Czym jest spółka komandytowa i w jakim biznesie się sprawdzi?

Co to jest spółka komandytowa?

Spółka komandytowa jest jednym z rodzajów spółek osobowych prawa handlowego. Została uregulowana w kodeksie spółek handlowych w artykułach od 102 do 124, choć zakres stosowanej regulacji będzie w tym przypadku szerszy z uwagi na odpowiednie stosowanie wielu przepisów dotyczących spółki jawnej.

Zgodnie z definicją, spółka komandytowa jest spółką osobowa mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczeń przynajmniej jeden ze wspólników (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

O ile więc komplementariusze odpowiadają na takich samych zasadach jak wspólnicy spółki jawnej (odpowiedzialność całym majątkiem, solidarna ze spółką i pozostałymi komplementariuszami i subsydiarna względem spółki), w przypadku komandytariuszy granicę odpowiedzialności wyznacza suma komandytowa w umowie spółki (umowa spółki komandytowej i odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej czy do prowadzenia spraw spółki komandytowej i działalności gospodarczej w oparciu o kodeks spółek handlowych i umowę spółki komandytowej za zobowiązania spółki całym spółki wkład jeśli chodzi o zawarcie umowy spółki).

Suma komandytowa jest wartością wyrażoną kwotowo, która powinna być określona indywidualnie dla każdego komandytariusza. Wyłączenie jego odpowiedzialności następuje w granicach wniesionego wkładu. Jeśli jest on równy lub wyższy od sumy komandytowej, co do zasady odpowiedzialność komandytariusza nie powstanie. W przypadku, kiedy wkład jest niższy, odpowiedzialność wprawdzie występuje, ale ogranicza się do różnicy między wartością wkładu a sumą komandytową. Jeśli wkład zostanie zwrócony, odpowiedzialność powstaje w stosownym zakresie.

To właśnie dualizm wspólników stanowi najbardziej charakterystyczną cechę spółki komandytowej. Nie wystarczy, że jej skład musi być przynajmniej dwuosobowy. Musi w nim znajdować się przynajmniej po jednym wspólniku każdego typu. Treść umowy spółki komandytowej została wskazana w art. 105 k.s.h. i obejmuje:

• firmę i siedzibę spółki;
• przedmiot działalności spółki;
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
• oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartość;
• oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli.

Do zawarcia umowy wymagane jest zachowanie formy aktu notarialnego, chyba że wspólnicy zadecydują o założeniu spółki za pośrednictwem systemu teleinformatycznego S24. To prostsze, szybsze i nieco tańsze rozwiązanie, ale wiąże się z wieloma ograniczeniami, m.in. brakiem możliwości wniesienia przez wspólników innych wkładów niż pieniężne.

Jakie są różnice w pozycji komplementariusza i komandytariusza?

Przyjęcie statusu komplementariusza lub komandytariusza wiąże się z określonymi obowiązkami po stronie każdego ze wspólników. Nie jest jednak dopuszczalne połączenie tych statusów ze sobą. Poprzez zmianę umowy spółki można jednak doprowadzić do zmiany statusu komandytariusza na komplementariusza. Wiąże się to nie tylko ze zmianami w zakresie odpowiedzialności, ale także w przedmiocie sposobu opodatkowania.

Podstawowe prawa i obowiązki komplementariusza oraz komandytariusza

Do zadań komplementariuszy należy przede wszystkim prowadzenie spraw i reprezentacja spółki. Jeśli chodzi o komandytariuszy, to:

• mają oni prawo reprezentować spółkę wyłącznie jako pełnomocnicy na podstawie i w granicach udzielonego pełnomocnictwa;
• nie mogą oni prowadzić spraw spółki, chyba że taka kompetencja została im przypisana na mocy umowy spółki

Wprowadzając taki podział obowiązków i uprawnień, ustawodawca kierował się tym, że skoro komandytariusze nie ponoszą pełnej odpowiedzialności za działania spółki, nie powinni mieć na nie bezpośredniego wpływu. W określonych sytuacjach to ograniczenie przestaje jednak obowiązywać. Kiedy komandytariusz odpowiada na takich samych zasadach jak komplementariusz?

Pełna odpowiedzialność komandytariusza powstanie w sytuacji, kiedy nie ujawnił on osobom trzecim, że działa w imieniu spółki lub przekroczył zakres takiego umocowania. Takim przypadkiem będzie również umieszczenie imienia i nazwiska lub firmy z nazwie spółki komandytowej (co do zasady powinni znajdować się w niej wyłącznie komplementariusze).

Obie grupy wspólników mają prawo do zysku z tym zastrzeżeniem, że w przypadku komplementariuszy przepisy mówią o prawie równym bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Jeśli zaś chodzi o komandytariuszy, uczestniczą oni w zyskach proporcjonalnie do wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że umowa stanowi inaczej. Analogicznie prezentuje się udział w stratach.

Czy forma spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa jest nadal popularna?

Przez lata polscy przedsiębiorcy chętnie korzystali z konstrukcji polegającej na utworzeniu spółki komandytowej, w której jedynym komplementariuszem była osoba prawna w postaci spółki z o.o. (popularne sp. z o.o. sp. k.). Pozwalało to na połączenie ze sobą niskiego opodatkowania charakterystycznego dla spółki osobowej z ograniczeniem odpowiedzialności w zasadzie do majątku spółki z o.o., a ewentualnie do majątków członków jej zarządu. Począwszy od 2021 r. to rozwiązanie nie jest już niestety atrakcyjne dla biznesu. Co takiego zmieniło się w obowiązujących przepisach?

Najpóźniej z datą 1 maja 2021 r. wszystkie spółki komandytowe stały się podatnikami podatku CIT i są one obowiązane do zapłaty podatku dochodowego na takich samych zasadach, jak spółka z.o.o. Oznacza to, że bazowa stawka CIT wynosi 19%. Ze stawki preferencyjnej 9% mogą skorzystać wyłącznie „mali podatnicy”, czyli – zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT – podmioty, których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 milionów euro. przeliczonej według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego.

Wspólnicy spółki kapitałowej, którzy otrzymali wypłatę dywidendy, zobowiązani są zapłacić od niej 19-procentowy podatek PIT. Dodatkowo podatkiem CIT opodatkowany jest też komplementariusz (spółka z o.o.), który nie ma zbyt wielu możliwości zmniejszenia obciążenia. W rezultacie „spółka z o.o. sp.k.” jest opodatkowana trójstopniowo – dwukrotnie na gruncie ustawy o CIT oraz na płaszczyźnie PIT.

Wspólnicy spółki komandytowej mogą wprawdzie odliczyć składki (społeczną od przychodu, a zdrowotną od podatku), ale konieczne jest zapewnienie, że będą oni otrzymywali wynagrodzenie z innych źródeł niż wyłącznie zyski kapitałowe. W praktyce oznacza to konieczność zatrudnienia wspólnika na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, a to oznacza dla spółki kolejne obciążenia.

Co warto wiedzieć o opodatkowaniu spółki komandytowej?

Spółki komandytowe stały się podatnikami podatku CIT (19% lub 9%). Z momentem wypłaty wspólnikom zysku, powstaje także opodatkowanie PIT stawką 19%. Zarówno komplementariusze, jak i komandytariusze mają jednak możliwość skorzystania z preferencji podatkowych. Jak one wyglądają?

Odliczenie w przypadku komplementariusza

Komplementariusze mają prawo skorzystać z mechanizmu odliczenia. Polega on na tym, że od kwoty podatku 19%, który miałby zapłacić komplementariusz odejmuje się przypadającą na niego część podatku CIT zapłaconego przez spółkę, która odpowiada zyskowi wspólnika. Efektywne opodatkowanie komplementariusza będzie więc odpowiednio niższe, w zależności od tego, jaki podatek CIT płaci spółka:

• jeśli jest to bazowa stawka CIT 19%, to komplementariusz w ogóle nie zapłaci podatku od zysku;
• jeżeli będzie to CIT preferencyjny 9%, efektywna stawka opodatkowania wyniesie około 17,5%, a więc nieco niżej od bazowego opodatkowania.

Odliczenie w przypadku komandytariusza

Z kolei w przypadku komandytariuszy, zgodnie z art. 22 ust. 4e ustawy o CIT, zwalnia się od podatku dochodowego kwotę stanowiącą 50% przychodów uzyskanych z tytułu udziału w zyskach w spółce komandytowej mającej siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie więcej jednak niż 60 tysięcy złotych w roku podatkowym, odrębnie w przypadku udziału w zyskach w każdej spółce komandytowej.

Należy jednocześnie wskazać, że również w tym przypadku ustawodawca stara się zniechęcić wspólników spółki komandytowej do tworzenia spółki z o.o. będącej jej komplementariuszem. Preferencyjnego odliczenia nie stosuje się do komandytariuszy, którzy:

• posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów lub akcji w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będącej komplementariuszem tej spółki komandytowej;
• jest członkiem zarządu spółki będącej komplementariuszem w spółce komandytowej albo posiada udziały w takiej spółce;
• jest podmiotem powiązanym z członkiem zarządu lub wspólnikiem posiadającym udziały w spółce będącej komplementariuszem.

Opodatkowanie spółki komandytowej może być więc teoretycznie atrakcyjne dla komplementariuszy, pod warunkiem, że spółka płaci CIT 19%, a dla komandytariuszy, jeżeli ich zysk nie przekracza 120 tysięcy złotych rocznie, czyli kwoty odpowiadającej pierwszemu progowi podatkowemu.

Jednym ze stosowanych rozwiązań, które pozwalają na zmniejszenie opodatkowania, jest zamiana statusu komandytariusza na komplementariusza, ale pociąga to za sobą zwiększone ryzyko odpowiedzialności prawnej i jej nieograniczony charakter. W określonych sytuacjach spółka komandytowa może też skorzystać z tzw. estońskiego CIT, aby odsunąć w czasie moment powstania zobowiązania podatkowego.

Skonstruowanie umowy spółki w taki sposób, aby uwzględnić w maksymalnym stopniu obowiązujące rozwiązania, nie jest proste i wymaga kompleksowego spojrzenia na przepisy, ale także interpretacje podatkowe i orzecznictwo sądów. Warto zlecić taką analizę kancelarii prawnej doświadczonej w obsłudze sektora korporacyjnego.

Jak wygląda ZUS w spółce komandytowej?

Wspólnicy spółki komandytowej podlegają składkom ZUS (społecznej oraz zdrowotnej), ale nie mają możliwości skorzystania z preferencyjnego obliczania ubezpieczeń (np. mały ZUS lub ZUS preferencyjny).

Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych status wspólnika spółki komandytowej stanowi odrębny tytuł do ubezpieczeń zrównany z prowadzeniem działalność gospodarczej. Minimalny wymiar składki społecznej to 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, ale możliwe jest zadeklarowanie wyższej podstawy wymiaru.

W przypadku składki zdrowotnej należności wynosi 9% prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia i nie można o tę kwotę obniżyć należnego podatku. Co więcej, pojawia się konieczność zapłaty podwójnej składki zdrowotnej, jeśli obok statusu komplementariusza lub komandytariusza wspólnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą albo jest wspólnikiem w spółce, która nie podlega podatkowi CIT (np. spółce jawnej składającej się wyłącznie z osób fizycznych.

W jakim biznesie sprawdzi się spółka komandytowa?

Spółka komandytowa może wywoływać pewne skojarzenia ze spółką cichą. W tym drugim przypadku nie można jednak mówić o formie organizacyjno-prawnej, a o pewnego rodzaju założeniu biznesowym, które odzwierciedla się wyłącznie w wewnętrznych stosunkach między wspólnikami.

Spółka komandytowa sprawdzi się wszędzie tam, gdzie pojawia się potrzeba „odizolowania” i ochrony jednego lub większej liczby wspólników od zajmowania się sprawami spółki. Często bywa tak, że komandytariusze de facto finansują działanie spółki, służą wsparciem merytorycznym i udostępniają know-how, choć tak naprawdę ich odpowiedzialność (suma komandytowa) jest ukształtowana na niskim poziomie, który nie generuje zagrożenia nawet w przypadku niepowodzenia biznesowego.

Warto w tym miejscu wskazać, że obowiązujące przepisy nie wskazują na minimalną, ani na maksymalną wysokość sumy komandytowej. W doktrynie wykształciło się jednak stanowisko zgodne z którym nie może ona kształtować się na symbolicznym poziomie (np. 1 zł). Prowadziłoby to bowiem do obejścia przepisów dotyczących odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki i nie stwarzało żadnego zabezpieczenia dla wierzycieli.

Spółkę komandytową można wykorzystać praktycznie w każdej branży – od budowlanej, przez usługi marketingowe, aż po biznes IT i usługi prawne. Dwa rodzaje statusów wspólników pozwalają też na wygodne rozłożenie zakresu praw i obowiązków związanych z funkcjonowaniem spółki – nie musi to od razu prowadzić do całkowitego „wyłączenia z życia” spółki komandytariuszy.

Spółka komandytowa – pomimo objęcia jej podatkiem dochodowym od osób prawnych – może okazać się atrakcyjną alternatywą dla przedsiębiorców szukających sposobów na optymalizację podatkową ze względu na mechanizmy odliczeń przewidziane dla poszczególnych grup wspólników. Korzyści płynące z jej utworzenia warto skonsultować ze specjalistami, którzy w holistyczny sposób przeanalizują założenie gospodarcze wspólników i doradzą korzystny model postępowania.

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam: