Umorzenie postępowania UOKiK. Kiedy jest możliwe?

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji zgłoszeniu Prezesowi UOKiK-u podlega zamiar koncentracji, w wyniku którego:

• łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 miliarda euro;

• łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 milionów euro.

Stosownie do art. art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji obowiązek zgłoszenia koncentracji dotyczy:

• połączenia co najmniej dwóch samodzielnych przedsiębiorców;

• przejęcia bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym, lub więcej przedsiębiorcami przez jednego, lub więcej przedsiębiorców;

• utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy;

• nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy, jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z 2 lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej równowartość 10 milionów euro.

Nie wszystkie rodzaje koncentracji podlegają zgłoszeniu PrezesowiUOKiK-u. Zgodnie z art. 14 ustawy o ochronie konkurencji obowiązek ten nie dotyczy:

• przejęcia kontroli nad przedsiębiorcą, jeżeli jego obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie przekroczył w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających zgłoszenie 10 milionów euro;

• powstania przedsiębiorcy w wyniku połączenia lub przekształcenia, jeżeli jego obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie przekroczył w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających zgłoszenie 10 milionów euro;

• przejęcia kontroli nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami należącymi do tej samej grupy kapitałowej wraz z jednoczesnym nabyciem należącego do nich mienia, jeżeli ich obrót lub obrót wygenerowany wskutek nabycia mienia nie przekroczył w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających zgłoszenie 10 milionów euro na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

• czasowego objęcia akcji lub udziałów przez instytucję finansową w celu ich odsprzedaży pod warunkiem, że odsprzedaż nastąpi w terminie 1 roku od dnia objęcia akcji lub udziałów, a instytucja finansowa nie będzie wykonywała przysługujących z nich praw w celu innym niż przygotowania ich do zbycia;

• czasowego objęcia przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności;

• koncentracji, do której doszło w toku postępowania upadłościowego z wyłączeniem sytuacji, kiedy przejmujący jest konkurentem upadłego lub należy do grupy kapitałowej złożonej z jego konkurentów;

• koncentracji przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.

Postanowienie umarzające postępowania Prezes UOKiK-u wydaje zarówno wtedy, gdy przedsiębiorca zgłaszający zamiar koncentracji wycofał zgłoszenie, kiedy umowa będąca podstawą koncentracji wygasła, jak i wtedy, gdy samo zgłoszenie nie było wymagane, ale omyłkowo i niezasadnie wszczęto postępowanie.

Zgodnie z §8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie zgłoszenia zamiaru koncentracji przedsiębiorców zgłoszenie zamiaru koncentracji podlega opłacie stałej w wysokości 5 tysięcy złotych.

Przedsiębiorca, który zamierza zgłosić koncentracji Prezesowi UOKiK, powinien rozważyć skorzystanie z pomocy kancelarii prawnej z doświadczeniem z zakresu stosowania prawa ochrony konkurencji, która nie tylko pomoże ocenić, czy zgłoszenie jest niezbędne, ale również przygotuje stosowną dokumentację.

Odstąpienie od nałożenia kary

Postanowienie o umorzeniu postępowania może również zapaść w przypadku, kiedy przedsiębiorca dopuścił się określonych naruszeń wskazanych w ustawie, ale Prezes UOKiK-u zadecydował, że uchybienia miały marginalny charakter, który nie uzasadnia nakładania kary pieniężnej na podstawie art. 106 ust. 2, art. 107 lub 108 ustawy o ochronie konkurencji.

Zgodnie z art. 106 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji, kara finansowa może zostać nałożona w przypadku umyślnego lub nieumyślnego:

• podania nieprawdziwych danych we wniosku o zgłoszeniu zamiaru koncentracji lub wniosku o wydłużenie terminu na sprzedaż akcji lub udziałów;

• nieudzielenia informacji w toku postępowania na żądanie Prezesa UOKiK-u albo przekazanie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd;

• utrudnianie lub uniemożliwianie przeprowadzenia kontroli albo przeszukania, w tym niewykonywanie ustawowych obowiązków.

Wysokość kary w tych przypadkach może wynieść nawet równowartość 50 milionów euro.

Zgodnie z art. 107 ustawy kara pieniężna może być również nałożona w wysokości do równowartości 10 tysięcy euro za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu decyzji, postanowień lub wyroków sądowych dotyczących:

• praktyk ograniczających konkurencję;

• praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;

• niedozwolonych postanowień wzorców umownych;

• koncentracji.

W tych przypadkach karę można nakładać dopiero od daty wskazanej w decyzji.

Sankcja może być nałożona również na osobę pełniącą funkcję kierowniczą albo wchodzącą w skład organu zarządzającego w wysokości do 50-krotności przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli osoba ta:

• nie wykonuje decyzji, postanowień lub wyroków, o których mowa w art. 107;

• nie zgłosiła zamiaru koncentracji, jeżeli był on wymagany;

• utrudnia lub uniemożliwia rozpoczęcie kontroli albo przeszukania.

Kara może być nałożona też na osobę upoważnioną przez kontrolowanego przedsiębiorcę, posiadacza lokalu mieszkalnego, pomieszczenia, nieruchomości lub środka transportu, jeżeli uniemożliwiają oni lub utrudniają przeprowadzenie kontroli albo przeszukania.

Kara do 20 tysięcy złotych może być nałożona na osobę, która bezprawnie skopiowała dokumenty będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub wykorzystała je w celu innym niż związany z toczącym się postępowanie, a także postępowaniem karnym lub karno-skarbowym.

Sankcja do 5 tysięcy złotych może być nałożona na:

• świadka za nieuzasadnioną odmowę złożenia zeznań lub nieuzasadnione niestawiennictwo;

• biegłego za nieusprawiedliwioną odmowę złożenia opinii, nieusprawiedliwione opóźnienie w złożeniu opinii lub niestawiennictwo.

Korzystając z usług doświadczonych prawników, we wszystkich tych przypadkach można uzyskać postanowienie o umorzeniu postępowania.

Przejęcie sprawy przez Komisję Europejską

Przejęcie sprawy przez Komisję Europejską może nastąpić w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorców.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 rozporządzenia, Komisja Europejska może zająć się samodzielnie sprawą zgodnie z treścią unijnych przepisów albo przekazać sprawę w całości lub w części do rozpoznania państwu członkowskiemu do rozpoznania zgodnie z porządkiem krajowym, jeżeli:

• koncentracja grozi znaczącym zakłóceniem konkurencji na rynku państwa członkowskiego;

• koncentracja zakłóciłaby konkurencję na rynku państwa członkowskiego.

W sytuacji, kiedy sprawę kognicją obejmie Komisja Europejska, Prezes UOKiK musi umorzyć postępowanie.

Analogicznie prezentuje się rozstrzygnięcie sprawy przez organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego. Występująca w takim przypadku negatywna przesłanka procesowa powagi rzeczy osądzonej powoduje, że inne państwo wspólnoty nie może już dalej procedować w danym przedmiocie.

Umorzenie postępowania w sprawie zatorów płatniczych

Możliwość umorzenia postępowania pojawia się również na gruncie ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (tzw. ustawa o zatorach płatniczych). Zgodnie z art. 13c tej ustawy postępowanie prowadzi Prezes UOKiK-u.

Materialnoprawną podstawę umorzenia stanowi art. 13u ustawy, zgodnie z którym Prezes Urzędu umarza postępowanie w drodze postanowienia w przypadku, gdy nie stwierdzi nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez stronę postępowania.

Pojęcie nadmiernego opóźnienia w spełnieniu świadczenia zostało zdefiniowane w art. 13b ust. 2 ustawy o zatorach płatniczych i dotyczy sytuacji, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie wynosi co najmniej 2 miliony złotych. Regulację stosuje się wobec przedsiębiorców niebędących podmiotami publicznymi:

• przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców wraz z podmiotami wyłączonymi z zakresu tej ustawy;

• podmioty objęte ustawą Prawo zamówień publicznych w art. 4, 5 i 6;

• osoby wykonujące wolny zawód;

• oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;

• przedsiębiorców z obszaru UE, EFTA, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej.

Umorzenie postępowania przez Prezesa UOKiK oznacza, że strona postępowania nie zostanie obciążona karą finansową, która w niektórych przypadkach może sięgnąć nawet kilkudziesięciu milionów euro. W toku postępowania przed Urzędem warto rozważyć korzystanie z wykwalifikowanej obsługi prawnej, która pomoże w opracowaniu i realizacji strategii procesowej.