Uproszczona likwidacja spółki

Co do zasady z uproszczonej likwidacji mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność w formie:

• spółki jawnej;
• spółki partnerskiej (przez odesłanie do przepisów o sp.j.);
• spółki komandytowej (przez odesłanie do przepisów o sp.j).

Możliwość odpowiedniego stosowanie przepisów w zakresie uproszczonej likwidacji potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 maja 2016 r., sygn. II CSK 573/15 (w stosunku do spółki komandytowej). Model likwidacji uproszczonej nie znajdzie jednak zastosowania w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej, której funkcjonowanie i likwidacja są częściowo regulowane przez przepisy o spółce akcyjnej.

W przypadku spółki jawnej podstawą prawną uproszczonej likwidacji jest art. 67 §1 k.s.h., który stanowi, że wspólnicy mogą przewidzieć inny sposób zakończenia działalności spółki, niż te określone w art. 58 k.s.h, czyli:

• przyczyny przewidziane w umowie spółki;
• jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
• ogłoszenie upadłości spółki;
• śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
• wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
• prawomocne orzeczenie sądu

Ten „inny sposób” to właśnie podjęcie uchwały o zakończeniu działalności spółki, ale z pominięciem przepisów o likwidacji.

Na czym polega uproszczenie likwidacji?

Wybierając likwidację w trybie uproszczonym, wspólnicy nie muszą zawiadamiać o jej wszczęciu KRS. To dodatkowe ułatwienie dla spółek prowadzących pełną księgowość, ponieważ ciąży na nich mniej wymagań sprawozdawczych.

Nie ma również konieczności posługiwania się zmodyfikowaną nazwą wskazującą na otwarcie likwidacji, pozostaje ona bez zmian.

Kluczowe znaczenie ma fakt, że pominięcie kodeksowej likwidacji pozwala zachować dotychczasowy model reprezentacji spółki oraz utrzymać udzieloną prokurę (która przy standardowej likwidacji wygasa). Oznacza to, że wspólnicy nie muszą typować likwidatorów.

Spółka może zostać wykreślona bez wcześniejszego zaspokojenia wierzycieli (z tzw. długami), co oczywiście nie zamyka im prawa do dochodzenia swoich roszczeń.

Jak przebiega uproszczona likwidacja w spółce jawnej?

Decyzję o rezygnacji z tradycyjnej procedury likwidacyjnej wspólnicy mogą podjąć w dowolnym momencie funkcjonowania spółki. Nie ma przeciwwskazań, aby stosowną uchwałę podjąć nawet po wystąpieniu przesłanki uzasadniającej wszczęcie postępowania likwidacyjnego wskutek wystąpienia jednego ze zdarzeń, o których mowa w art. 58 k.s.h. Przepisy nie wymagają również, aby taki zapis znalazł się w umowie. Kluczowe znaczenie dla powodzenia uproszczonej likwidacji ma jednomyślność wszystkich wspólników.

Co ciekawe Sąd Najwyższy wskazał, że o uproszczonej likwidacji można zadecydować nawet wtedy, gdy podjęto już uchwałę o zakończeniu działalności spółki w drodze likwidacji (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2020 r., sygn. I CSK 552/18).

Należy jednak zwrócić uwagę, że w sytuacji, kiedy umowa spółki została wypowiedziana przez jej wierzyciela lub ogłoszono upadłość wspólnika porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki po zaistnieniu powodu jej rozwiązania, wymaga zgody odpowiednio wierzyciela, lub syndyka, stosownie do art. 67 §2 k.s.h.

Procedura uproszczonej likwidacji opiera się na ustaleniach poczynionych przez wspólników, dotyczących:

• sprzedaży majątku spółki;
• odzyskania wierzytelności oraz spłaty długów;
• zarządzania spółką w okresie kończenia działalności;
• podział pozostałego majątku między wspólników.

Oczywiście swoboda w realizacji tych etapów nie oznacza, że wspólnicy mogą działać z pokrzywdzeniem interesu wierzyciela. Nadal więc obowiązują ogólne kodeksowe zasady dotyczące np. osobistej, subsydiarnej i nieograniczonej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Wynika to z faktu, że rezygnacja z pełnej likwidacji to ustalenie mające charakter wewnętrzny, obowiązujący wyłącznie między wspólnikami.

O szczegółowym przebiegu uproszczonej likwidacji wspólnicy decydują każdorazowo, określając zakres czynności, które muszą zostać podjęte, aby osiągnąć cel w postaci wykreślenia podmiotu z KRS. Przykładowe działania mogą prowadzić np. do.:

• zbyciu wszystkich składników przedsiębiorstwa osobie trzeciej;
• przyznaniu przedsiębiorstwa jednemu ze wspólników z obowiązkiem rozliczenia się względem pozostałych wspólników;
• podziale majątku spółki pomiędzy wspólników bez ich sprzedaży.

Jeśli wspólnikom zależy, aby całość przedsiębiorstwa, obejmująca zarówno aktywa jak i pasywa przeszła na jednego ze wspólników lub osobę trzecią należy pamiętać o dochowaniu niezbędnych formalności. Zwykle obejmą one nie tylko umowy przenoszące własność rzeczy lub praw, ale także pasywa. W takiej sytuacji niezbędne jest przejęcie długu przez sukcesora.

Trudno wskazać najlepszą metodę zakończenia działalności, ponieważ wiele zależy od indywidualnej sytuacji spółki, jej zadłużenia, płynności aktywów i dalszych planów biznesowych. Warto zasięgnąć również porady kancelarii prawnej co do ewentualnego przekształcenia podmiotowego, które może okazać się atrakcyjnym wyborem.