Pakiet mobilności – wszystko, co musisz wiedzieć

Czym jest pakiet mobilności?

Pakiet mobilności to nic innego jak zmiany w obowiązujących sektor transportowy przepisach, które mają za zadanie ujednolicić zagadnienia związane z:

• czasem jazdy kierowców;
• odpoczynkiem;
• dostępem do rynku;
• działaniem tachografów;
• delegowaniem kierowców.

Zmiany są daleko idące i wiążą się z koniecznością dostosowania bieżącej działalności gospodarczej do nowych wymagań. Dla pracodawców oznacza to obowiązek przeszkolenia kadry, zmiany organizacji pracy, a nierzadko również implementacji zmienionego software’u ERP, który będzie w stanie śledzić procesy w przedsiębiorstwie z uwzględnieniem zmian. W praktyce wdrożenie pakietu mobilności może oznaczać konieczność poniesienia znacznych kosztów związanych z adaptacją biznesu do nowych wymagań (jak np. obowiązkowa wymiana tachografów analogowych, czy odpoczynków tygodniowych regularnych).

Jakie zmiany objął pakiet mobilności w 2020 roku?

Ujednolicanie przepisów dotyczących pracy kierowców zaczęły się jeszcze w sierpniu 2020 r. Początkowo zmiany obejmowały następujące kwestie:

• możliwość odbycia dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych (odpoczynków tygodniowych skróconych) pod warunkiem rekompensaty, która spełnia następujące warunki:
• odpowiada równoważnemu czasowi odpoczynku, który zostanie wykorzystany jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia pracy;
• poprzedza regularny odpoczynek tygodniowy trwający 45 godzin;
• może zostać połączona ze skróconym czasem odpoczynku (trwającym minimum 9 godzin);
• konieczność zorganizowania pracy kierowców w taki sposób, aby raz na cztery tygodnie mogli oni wrócić do bazy i odbyć odpoczynek w siedzibie przewoźnika lub swoim miejscu zamieszkania;
• możliwość wydłużenia czasu jazdy o godzinę pod warunkiem, że jest to sytuacja wyjątkowa, która nie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego. W szczególnych sytuacjach o dwie godziny – jeżeli kierowca dotrze do bazy przewoźnika lub swojego miejsca zamieszkania i dodatkowo:
• wydłużony czas jazdy został poprzedzony przerwą trwającą minimum 30 minut;
• nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu drogowego;
• wystąpiły wyjątkowe okoliczności;

Wydłużony czas pracy należy udokumentować, a kierowcy przysługuje z tego tytułu rekompensata w postaci dodatkowego odpoczynku;

• dopuszczalna przerwa w czasie jazdy trwająca 45 minut, jeżeli kierowca podróżuje w załodze kilkuosobowej i nie jest zaangażowany w pomoc osobie prowadzącej pojazd (np. jako nawigator);
• zakaz odbywania regularnego odpoczynku w kabinie – miejsce odpoczynku powinno posiadać własną infrastrukturę noclegową i sanitarną.

Zmiany w pakiecie mobilności 2022

W dwa lata później, w 2022 r. weszły w życie kolejne przepisy w zakresie pakietu mobilności. Dotyczyły one nie tylko pracy samych kierowców, ale także organizacji przedsiębiorstwa transportowego.

Zmiany organizacyjne

Przede wszystkim kierowcy międzynarodowi operujący na terenie danego kraju muszą otrzymywać wynagrodzenie takie, jak mieszkańcy tego państwa. Pojawiła się więc konieczność dostosowania płacy polskich kierowców do przepisów o wynagrodzeniu minimalnym w danym kraju. Do wynagrodzenia nie mogą być wliczane diety i ryczałty za noclegi, co znacząco podnosi koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli prawodawstwo danego kraju przewiduje dodatki do wynagrodzenia kierowców, obowiązek ich wypłaty dotyczy także polskiego przedsiębiorcy.

Zmiana w zakresie płacy dotyczy przewozów kabotażowych oraz tzw. cross-trade, ale już nie bilateralnych i tranzytowych na terenie Unii Europejskiej czy transportu drogowego. Przekraczając granicę państwa, należy dokonać odpowiedniej adnotacji w tachografie (lub też sprzęt dokona jej samodzielnie w przypadku urządzeń nowej generacji).

Kolejną zmianą jest konieczność zgłaszania do Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (IMI) kierowców wykonujących przewozy kabotażowe oraz typu cross-trade. Kierowca musi mieć przy sobie kopię zgłoszenia delegowania do systemu IMI wyposażoną w kod QR, którego zeskanowanie daje kontrolującemu dostęp do najważniejszych informacji.

Zmiany dotknęły również rozporządzenie regulujące przewóz kabotażowy – wprowadzono obowiązkowy zjazd do bazy, cooldown period między kolejnymi przejazdami, a także limit 3 przejazdów w jednym, 7-dniowym okresie w obrębie tego samego państwa jednym pojazdem.

Planując założenie bazy transportowej, przedsiębiorca musi przewidzieć odpowiednią liczbę miejsc postojowych odpowiadającą minimum 1/3 wszystkich zarejestrowanych pojazdów. Dodatkowo w firmie musi być przechowywana kompletna dokumentacja związana z prowadzeniem działalności transportowej. Przedsiębiorca transportowy musi wyróżniać się dobrą reputacją (niekaralność za wybrane przestępstwa m.in. z zakresu prawa pracy, prawa gospodarczego). Do typowych przestępstw naruszających dobrą reputację zalicza się m.in. wykonywanie przewozów samochodem bez ważnego badania technicznego lub pojazdem w, którym występują usterki techniczne.

Zmiany w przepisach objęły obowiązek wniesienia zabezpieczenia finansowego w wysokości 1800 euro na pierwszy pojazd i 900 euro na każdy kolejny.

Poszerzony obowiązek posiadania licencji przewoźnika

W 2022 r. wprowadzono również istotne modyfikacje w zakresie uprawnień do wykonywania zawodu przewoźnika. Prowadzenie przedsiębiorstwa posługującego się samochodami z DMC większym niż 2,5 tony wiążę się z koniecznością uzyskania licencji transportowej oraz zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika. Pojawiła się też możliwość wyznaczenia osoby fizycznej, do której zadań będzie należało zarządzanie transportem, ale nie może ona obsługiwać jednocześnie więcej niż 4 firmy i 50 pojazdów.

Zmiany w pakiecie mobilności 2023 – co trzeba wiedzieć?

Rok 2023 przyniósł ze sobą kolejne wymagania w zakresie pakietu mobilności. Dotyczą one przede wszystkim organizacji przedsiębiorstwa transportowego oraz montażu urządzeń rejestrujących.

Zmiany w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa transportowego

Doprecyzowano pojęcie bazy eksploatacyjnej. Obecnie musi ona spełniać następujące wymagania:

• infrastruktura bazy musi być dobrana w taki sposób, aby możliwe było prowadzenie działalności w sposób zorganizowany i ciągły;
• wielkość bazy eksploatacyjnej jest adekwatna do skali prowadzonej działalności;
• w skład bazy musi wchodzić co najmniej jedno miejsce postojowe, miejsce załadunku i rozładunku oraz miejsce do konserwacji i naprawy.

Liczba miejsc postojowych powinna odpowiadać liczebnością 1/3 pojazdów zarejestrowanych przez przedsiębiorcę, a w przypadku niewielkich przewoźników wystarczy, że będzie to jedno lub dwa miejsca postojowe.

Kolejna zmiana wprowadzona w 2023 roku dotyczy obowiązku zgłoszeniowego. Przedsiębiorca prowadzący firmę przewozową musi corocznie składać sprawozdanie zawierające liczbę oraz średnią arytmetyczną zatrudnianych w ubiegłym roku kierowców (niezależnie od podstawy i wolumenu zatrudnienia).

Zmodyfikowano także przepisy ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym poprzez dodanie art. 26f, zgodnie z którym kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu przepisów kodeksu pracy.

Obowiązek modernizacji tachografów

Firmy przewozowe został też zobligowane do instalacji nowych, „inteligentnych” tachografów. Począwszy od sierpnia 2023 w nowych samochodach powinny być montowane tachografy piątej generacji, wyposażone m.in. w system GPS pozwalający na monitorowanie położenia pojazdu (w tym automatyczne odnotowywanie przekroczenia granicy), system łączności bliskiego zasięgu, który znacząco ułatwi przeprowadzanie kontroli oraz monitorowanie miejsc załadunku i rozładunku.

Jakie zmiany w ramach pakietu mobilności wejdą w życie w kolejnych latach?

W zasadzie główne zmiany zapowiadane w ramach pakietu mobilności już obowiązują, nie oznacza to jednak, że to koniec odświeżania przepisów. Czego możemy spodziewać się w 2024 r. oraz w nadchodzących latach?

• Do końca 2024 r. należy wymienić tachografy analogowe oraz cyfrowe G1 w pojazdach służących do międzynarodowych przewozów. Po tej dacie dopuszczalne będzie wykonywanie przewozów wyłącznie pojazdami wyposażonymi w inteligentny tachograf G2V1 lub G2V2 (montowany obowiązkowo od 21 sierpnia 2023 r.). Nowe urządzenia do rejestracji jazdy muszą przechowywać dane przez 56 dni, ponieważ wydłużeniu ulegnie czas, w jakim właściwy organ może przeprowadzić kontrolę.
• Najpóźniej do 19 sierpnia 2025 r. inteligentne tachografy powinny być zamontowane również w tych pojazdach, które do tej pory wykorzystywały urządzenia G2V1.
• Do dnia 1 czerwca 2026 roku montaż tachografów inteligentnych drugiej generacji jest obowiązkowy również w pojazdach o DMC od 2,5 tony wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym.

Warto zaznaczyć, że obowiązek wymiany tachografów nie dotyczy transportu krajowego, a także wykonywania przejazdów w ramach konwencji AETR (fr. Accord Européen sur les Transports Routiers). Umowa AETR obejmuje przewozy realizowane częściowo na terenie państw trzecich – poza obszarem UE, EOG oraz krajami będącymi stroną umowy. Do tych przewozów przedsiębiorca może wykorzystywać samochody wyposażone w starsze modele tachografów. Może się więc okazać, że nie ma potrzeby modernizacji całej floty od razu.

Sankcje za niedostosowanie prowadzonej działalności do wymogów pakietu mobilności

W obowiązujących przepisach pojawiły się kary dotyczące niezrealizowania obowiązków nałożonych przez pakiet mobilności. Wśród sankcjonowanych czynów można wymienić realizowane przedłużonego odpoczynku w kabinie pojazdu (kara 50 zł), brak organizacji dokumentacji dotyczącej powrotu kierowcy (kara 150 zł dla kierowcy i 50 zł dla zarządzającego transportem) czy brak wpisu przekroczenia granicy kraju (kara 100 zł dla kierowcy). Choć te kary mogą wydawać się symboliczne, można wskazać również znacznie surowsze sankcje, jak:

• 3000 zł za brak dokumentacji przewozu, jak listy przewozowe;
• 2000 zł za nieprzestrzeganie powrotu kierowców do firmy maksimum co 8 tygodni.

Zmiany wprowadzane w ramach pakietu mobilności zmierzają do ujednolicenia obowiązujących przepisów. Niemniej jednak dostosowanie się do nich stanowi duże wyzwanie nie tylko dla firm, które operują na rynku od lat, ale też przedsiębiorców, którzy dopiero wchodzą na rynek TSL.

Dostosowanie rozwiązań stosowanych w firmie transportowej do nowych wymagań wymaga kompleksowej analizy umów zawartych z pracownikami, grafiku ich pracy, ale także rozwiązań technicznych zastosowanych w samym przedsiębiorstwie, jak i pojazdach wykorzystywanych przy transporcie. Szacuje się, że koszty prowadzenia działalności związane z wprowadzeniem zmian mogą zwiększyć wydatki przedsiębiorstwa nawet o kilkadziesiąt procent.

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam