roszczenia jest różny w zależności od rodzaju roszczenia i tytułu prawnego, na którym się ono opiera. Co do zasady we Włoszech okres przedawnienia dla odzyskania długu wynosi 10 lat, choć istnieją wyjątki.

Negocjacje

W przypadku sporu co do części lub całości roszczenia, wierzyciel ma jeszcze jedno wyjście: rozpocząć negocjacje w celu zawarcia ugody i w konsekwencji samoistnej zapłaty. Moment ten ma szczególne znaczenie, gdyż nawet jeśli nie zaspokaja w całości roszczenia wierzyciela, to pozwala na odrzucenie zarzutów dłużnika i jednoczesne uzyskanie częściowej natychmiastowej zapłaty, co pozwala uniknąć długotrwałego czasu postępowania sądowego, kosztów sądowych i prawnych oraz ryzyka niewypłacalności, upadłości lub niezadowalającego postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika. Gdy negocjacje zakończą się propozycjami akceptowalnymi dla obu stron, następuje sformalizowanie pisemnej ugody.

Mediacja we Włoszech

Ostatnią przedsądową drogą odzyskania długu od dłużnika jest mediacja, która — w przypadku kwot poniżej 50 000 euro — jest obowiązkowa, aby móc złożyć pozew. Wierzyciel musi złożyć wniosek do organu w mieście właściwego sądu, który zwołuje strony na konfrontację, której celem jest znalezienie polubownego rozwiązania. Pierwsze spotkanie kosztuje 40 euro. Jeśli dojdzie do porozumienia, mediatorowi należy wówczas wypłacić honorarium. Sporządzamy wówczas pisemne i wiążące strony porozumienie. Gdy jednak odmówi zapłaty lub zakwestionuje roszczenie i nie uda się wypracować porozumienia, konieczne jest wystąpienie do sądu, inicjujące tzw. etap sądowy.

Proces sądowy we Włoszech

Jeżeli odzyskanie wierzytelności w fazie pozasądowej jest niemożliwe ze względu na brak konsensusu w spornych kwestiach lub brak odpowiedzi dłużnika, wierzyciel może wnieść sprawę do właściwego sądu. Pozwy o nakaz zapłaty, nazywane we Włoszech pozwami windykacyjnymi, są rozpatrywane przez sądy cywilne. Sama procedura jest bardzo podobna do tej w Polsce, gdyż wierzyciel także tam musi przedstawić dowody na istnienie długu, takie jak faktury lub umowy, a sąd wydaje wyrok nakazujący dłużnikowi spłatę długu.Faza sądowa może przebiegać w różny sposób w zależności głównie od tego, czy roszczenie opiera się na dowodach pisemnych (faktury, czeki, wyciągi bankowe itp.), czy też roszczenie jest trudniejsze do udowodnienia.

W przypadku papierów wartościowych (czeków lub weksli) roszczenie staje się wymagalne w momencie jego zapadalności. Jeżeli dłużnik nie dokona zapłaty, roszczenie może być natychmiast wyegzekwowane poprzez tytuł egzekucyjny, a w razie potrzeby postępowanie egzekucyjne, powszechnie zwane zajęciem, które prowadzi do przymusowej sprzedaży majątku dłużnika.

W przypadku roszczeń, niezawartych w wyżej wspomnianych tytułach (papiery wartościowe), jednak popartych dokumentacją (np. fakturami, pisemnymi umowami itp.), możliwe jest wystąpienie o wydanie dekretu nakazowego. Zatem najpierw wszczyna się procedurę w celu szybkiego odzyskania roszczenia poprzez złożenie wniosku o wydanie dekretu, która umożliwia wydanie przez sąd orzeczenia wyłącznie na podstawie dokumentacji przedstawionej przez wierzyciela, jeśli zostanie uznana za wystarczającą, i w dość krótkim czasie, bez konieczności przeprowadzania kontradyktoryjnych przesłuchań między stronami. Dekret nakazowy jest zatem nakazem zapłaty wydawanym przez sędziego inaudita altera parte.

W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku sędzia nakazuje dłużnikowi zapłatę w terminie 40 dni lub, w przypadku tymczasowej egzekucji, natychmiastowo. W pewnych przypadkach ustanowionych przez prawo sąd nakazuje, aby dekret był natychmiastowo i tymczasowo wykonalny. Wówczas wierzyciel może natychmiast, bez konieczności czekania czterdziestu dni, przystąpić do doręczenia nakazu i, jeśli to konieczne, do rozpoczęcia postępowania egzekucyjnego. Każda podjęta egzekucja ma charakter tymczasowy. Czynnością przygotowawczą do zajęcia jest nakaz zajęcia, będący formalnym aktem, w którym wierzyciel nakazuje, za pośrednictwem komornika, zapłatę należnych kwot. Dłużnik ma 10 dni od doręczenia nakazu zajęcia na zapłacenie, gdyż w przeciwnym razie, po upływie tego terminu, wierzyciel może wszcząć przymusową egzekucję przez zajęcie.

Po wydaniu dekretu nakazowego wierzyciel musi go doręczyć dłużnikowi, który będzie miał czterdzieści dni na:

• zapłacenie;
• wniesienie sprzeciwu.

Jeśli dłużnik nie złoży w terminie sprzeciwu, czyli nie odwoła się od wyroku, i/lub nie zapłaci w wyznaczonym terminie, decyzja staje się ostateczna, a wierzyciel może wszcząć postępowanie egzekucyjne (nakaz, zajęcie, przymusowa sprzedaż majątku) i na podstawie dekretu nakazowego przystąpić do egzekwowania przysługujących mu zaległych wierzytelności. W sytuacji, gdy jednak wniesie w terminie sprzeciw od nakazu zapłaty, rozpoczyna się postępowanie zwykłe, które zakończy się wydaniem wyroku potwierdzającego lub uchylającego dekret.

Należy wskazać, iż w transgranicznych stosunkach handlowych na terenie UE istnieje przyspieszona procedura wydawania nakazu w formie europejskiego nakazu zapłaty, który pozwala wierzycielowi wystąpić do właściwego sądu w państwie członkowskim o zapłatę żądanych kwot. Jeżeli dłużnik nie spełni roszczenia na koniec okresu 40 dni, wierzyciel może wszcząć procedurę egzekucyjną na podstawie nakazu, który stał się tytułem wykonawczym.

Zwykłe postępowanie w zakresie dochodzenia roszczeń, które może trwać ponad 2 lata, jest jedyną opcją w przypadku bardziej złożonych stosunków handlowych i sporów.Przed rozpoczęciem postępowania sądowego przeciwko dłużnikowi warto sprawdzić jego wypłacalność, czyli czy z ekonomicznego punktu widzenia jest on w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. W pierwszej kolejności należy więc dokonać weryfikacji w zakresie możliwości ekonomicznych, finansowych i majątkowych dłużnika, a więc np.:

• czy posiada nieruchomość lub zarejestrowane ruchomości (samochody, motocykle, łodzie itp.),
• czy otrzymuje wynagrodzenie,
• czy dysponuje rachunkiem bankowym?

Jeżeli bowiem dłużnik nie posiada wystarczających środków na zaspokojenie roszczenia, wszczęcie postępowania sądowego byłoby stratą czasu i pieniędzy, gdyż nie doszłoby do skutecznego wytoczenia powództwa.

Egzekucja wierzytelności we Włoszech

W ramach tego postępowania dłużnik zostaje przymusowo pozbawiony swojego majątku w celu zaspokojenia roszczenia wierzyciela. Pierwszą czynnością jest zajęcie, którego dokonuje się za pośrednictwem komornika sądowego.Art. 474 włoskiego Kodeksu postępowania cywilnego nakazuje, że do wszczęcia egzekucji potrzebny jest tytuł wykonawczy oraz tytuł egzekucyjny. Istnieje kilka możliwości wyegzekwowania wyroku we Włoszech. Jedną z powszechnych metod jest zwrócenie się do sądu o wydanie nakazu zajęcia majątku dłużnika. Sąd wyznaczy wtedy komornika, który zajmie aktywa i sprzeda je na aukcji w celu uregulowania długu. Inną metodą jest zwrócenie się do sądu o wydanie nakazu zajęcia wynagrodzenia lub rachunku bankowego dłużnika. Należy pamiętać, że istnieją ścisłe zasady i procedury, które muszą być przestrzegane, aby wyegzekwować wyrok we Włoszech. Istnieją ograniczenia co do kwoty, która może zostać zajęta z konta bankowego lub pensji dłużnika limity czasowe na złożenie pozwów egzekucyjnych.

Tytuł wykonawczy jest reprezentowany przez czek, weksel lub pismo potwierdzone notarialnie, lub instytucje równoważne, albo w tzw. dekrecie nakazowym. Dekret nakazowy to formalny nakaz zapłaty wydany przez właściwy organ sądowy stwierdzający istnienie określonej i ściągalnej wierzytelności. W rzeczywistości handlowej nakaz stanowi pierwszą czynność w odzyskiwaniu długu, ponieważ faktura handlowa jest dokumentem stanowiącym najczęściej podstawę do wydania nakazu. Kolejnym przygotowującym do egzekucji jest tytuł wykonawczy, czyli ostateczne wezwanie do zapłaty na drodze polubownej, zawierające ostrzeżenie, że w przypadku braku zapłaty podjęte zostaną działania egzekucyjne.

Po uzyskaniu i doręczeniu przez wierzyciela dwóch wyżej wymienionych pism można przystąpić do faktycznej egzekucji zaległej płatności. We Włoszech istnieją cztery główne grupy zajęć komorniczych, tzn.:

1. Zajęcie ruchomości w siedzibie dłużnika: dotyczy to niezarejestrowanych ruchomości dłużnika obecnych w siedzibie przedsiębiorcy lub jej oddziale.
2. Zajęcie hipoteki u osób trzecich: zajęciu podlegają wierzytelności dłużnika wobec różnych podmiotów. Jest to niewątpliwie forma egzekucji, która przynosi (korzyści kosztowe) najwięcej w zakresie odzyskiwania należności; wystarczy powiedzieć, że możliwe jest zajęcie wierzytelności wobec instytucji kredytowych.
3. Zajęcie nieruchomości: dotyczy nieruchomości dłużnika wynikających z rejestrów publicznych. Jest to najbardziej bezpieczne zajęcie, ale też najdłuższe i najdroższe, ponieważ rozpoczyna się od wyceny nieruchomości, a następnie jej sprzedaży. Ten rodzaj zajęcia jest zalecany tylko w przypadku odzyskiwania dużych długów.
4. Zajęcie pojazdu: wszystkie pojazdy we Włoszech są zarejestrowane w PRA (publiczny rejestr pojazdów), brać pod uwagę działanie egzekucyjne jest wzorowane na zajęciu nieruchomości, ale dotyczy mienia ruchomego. Z punktu widzenia kosztów i korzyści, w pewnych sytuacjach jest to dobra strategia odzyskiwania długu.
5. W ostateczności wierzyciel, któremu nie uda się odzyskać swojej należności w drodze czynności egzekucyjnych, może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika z wysokimi karami dla dłużnika. Ten ostatni sposób postępowania niejednokrotnie prowadzi do najlepszych efektów.

Każda ze wskazanych powyżej czynności egzekucyjnych zakłada po stronie wierzyciela wiedzę o majątku podlegającym zajęciu, gdyż odnalezienie majątku dłużnika jest najtrudniejszym elementem windykacji, jednak ustawodawca oddał do dyspozycji wierzyciela podstawowe narzędzie w trybie art. 492 bis włoskiego Kodeksu cywilnego, czyli wniosek o poszukiwanie drogą telematyczną majątku podlegającego zajęciu. Procedura ma formę sądowego upoważnienia do wystąpienia do urzędu skarbowego, który wystawia dokument wskazujący wszystkie aktywa i pasywa oraz nieruchomości dłużnika. Dzięki temu instrumentowi odzyskiwanie długów jest łatwiejsze i bezpieczniejsze.

Podsumowanie

Należy wskazać, iż dochodzenie wierzytelności we Włoszech jest trudnym zagadnieniem z uwagi na wiele prawnych i praktycznych kwestii, które należy uważnie rozważyć, co wymaga dokładnego zrozumienia wymogów prawnych i proceduralnych. Windykatorzy we Włoszech stosują różne sposoby odzyskiwania długów, w tym działania pozasądowe, takie jak negocjacje i mediacje, a w następnej kolejności działania prawne, czyli wystąpienie na drogę sądową. Negocjacje są często pierwszą próbą i polegają na osiągnięciu porozumienia z dłużnikiem w sprawie spłaty długu w ratach lub w całości. Inną opcją jest także mediacja, która polega na wykorzystaniu neutralnej strony trzeciej, zwykle profesjonalnego mediatora, w celu ułatwienia rozwiązania problemu między dłużnikiem a wierzycielem. Jeśli negocjacje i mediacje nie przyniosą rezultatu, konieczne może być podjęcie działań prawnych. Zazwyczaj polega to na złożeniu pozwu o zapłatę do sądu, który we Włoszech nazywamy skargą, która jest jedynym sposobem na wydanie przez sąd nakazu spłaty długu przez dłużnika. W niektórych przypadkach sąd może również nakazać zajęcie majątku dłużnika w celu zaspokojenia długu.

Mając dłużnika we Włoszech, warto zadbać o profesjonalne wsparcie w całym procesie ze strony profesjonalistów, aby zapewnić sobie podjęcie wszystkich niezbędnych kroków w celu odzyskania długu w sposób terminowy, ponieważ przyjmując odpowiednią strategię, możliwe jest skuteczne odzyskanie niezapłaconych należności. Niezbędna jest w takiej sytuacji stała i ścisła współpraca z doświadczonymi prawnikami specjalizującymi się w windykacji, którzy posługują się biegle językiem polskim i włoskim, co zapewni brak problemów w zakresie zrozumienia aspektów zagranicznego procesu windykacji.

Zaufali nam: