Przeniesienie kosztów windykacji na dłużnika

PRZENIESIENIE KOSZTÓW WINDYKACJI OD DŁUŻNIKA – NA CZYM POLEGA

ZAKRES PODMIOTOWY PRZENIESIENIA KOSZTÓW WINDYKACYJNYCH – CZYLI KTO MOŻE SKORZYSTAĆ ?

Przeniesienie kosztów windykacji na dłużnika zarówno w zakresie zryczałtowanej kwoty rekompensaty, jak i w zakresie przewyższającym ww. stałą rekompensatę zgodnie z art. 2 ustawy, możliwe jest jedynie między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY PRZENIESIENIA KOSZTÓW WINDYKACYJNYCH – CZYLI CZEGO KONKRETNIE MOŻE DOTYCZYĆ ?

Przepis art. 10  ustawy przewiduje dwa rodzaje roszczeń, a mianowicie:

1. roszczenie o zryczałtowaną kwotę rekompensaty odzyskiwania należności ( 10 ust. 1ustawy) oraz
2. roszczenie o zwrot poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających ww. kwotę ( 10 ust. 1ustawy)

KOSZTY WINDYKACJI W WYSOKOŚCI ZRYCZAŁTOWANEJ REKOMPENSATY Z ART. 10 UST. 1 USTAWY

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy przewiduje, że od dnia nabycia przez wierzyciela uprawnienia do naliczania odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie należności wynikającej z umowy przysługiwać mu będzie, bez konieczności wezwania, kwota tzw. stałej rekompensaty w wysokości wyrażonej w złotych równowartości zależnej od niezapłaconego zadłużenia w granicach kwot 40, 70 albo 100 euro według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Art.  10.  [Zwrot kosztów odzyskiwania należności]

1. Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

1) 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;

2) 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;

3 )100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

1a. Równowartość kwoty rekompensaty, o której mowa w ust. 1, jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego rekompensata za koszty odzyskiwania należności, przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione[1].

KOSZTY WINDYKACJI PRZEWYŻSZAJĄCE ZRYCZAŁTOWANĄ REKOMPENSATĘ Z ART. 10 UST. 2 USTAWY

Przepis art. 10 ust. 2 ustawy stanowi, że w przypadku gdy koszty odzyskania należności, czyli wydatki, które poniósł wierzyciel dochodząc należnej mu kwoty przekroczą kwotę stałej rekompensaty, wierzyciel będzie miał możliwość uzyskania na drodze sądowej zwrotu wszelkich wydatków, jakie poniósł w związku z próbą odzyskania należności, w tym kosztów postępowania sądowego[2].

Art.  10.  [Zwrot kosztów odzyskiwania należności]

2. Oprócz kwoty, o której mowa w ust. 1, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.

Rekompensata kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy następuje na zasadach ogólnych dotyczących roszczeń odszkodowawczych. Zatem na wierzycielu ciąży obowiązek wykazania:

1. szkody oraz jej wysokości oraz
2. adekwatnego związku przyczynowego między szkodą (poniesionymi kosztami odzyskiwania należności) a zwłoką pozwanego w spełnieniu świadczenia pieniężnego z transakcji handlowej.

POJĘCIE „REKOMPENSATY” I JEJ WYSOKOŚĆ PRZEWYŻSZAJĄCA KWOTĘ ZRYCZAŁTOWANĄ Z ART. 10 UST. 2 USTAWY

Ustawowe pojęcie „rekompensaty” z art. 10 ust. 2 ustawy zdaniem Sądu Najwyższego[3] nie oznacza, że obejmuje ona każdy koszt wierzyciela związany z dochodzeniem należności z transakcji handlowej. Kluczowe bowiem dla wykładni ww. pojęcia jest:

1. sformułowanie „w uzasadnionej wysokości” oraz
2. odniesienie do transponowanych przepisów unijnych (art. 6 ust. 3 dyrektywy 2011/7/UE), które przewidują, że zwrot wierzycielowi kosztów odzyskiwania należności przewyższających ryczałtową kwotę 40-100 euro powinien następować w rozsądnej wysokości, zgodnie zasadą „uczciwej rekompensaty”.

Sąd Najwyższy stwierdził, że idea rozwiązania statuowanego przez art. 10 ust. 2 ustawy zakładała zatem ocenę przez sąd orzekający zgłoszonego żądania wierzyciela z perspektywy celowości ponoszenia kosztów odzyskiwania należności oraz racjonalności ustalania wysokości tychże kosztów (zasądzenie rekompensaty wyłącznie w uzasadnionej wysokości). W konsekwencji sąd może w całości oddalić zgłoszone żądania wobec stwierdzenia, że dochodzone roszczenie obejmuje w pełnym zakresie poniesione przez wierzyciela w sposób niecelowy i nieracjonalny koszty odzyskiwania należności albo dokonać zasądzenia w części adekwatnej do stwierdzonych w okolicznościach faktycznych konkretnej sprawy celowych i racjonalnych kosztów związanych z odzyskaniem przez wierzyciela należności z transakcji handlowej.

Obowiązkiem zwrotu zatem objęte będą również tzw. koszty “zewnętrzne” wierzyciela, tj. np. wynagrodzenie prowizyjne wypłacone w związku ze skorzystaniem z obsługi kancelarii prawnej lub firmy windykacyjnej w celu odzyskania należności. Punktem natomiast wyjścia dla oceny “rozsądności” rekompensaty związanej z kosztami usług prawnika lub firmy windykacyjnej powinno być odniesienie wynagrodzenia wypłaconego przez wierzyciela do rynkowych stawek przyjmowanych przy świadczeniu usługi windykacji dla konkretnego typu wierzytelności.

WYDANIE NAKAZU ZAPŁATY W POSTĘPOWANIU NAKAZOWYM

W związku z treścią art. 10 ustawy zmieniona została odpowiednio również ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) w zakresie przepisów regulujących postępowanie nakazowe. Mianowicie art. 485 § 2¹ k.p.c. w obecnym brzmieniu stanowi, że sąd wydaje nakaz zapłaty m.in. na podstawie dołączonych do pozwu dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy.

Art. 485 [Podstawy wydania nakazu zapłaty]

• 2¹ Sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 118 i 1649), odsetek w transakcjach handlowych określonych w tej ustawie lub rekompensaty, o której mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy, oraz na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 tej ustawy.

ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE SPEŁNIANE W CZĘŚCIACH A KOSZTY ODZYSKIWANIA NALEŻNOŚCI

Warto również wskazać na art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy, który stanowi, że jeżeli strony transakcji handlowej umówiły się na spełnianie świadczenia pieniężnego w częściach, to uprawnienie do kwoty rekompensaty oraz zwrotu poniesionych kosztów odzyskiwania należności, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy, przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części.

Art.  11.  [Świadczenia częściowe]

1. Strony transakcji handlowej mogą ustalić w umowie harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, pod warunkiem że ustalenie takie nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.
2. Jeżeli strony transakcji handlowej ustaliły w umowie, że świadczenie pieniężne będzie spełniane w częściach, uprawnienie do:

1)odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1,

2)kwoty, o której mowa w art. 10 ust. 1, oraz zwrotu poniesionych kosztów odzyskiwania należności, o których mowa w art. 10 ust. 2

– przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części.

[1] Uchwała Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2015 r., III CZP 94/15.

[2] Ibidem.

[3] Uchwała Sądu Najwyższego z 12 grudnia 2019 r., III CZP 48/19.

FAQ