Postępowanie układowe – czym się charakteryzuje i jakie są różnice względem innych rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych.

Restrukturyzacja zgodnie z ustawą prawo restrukturyzacyjne to postępowanie, którego celem jest ochrona przedsiębiorstwa z problemami finansowymi przed upadłością, poprzez zawarcie układu z wierzycielami. Zgodnie z ustawą, restrukturyzacja może być prowadzona w stosunku do przedsiębiorców niewypłacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością (szczegółowo te terminy opisujemy poniżej).

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych:

• postępowanie o zatwierdzenie układu
• przyspieszone postępowanie układowe
• postępowanie układowe
• postępowanie sanacyjne

Powyżej opisywaliśmy przesłanki determinujące, czy dany podmiot może otworzyć restrukturyzację (w ogólności, są to przesłanki wspólne dla wszystkich 4 postępowań wymienionych powyżej). Dla rozpoczęcia restrukturyzacji w myśl prawa restrukturyzacyjnego konieczny jest określony status (przedsiębiorca, rolnik, wspólnik spółki osobowej czy inny uprawniony podmiot), a także określona sytuacja finansowa (niewypłacalność bądź zagrożenie niewypłacalnością).

Postępowanie układowe to postępowanie, które umożliwia dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielami po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. W kontekście postępowania układowego należy wspomnieć, że może ono zostać otwarte przez sąd, jeżeli zostanie spełniona dodatkowa przesłanka dot. wysokości wierzytelności spornych. Minimalna wartość wierzytelności, które dłużnik kwestionuje, musi wynosić 15%. Jeżeli podmiot ma mniej wierzytelności spornych niż powyżej wskazany pułap, to powinien rozważyć otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego innego rodzaju – przykładowo postępowania o zatwierdzenie układu czy przyspieszonego postępowania układowego.

W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że specyfiką postępowania układowego jest, że w ramach tego postępowania sąd nie tylko bada warunki formalne i zatwierdza układ, ale także rozstrzyga o wierzytelnościach spornych (stąd dość złożona procedura tego typu postępowania, a także wymóg dot. wartości wierzytelności spornych).

Oprócz tego, postępowanie układowe ma korzyści typowe dla wszystkich rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych- szerzej tę kwestię poruszamy poniżej. Jaka jest zatem relacja i różnice dot. postępowania układowego w odniesieniu do innych rodzajów postępowań?

Postępowanie układowe a postępowanie o zatwierdzenie układu

Postępowanie o zatwierdzenie układu, zwane także niekiedy uproszczoną restrukturyzacją, jest to postępowanie które zostało wprowadzone do prawa restrukturyzacyjnego względnie niedawno (grudzień 2021). Jest to postępowanie, które rozpoczyna się w momencie obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego (które dokonuje nadzorca układu po podpisaniu umowy z dłużnikiem o nadzór nad postępowaniem). Dzięki temu postępowanie może zostać wszczęte szybko, a rolą sądu jest wyłącznie późniejsze sprawdzenie (na etapie zatwierdzania układu) legalności przebiegu całego procesu i przypieczętowanie powyższego faktu zatwierdzeniem układu.

Istotne jest, że postępowanie układowe rozpoczyna się w momencie otwarcia przez sąd (a nie w momencie złożenia wniosku). Sprawia to, że praktycznie rozpoczęcie postępowania układowego trwa znacznie dłużej. Ponadto, wszczęcie postępowania układowego powoduje zmianę w KRS spółek wpisanych do tego rejestru (dodaje się do nazwy spółki wzmiankę „w restrukturyzacji”). Przyjmuje się natomiast, że taka zmiana nie zachodzi w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu. Chyba najważniejszą różnicą jest jednak, że postępowanie układowe można wszcząć w przypadku, gdy suma wierzytelności spornych przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności. Postępowania o zatwierdzenie układu natomiast można wszcząć wyłącznie w sytuacji, gdy suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności.

Postępowanie układowe a przyspieszone postępowanie układowe

Przyspieszone postępowanie układowe i postępowanie układowe, co może wskazywać już sama nazwa tych postępowań, są bardzo podobne. Oba te rodzaje restrukturyzacji rozpoczynają się w momencie rozpoznania wniosku o wszczęcie postępowania przez sąd (tj. w momencie otwarcia restrukturyzacji przez sąd).

Główną różnicą między tymi typami postępowań jest kwestia sumy wierzytelności spornych. W przyspieszonym postępowaniu układowym, podobnie jak w postępowaniu o zatwierdzenie układu, suma wierzytelności spornych nie może przekraczać 15%.

Postępowanie układowe a sanacja

Sanacja jest postępowaniem o najbardziej sformalizowanym trybie. Jako jedyne z postępowań restrukturyzacyjnych wiąże się z tym, że dłużnik traci zarząd nad przedsiębiorstwem, a w jego miejsce wchodzi wyznaczony przez sąd nadzorca.

Takie działanie nie ma miejsca w przypadku postępowania układowego. Pomimo tego, że ten rodzaj postępowania jest również sformalizowany, to dłużnik na każdym etapie tego postępowania może formalnie zarządzać swoim biznesem- ograniczenia dotyczą wyłącznie czynności przekraczający zakres zwykłego zarządu.

Podobnie jak sanacja, postępowanie układowe może również być otwarte w przypadku, gdy w przedsiębiorstwie jest spory udział wierzytelności spornych (przekraczający 15%).

Postępowanie układowe jest jednym z bardziej sformalizowanych typów restrukturyzacji. Jeżeli jednak jest dobrze przeprowadzone, z uczestnictwem wyspecjalizowanego doradcy oraz planem, świadomością realnych (tj. możliwych do zaakceptowania przez wierzycieli) propozycji układowych może okazać się drugą szansą dla przedsiębiorstwa i może umożliwić uniknięcie upadłości.

Filip Nowaczyk