Przedawnienie długów – podstawowe informacje

Czym jest przedawnienie długu?

Nierzadko wierzyciele zbyt późno nabierają świadomości o istnieniu należności lub też odwlekają rozpoczęcie czynności windykacyjnych, które wydają im się męczące i kosztowne. W praktyce jednak dużo ryzykują. Jeżeli bowiem w porę nie rozpoczną starań o odzyskanie długu, może dojść do jego przedawnienia. Co to właściwie dla nich oznacza?

Przedawnienie jest instytucją prawa cywilnego, uregulowaną w art. 117 Kodeksu cywilnego. Jest to możliwość uchylenia się przez dłużnika od konieczności uiszczenia długu, po upływie określonego terminu. Słowo “możliwość” nie jest w tym kontekście użyte bezpodstawnie. Samo bowiem przedawnienie jest formą zarzutu. Oznacza to, że dłużnik w przypadku prowadzonej wobec niego windykacji może powołać się na istnienie przedawnienia, aby uchylić się od konieczności zapłaty. Sam dług będzie jednak istniał dalej, ale wierzyciel nie będzie miał możliwości zobligowania dłużnika do jego uiszczenia.

Kiedy przedawniają się długi?

Odpowiedź na pytanie, po ilu latach przedawniają się długi, znajdziemy w art. 118 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata . Jeżeli dług został stwierdzony prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, wówczas zastosowanie znajduje art. 125 KC, zgodnie z którym roszczenie takie przedawnia się z upływem sześciu lat, a roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat (przerwanie biegu przedawnienia i następuje przedawnienie długu bankowego przedawnienie długów z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na koniec terminu przedawnienia przypada bieg przedawnienia o przedawniony dług i spłaty długu).

Jakie przepisy szczególne ustalają zatem inne terminy przedawnienia, aniżeli przepis z art. 118 i 125 KC? Dla przykładu wskazać można m.in.:

• 
  art. 229 KC: Roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się
  
  
  z upływem roku
  
  
  od dnia zwrotu rzeczy.
  
• art. 541 KC:
  Wynikające z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej, minimalnej lub wynikowej roszczenie sprzedawcy o dopłatę różnicy ceny, jak również roszczenie kupującego o zwrot tej różnicy przedawnia się
  
  
  z upływem roku
  
  
  od dnia zapłaty.
  
• art. 554 KC:
  Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z
  
  
  upływem lat dwóch
  
  ;
  
• 
  art. 751 pkt 1) KC [dot. umowy zlecenia]:
  
  
  Z upływem lat dwóch
  
  
  przedawniają się roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
  
• 
  art. 778 KC: Roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się
  
  
  z upływem roku
  
  
  od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany.
  

Wierzyciele, którzy zastanawiają się, czy ich roszczenie przypadkiem nie uległo już przedawnieniu, mogą nie zdawać sobie sprawy w jaki sposób liczyć przedawnienie długu. Termin, kiedy przedawnia się dług, należy bowiem liczyć od dnia kiedy staje się on wymagalny. Roszczenie wymagalnie to takie, którego termin spłaty już upłynął. Ponadto, ustawodawca w art. 120 KC wskazuje: jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Oczywiście, także w tym przypadku znajdziemy przepisy szczególne, które inaczej definiują początek biegu terminu dla przedawnienia danego długu. Dla przykładu warto wskazać np. art. 803 § 2 KC, który stanowi, że termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki – od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach – od dnia wykonania zlecenia.

Z kolei koniec terminu, zgodnie z art. 118 KC zdanie drugie, przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Taka zasada funkcjonuje w polskim porządku prawnym od stosunkowo niedawna – weszła w życie dopiero w 2018 roku. Wcześniej “główny” termin przedawnienia roszczeń wynosił 10 lat, a samo roszczenie ulegało przedawnieniu dokładnie po upływie okresu przedawnienia. Obecnie, co do zasady okres przedawnienia to 6 lub 3 lata (lub okres wskazany w przepisach szczególnych) wydłużony do ostatniego dnia roku kalendarzowego tego roku, w którym termin przedawnienia upływa (bieg przedawnienia długu z tytułu kary umownej przewidzianej w podstawowy termin przedawnienia długu i jak odzyskać przedawniony dług gdy termin przedawnienia i termin płatności oraz skutki przedawnienia długu jak i fakt przedawnienia długu sprawiają że dług jest przedawniony bo długi przedawniają sie przy przedawnieniu długu).

Zobacz również: Windykacja trzeciodłużników – na czym polega?

Czy wszystkie długi się przedawniają?

Odpowiedź na pytanie, czy każdy dług się kiedy przedawni, jest przecząca. Zgodnie bowiem z przepisami i doktryną, przedawnieniu ulegają tylko cywilnoprawne roszczenia majątkowe – i to też nie wszystkie. Z całą pewnością przedawnieniu ulegają roszczenia z zobowiązań natury finansowej takiej jak: kredyty, pożyczki, mandaty, zobowiązania podatkowe, należności z faktur i rachunków. Z kolei przedawnieniu nie ulegają m.in. roszczenia niemajątkowe, roszczenia alimentacyjne czy wynikające z prawa własności do nieruchomości.

Czym jest przerwanie lub zawieszenie przedawnienia długu?

Przerwanie i zawieszenie przedawnienia długu, to dwie instytucje które wpływają na czas trwania okresu przedawnienia. Z pierwszą z nich mamy do czynienia w sytuacji, gdy pewne zdarzenie powoduje, że bieg terminu przedawnienia zaczyna liczyć się od nowa. Art. 123 KC wprost stanowi, że bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia lub przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Taką okolicznością jest
m.in.
wezwanie (sądowe) dłużnika do zawarcia ugody, wytoczenie powództwa czy wszczęcie egzekucji. Taką okolicznością będzie również uznanie długu, o którym mogą Państwo przeczytać więcej w artykule:
Czym jest uznanie długu i jakie powoduje skutki?

Tymczasem z zawieszeniem przedawnienia mamy do czynienia wówczas, gdy z uwagi na jakąś okoliczność, upływ terminu przedawnienia jest wstrzymany, ale nie zaczyna biec na nowo. Art. 121 KC stanowi, że zawieszenie przedawnienia następuje m.in.

• co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody,
• co do roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji,
• co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.

Po przeminięciu okoliczności, z uwagi na którą przedawnienie uległo zawieszeniu,

Czym różni się przedawnienie od wygaśnięcia długu?

Należy pamiętać, że w praktyce rozróżniamy dwie instytucje: przedawnienie długu i jego wygaśnięcie. Różnią się one od siebie zasadniczo. Przedawnienie zobowiązania nie oznacza bowiem, że przestaje ono istnieć, o czym zostało już wspomniane powyżej. Przedawnienie oznacza tylko, że dłużnik może uchylić się od zadośćuczynienia takiemu zobowiązaniu, jeśli podniesie wobec wierzyciela zarzut przedawnienia.

Tymczasem z wygaśnięciem mamy do czynienia w sytuacji, gdy dług dosłownie znika – przestaje istnieć. Takie wygaśnięcie może przybrać w praktyce dwie formy: z zaspokojeniem wierzyciela oraz bez zaspokojenia. Do wygaśnięcia długu, w wyniku którego wierzyciel zostaje usatysfakcjonowany, dochodzi w sytuacji, gdy dłużnik na przykład wzajemne potrąca długu z wierzytelnościami, które posiada wobec wierzyciela, lub następuje odnowienie długu (dłużnik zobowiązuje się spełnić inne świadczenie, w miejsce dotychczasowego). Wygaśnięcie zobowiązania z jednoczesnym brakiem satysfakcji po stronie wierzyciela następuje z kolei między innymi, gdy zwolni on dłużnika ze zobowiązania, lub dłużnik nie ma możliwości świadczenia z uwagi na wystąpienie siły wyższej, po spełnieniu dodatkowych warunków formalnych.

W obu wskazanych powyżej przypadkach, dotyczących wygaśnięcia długu, wierzyciel nie ma już prawa dochodzić należności – w odróżnieniu od przedawnienia, gdy to dłużnik ma prawo podnosić zarzut i uchylić się od spłaty.

Zobacz również: Windykacja na koszt dłużnika – kiedy jest możliwa?

Podsumowanie

W kwestii dochodzenia i przedawniania się długów, króluje zasada “nieznajomość prawa szkodzi”. Po pierwsze, szkodzi wierzycielowi, który w przypadku spóźnienia naraża się na ewentualny brak otrzymania zadośćuczynienia swojemu roszczeniu. Może także szkodzić dłużnikowi – jeżeli ten w porę nie spostrzeże, że przysługuje mu zarzut przedawnienia, straci szansę na uwolnienie się od zobowiązania. W każdym zatem przypadku, gdy tylko mają Państwo wątpliwości związane z wierzytelnościami oraz ich dochodzeniem, nasi prawnicy są gotowi aby służyć Państwu radą i wsparciem. Zachęcamy zatem do kontaktu z Kancelarią.

Zobacz również: Windykacja w transporcie – jak dochodzić długów w branży TSL

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam: