|
3 grudnia 2022 | Ostatnio zmodyfikowano 17 grudnia, 2023 o 14:27 | Czas na przeczytanie: 10 minut
Pozostałe Artykuły
Czym jest połączenie i przejęcie spółek kapitałowych?
Połączenie i przejęcie spółek kapitałowych opisuje kodeks spółek handlowych, a także prawo unijne, przedstawiając dwa sposoby połączenia, a są to:
połączenie przez przejęcie (inkorporacja, wcielenie, łac. per incorporationem),
połączenie przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej (zjednoczenie, łac. per unionem).
W sytuacji opisanej w punkcie pierwszym (przejęciu), majątek posiadany przez spółkę przejmowaną, przechodzi poprzez następstwo prawne (jest to tak zwana sukcesja uniwersalna), do spółki przejmującej a wspólnicy oraz akcjonariusze spółki przejmowanej, otrzymują równowartość udziałów (akcji) od spółki przejmującej. Przejmowana spółka traci również swój byt prawny i ulega rozwiązaniu. Nie dochodzi tu jednak do postępowania likwidacyjnego (art. 493 § 1 KSH). Spółka przejmująca z kolei zachowuje wprawdzie swój byt prawny oraz organizacyjny, jednakże jej sytuacja finansowa może ulec zmianie. Mowa tutaj nie tylko o polepszeniu sytuacji finansowej spółki, ale również o jej pogorszeniu w zależności od tego, w jakiej kondycji finansowej była firma, która została przejęta.
Należy zauważyć, że wraz z połączeniem się spółek przez przejęcie zwykle dochodzi również do podwyższenia kapitału zakładowego w firmie, która dokonała przejęcia, a celem tego jest ustalenie nowych udziałów (akcji) dla akcjonariuszy oraz wspólników z przedsiębiorstwa, które zostało przejęte.
Odrębnym przypadkiem jest drugi typ, czyli połączenie przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej. W tym przypadku majątki wszystkich spółek, które biorą udział w fuzji na skutek następstwa prawnego, trafiają do nowo zawiązanej spółki. Wspólnicy / akcjonariusze obu spółek otrzymują udziały w zawiązanym właśnie przedsiębiorstwie.
Należy również pamiętać, że zarówno spółka przejmująca, jak i spółka nowo zawiązana z dniem połączenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółek przejmowanych bądź spółek łączących się. Należy przez to w szczególności rozumieć wszystkie zezwolenia, koncesję, a także ulgi.
Skutki prawne wynikające z połączenia spółek
Pod koniec poprzedniego podrozdziału wspomniano o tym, że spółka przejmująca bądź spółka nowo zawiązana, wstępuje we wszystkie prawa oraz obowiązki spółek, które uległy przejęciu, bądź spółek, które się połączyły. Jak to jednak wygląda?
Otóż z dniem połączenia dochodzi do tak zwanej sukcesji uniwersalnej. Sprawę szerzej opisuje wyrok NSA w Warszawie z dnia 18 stycznia 2018 roku (sygn. akt I OSK 1740/17) „konsekwencją połączenia spółek w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. jest utrata bytu prawnego jedynie przez spółkę przejmowaną, w której wszystkie prawa i obowiązki wstępuje spółka przejmująca, co następuje z chwilą połączenia, a więc z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby, odpowiednio spółki przejmującej, co powoduje jednocześnie wykreślenie spółki przejmowanej z rejestru (art. 493 § 1 i 2 oraz art. 494 § 1 k.s.h.).
Połączenie to nie prowadzi zatem do utraty bytu prawnego spółki przejmującej i wykreowania na bazie majątków łączących się spółek nowego podmiotu prawa handlowego, jak ma to miejsce w przypadku połączenia na zasadach określonych w art. 492 § 1 pkt 2 k.s.h., a więc łączenia się przez zawiązanie nowej spółki. Spółka przejmująca nadal istnieje zatem jako odrębny podmiot, a wszelkie nabyte przez nią przed połączeniem prawa, w tym prawa ze sfery publicznoprawnej, pozostają przy tej spółce. Sukcesja uniwersalna, a więc wstąpienie spółki przejmującej we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej, wywołuje zatem także skutki w sferze praw i obowiązków publicznoprawnych. W konsekwencji uznać należy, iż skoro następstwo prawne występuje pod tytułem ogólnym, to nie mamy do czynienia z zakończeniem działalności spółki przejętej, lecz z kontynuacją tej działalności przez spółkę przejmującą”.
Do sprawy odniósł się też Sąd Najwyższy z wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 roku (sygn. akt III SK 15/16) w którym to stwierdzono, że „celem unormowania wynikającego z art. 494 § 1 i 2 k.s.h. [sukcesja uniwersalna praw i obowiązków] jest ułatwienie obrotu i usprawnienie przebiegu procesów konsolidacyjnych także przez zabezpieczenie interesów pozostałych uczestników rynku (w szczególności przed pozornym zniknięciem podmiotu odpowiedzialnego za naruszenie prawa)”.
Mówiąc prościej, jeżeli jest spółka A, która przejmuje spółkę B to na zasadzie sukcesji uniwersalnej, wszelkie prawa i obowiązki spółki B, takie jak na przykład umowy zawarte z klientami, rozmaite decyzje biznesowe etc. wchodzą w zakres obowiązków spółki A.
Skutki podatkowe połączenia spółek
Zgodnie z obecnie wprowadzonymi regulacjami dotyczącymi CIT oraz VAT, za przychód podatkowy uważa się łączną wartość majątkową spółki przejmowanej przez spółkę przejmującą lub nowo utworzoną w dniu łączenia danych podmiotów. Z przychodów podatkowych wyłącza się jednak: wartość majątku spółki przejmowanej otrzymanego przez spółkę przejmującą odpowiadającej wartości emisyjnej udziałów (akcji) przydzielonych udziałowcom (akcjonariuszom) spółek łączonych oraz wartość majątku spółki przejmowanej, odpowiadającej procentowemu udziałowi spółki przejmującej w kapitale zakładowym spółki przejmowanej, określonemu na ostatni dzień poprzedzający dzień łączenia, otrzymanego przez spółkę przejmującą posiadającą w kapitale zakładowym spółki przejmowanej udział w wysokości nie mniejszej niż 10%. Ponadto spółka przejmująca bądź spółka nowo zawiązana, z dniem jej utworzenia, przejmuje wszystkie przewidziane przez przepisy prawa podatkowego obowiązki poprzedniczek. Jest to tak zwana sukcesja podatkowa.
Przepisy przejęcia spółek bądź ich połączenia są neutralne z punktu widzenia podatku VAT. Art. 6 ustawy o VAT wskazuje wyraźnie na fakt, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do transakcji, które są związane ze zbyciem przedsiębiorstwa etc. W praktyce połączenie spółek to czynność w całości wyłączona z opodatkowania VAT w sytuacji, kiedy na daną spółkę zostanie przeniesione przedsiębiorstwo bądź zorganizowana część przedsiębiorstwa (zcp).
Istnieją jednak pewne odstępstwa od tej reguły. Spółka, która przejęła inny podmiot, jest bowiem zobowiązana do zapłaty podatku VAT wynikającego z deklaracji bądź z decyzji podjętej przez dany organ, jeżeli obowiązek zapłaty podatku VAT ciążył na podmiocie w momencie jego przejęcia. Warto jednak zauważyć, że w momencie przejęcia spółki bądź ich połączenia, nowy organ nie przejmuje tylko i wyłącznie obowiązki związane z podatkiem VAT. Przejmuje on również prawa, które przysługiwały poprzednikowi. Prowadzi to do najważniejszej kwestii, jaką jest prawo do odliczenia podatku VAT.
To skomplikowana kwestia, która była wielokrotnie analizowana przez podatników, jak i Ministerstwo Finansów oraz organy mu podległe. Najważniejsza z punktu widzenia odliczenia podatku VAT jest decyzja WSA w Rzeszowie, który stwierdził, że „w drodze przejęcia spółek handlowych na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych dojdzie do uniwersalnej sukcesji podatkowej, w wyniku której spółka przejmująca (podatnik) wstąpi we wszelkie prawa i obowiązki podatkowe spółek przejmowanych, w tym również związane z odliczaniem VAT naliczonego. Sąd wskazał, że określenie w fakturze VAT jako nabywcy spółki przejętej nie wyłącza prawa spółki przejmującej do odliczenia VAT naliczonego. O prawie do odliczenia decydują bowiem w takiej sytuacji okoliczności faktyczne zdarzenia gospodarczego, a nie sposób określenia nabywcy. W konsekwencji nawet wówczas, gdy na fakturach wskazane będą dane spółek przejętych, faktury takie będą stanowiły podstawę do odliczenia podatku naliczonego przez spółkę przejmującą”.
Wniosek ten pozwolił na wysunięcie jasnej tezy dotyczącej odliczenia podatku VAT. Brzmi ona następująco: spółka przejmująca bądź spółka powstała na skutek połączenia się dwóch lub większej ilości firm ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur, które były wystawione na spółkę przejmowaną po dniu połączenia spółek. Nie ma również obowiązku korygowania danych nabywcy. Należy również zauważyć, że nie jest konieczne wystawienie not korygujących na dane nabywcy towaru lub usługi w celu skorzystania z prawa do odliczenia podatku. To stwierdzenie w pełni wyczerpuje kwestię związaną z odliczeniem podatku VAT po przejęciu spółek. Innymi słowy, jeżeli spółka została przejęta na przykład 10 kwietnia 2022 roku, a fakturę wystawiono na 15 kwietnia 2022 roku, to firma, która przejęła spółkę, ma pełne prawo do odliczenia VAT-u naliczonego z owej faktury. Odliczenia może dokonać bez konieczności korekty danych nabywcy, które są zawarte na fakturach.
Odwołanie do interpretacji podatkowych ws. VAT
Interpretacje podatkowe są wydawane na podstawie wniosku podatnika. Takich wniosków z roku na rok przybywa coraz więcej, tak przynajmniej wynika z danych przedstawionych przez Ministerstwo Finansów. Zwiększa się również ilość skarg na niekorzystne interpretacje. Podatnik ma prawo nie zgodzić się z decyzją podjętą przez Urząd Skarbowy. Podatnik, który jest przekonany o tym, iż interpretacja podatkowa, którą otrzymał, jest błędna, ma pełne prawo wystąpić o wydanie nowej interpretacji podatkowej przez Urząd Skarbowy. Decydując się na taki wniosek, podatnik powinien odnieść się do pierwszej interpretacji przedstawionej przez Fiskus i przedstawić swoje stanowisko oraz opisać, dlaczego nie zgadza się on z otrzymaną opinią. Po zmianach, które weszły w życie z dniem 1 czerwca 2017 roku, odwołanie można złożyć od razu po wydaniu interpretacji w ramach skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Innymi słowy, przed złożeniem skargi nie jest wymagane, aby informować Krajowej Informacji Skarbowej o odwołaniu się od interpretacji podatkowej. Jeżeli podatnik otrzyma błędną interpretację indywidualną, to nie traci on ochrony prawnej. Warto zauważyć, że indywidualna interpretacja podatkowa nie ma charakteru wiążącego zarówno dla podatnika, jak i dla Urzędu Skarbowego. Innymi słowy, nie można jej traktować jako wykładni obowiązującego w Polsce prawa. Podatnik nie musi się także stosować do jej postanowień.
Zgodnie z przepisami, które weszły w życie z dniem 1 czerwca 2017 roku, niekorzystna interpretacja przepisów podatkowych jest zaskarżana poprzez zgłoszenie jej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, który wydał daną interpretację, czyli dyrektora KIS w ciągu 30 dni od doręczenia interpretacji. Dyrektor KIS może zmienić interpretację indywidualną z urzędu w wyniku uwzględnienia skargi do sądu administracyjnego w ciągu 30 dni.
Omówienie przepisów związanych z odwołaniem do interpretacji podatkowych ws. VAT jest o tyle ważne, że połączenie spółek bądź przejęcie spółki, to proces skomplikowany, który często prowadzi do błędnej interpretacji przepisów podatkowych przez fiskus (notabene taka interpretacja do sprawy, podczas której WSA w Rzeszowie wydawał opinie, przedstawioną w tym artykule). Jeżeli więc przedstawiciele spółki będą niezadowoleni z interpretacji podatkowej wystawionej przez Fiskus, mogą oni w terminie do 30 dni, odwołać się od niej do sądu administracyjnego.
Zaufali nam:
