Windykacja należności, gdy dłużnik ma siedzibę za granicą (Europejski Nakaz Zapłaty)

Odzyskanie należności od dłużnika, który ma siedzibę w jednym z państw członkowskich może odbyć się na podstawie uwspólnionych regulacji, które w każdym kraju będą wyglądały podobnie.

Oczywiście wierzyciel może również wytoczyć powództwo przed sądem właściwym według prawa obcego, ale wymaga to znajomości porządku prawnego w konkretnym państwie, praktyki sądowniczej i orzecznictwa. Prowadzenie takiego sporu najlepiej powierzyć kancelarii prawnej z doświadczeniem w prowadzeniu zagranicznych sporów sądowych.

Co warto wiedzieć o windykacji należności w krajach UE?

Europejski nakaz zapłaty

Europejski nakaz zapłaty to rodzaj orzeczenia sądowego, który można stosować wyłącznie w sprawach cywilnych i handlowych. Procedura obejmuje wyłącznie bezsporne i wymagalne roszczenia pieniężne.

Wydania nakazu można żądać w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej z wyłączenie Danii.

Warto wskazać, że szczegółowe warunki wydania europejskiego nakazu zapłaty mogą być różne w poszczególnych krajach. Dotyczy to przede wszystkim opłaty od pozwu, dokumentów, które należy załączyć do pozwu, a także sposobu składania dokumentów.

Szczegóły dotyczące jurysdykcji sądowej precyzuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji oraz uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.

Co do zasady pozew należy kierować przed sąd kraju, w którym kontrahent ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, ale rozporządzenie wprowadza wiele wyjątków od tej reguły, które wynikają m.in. z umowy zawartej przez strony lub ustalonego miejsca spełnienia świadczenia.

Pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty musi być złożony na specjalnym formularzu A, stanowiącym załącznik nr I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1896/2006 z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty. Zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia pozew powinien zawierać:

• nazwy stron, ich przedstawicieli oraz oznaczenie sądu;

• kwotę roszczenia (z oznaczeniem roszczenia głównego, odsetek, kar umownych i kosztów);

• stawkę odsetek wraz ze wskazaniem, za jaki okres są one dochodzone;

• uzasadnienie roszczenia oraz odsetek;

• opis dowodów na poparcie roszczenia;

• okoliczności uzasadniające właściwość sądu;

• uzasadnienie transgranicznego charakteru sprawy.

Nakaz zapłaty jest zwykle wydawany w terminie 30 dni i doręczany pozwanemu, który ma prawo do złożenia sprzeciwu z wykorzystaniem formularza F w załączniku VI do rozporządzenia w terminie 30 dni od dnia doręczenia nakazu zapłaty.

Europejski Tytuł Egzekucyjny

Innym rozwiązaniem jest europejski tytuł egzekucyjny uregulowany w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 805/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych.

Na mocy wydanego Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego wierzyciel może bezpośrednio domagać się spełnienia świadczenia od dłużnika mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim z wyłączeniem Danii. Nie ma potrzeby prowadzenia ponownego postępowania, a także ubiegania się o klauzulę wykonalności.

Organy egzekucyjne działające na mocy takiego tytułu nigdy nie badają zasadności roszczenia (art. 21 ust. 2 rozporządzenia), ale koncentrują się na odzyskaniu należności. Nadanie wyrokowi lub ugodzie zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego odbywa się na wniosek wierzyciela w oparciu o art. 7951 k.p.c.

Podobnie jak europejski nakaz zapłaty, Europejski Tytuł Egzekucyjny dotyczy wyłącznie spraw cywilnych i handlowych. Europejski ustawodawca w obu przypadkach wprost wyłączył spod rozporządzeń możliwość egzekwowania w sposób uproszczony roszczeń:

• skarbowych;

• celnych;

• administracyjnych;

• dotyczących odpowiedzialności państwa za działania lub zaniechania władzy publicznej (łac. acta de iure imperii);

• dotyczących stanu cywilnego, stosunków małżeńskich, testamentów i dziedziczenia;

• upadłościowych, likwidacyjnych lub dotyczących podobnych postanowień;

• z ubezpieczeń społecznych;

• z arbitrażu.

Jeżeli spośród wymienionych w tytule egzekucyjnym spełnia wymagania rozporządzenia właściwy sąd nada częściowy tytuł egzekucyjny.

Składając w państwie członkowskim orzeczenie sądowe z Europejskim Tytułem Egzekucyjnym, wierzyciel musi załączyć do niego następujące dokumenty zgodnie z art. 20 rozporządzenia:

• odpis orzeczenia, które spełnia warunki dla uznania jego autentyczności;

• odpis zaświadczenia Europejskiego Trybunału Egzekucyjnego, które spełnia warunki dla uznania jego autentyczności;

• transkrypcję zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego lub jego tłumaczenie na język urzędowy państwa członkowskiego lub jeden z języków urzędowych jeśli jest ich kilka.

Organ egzekucyjny odmawia wykonania orzeczenia na wniosek dłużnika na podstawie art. 21 rozporządzenia jeżeli nie da się ono pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w państwie członkowskim pod warunkiem, że:

• wcześniejsze orzeczenie zostało wydane w odniesieniu do tego samego przedmiotu sporu i dotyczyło tych samych stron;

• wcześniejsze orzeczenie zostało wydane w państwie członkowski wykonania lub spełnia warunki konieczne dla jego uznania w państwie członkowski wykonania;

• niemożność pogodzenia orzeczeń nie było nie mogło być podniesione w formie zarzutu w postępowaniu sądowym w państwie członkowskim wykonania.

Składający nie ma obowiązku przedkładania żadnego zabezpieczenia ani kaucji.

Europejski nakaz zabezpieczenia na rachunku bankowym

Wierzyciel może skorzystać również z europejskiego nakazu zabezpieczenia, który odbiera dłużnikowi możliwość wyzbywania się majątku, a tym samy chroni wierzyciela przed nieotrzymaniem świadczenia. W rezultacie prowadzenie dalszych działań egzekucyjnych jest skuteczne.

Jest to stosunkowo nowe rozwiązanie wprowadzone na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 655/2014 z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiające procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia dochodzenia transgranicznych wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych.

Nakaz zabezpieczenia powoduje zablokowanie środków znajdujących się na rachunku bankowym do oznaczonej w nim wysokości. Dłużnik nie ma możliwości dysponowania tą kwotą, może jedynie przekazać ją wierzycielowi.

Europejski nakaz zabezpieczenia dotyczy wyłącznie transgranicznych spraw cywilnych i handlowych. Stanowi alternatywę dla krajowych mechanizmów zabezpieczenia roszczenia i nie może być stosowany jednocześnie z nimi. Jest uznawany w każdym państwie członkowskim poza Danią i nie wymaga przeprowadzania żadnej odrębnej procedury weryfikacyjnej.

Uzyskanie nakazu jest możliwe jeszcze przed wszczęciem postępowania, ale wierzyciel musi udowodnić, że istnieje ryzyko:

• wydania, ukrycia lub zniszczenia majątku;

• zbycia składników majątku po zaniżonej wartości.

Przed wydaniem nakazu wierzyciel musi wpłacić kaucję, która pokryje ewentualne straty dłużnika wskutek niezasadnego zajęcia rachunku bankowego. Postępowanie zabezpieczające jest bardzo szybkie, a decyzja w sprawie wydania nakazu zapada już po 5 lub 10 dniach w zależności od tego, czy wierzyciel dysponuje tytułem wykonawczym. Kolejnym wymogiem jest wszczęcie postępowania w określonym terminie.

Odzyskiwanie należności nie musi być skomplikowane ani długotrwałe. Warto jednak powierzyć je profesjonalistom.