Majątek małżonków a restrukturyzacja

Kancelaria prawna RPMS → Aktualności prawne ⚖️ → Restrukturyzacja i upadłość → Majątek małżonków a restrukturyzacja

Kamila Wasilewska

8 września 2023 | Ostatnio zmodyfikowano 13 grudnia, 2023 o 16:36 | Czas na przeczytanie: 5 minut

Postępowanie restrukturyzacyjne w przypadku osób, które pozostają w związku małżeńskim i nie zawarły umowy o rozdzielność majątkową (intercyzy), może rodzić pewne problemy praktyczne. W przeciwieństwie do postępowania upadłościowego, wszczęcie restrukturyzacji nie skutkuje ustanowieniem rozdzielności majątkowej. Wręcz przeciwnie, z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego majątek wspólny małżonków wchodzi do masy układowej lub sanacyjnej i podlega nadzorowi nadzorcy sądowego albo zarządowi zarządcy.

Majątek wspólny małżonków wchodzi do masy układowej lub sanacyjnej w stanie, w jakim znajdował się w momencie otwarcia restrukturyzacji. Co więcej, ustanowienie rozdzielności majątkowej po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest niedopuszczalne. Nie może tego dokonać ani sąd ani sami małżonkowie.

Z niniejszego artykułu dowiesz się jakie problemy wiążą się z faktem braku rozdzielności majątkowej przy wniosku o ogłoszenie upadłości oraz jak je rozwiązać. O rozdzielności majątkowej (przeciwieństwa ustroju wspólności majątkowej) dowiesz się więcej z tego artykułu: https://rpms.pl/umowa-majatkowa-malzenska/.

Kamila Wasilewska

RADCA PRAWNY

Specjalizacja: Prawo finansowe i FinTech, AML, sprawy sporne i sądowe, prawo...

Więcej artykułów tego autora

Zarząd majątkiem wspólnym a postępowanie restrukturyzacyjne

Bardzo duże znaczenie w kontekście restrukturyzacji, w przypadku majątku wspólnego małżonków ma treść Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (KRO). Jak wynika z art. 36 tej ustawy, oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Co do zasady każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy stanowią inaczej.

Pewien wyjątek dotyczy przedmiotów służących małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej – tymi przedmiotami małżonek zarządza samodzielnie. Czym jest zarząd? Obejmuje on przede wszystkim czynności (zarówno faktyczne jak i prawne) zmierzające do zachowania tego majątku – są to więc przede wszystkim czynności o charakterze zachowawczym, zmierzające do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym.

Jakie są skutki restrukturyzacji? W takim wypadku to zarządca lub nadzorca układu wstępuje w miejsce jednego z małżonków i samodzielnie zarządza przedmiotami służącymi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej. W pozostałym zakresie: musi współpracować z drugim małżonkiem w zarządzie majątkiem wspólnym.

Co istotne, zarządcy (lub nadzorcy układu) przysługuje także prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec czynności zarządu wynikające z art. 361 KRO i w drugą stronę: sprzeciw wobec działań zarządcy albo nadzorcy może zgłosić drugi małżonek. Sprzeciw obejmuje czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny. Sprzeciw nie może także dotyczyć czynności zarządu podejmowanej w ramach działalności zarobkowej – zatem przykładowo mąż nie może sprzeciwić się czynności zarządu związanej z przedsiębiorstwem żony, wobec której wszczęto postępowanie restrukturyzacyjne. Warto pamiętać jednak, że sprzeciw jest skuteczny wobec osoby trzeciej tylko wtedy, gdy o nim wiedziała przed dokonaniem danej czynności.

Sprzedaż lub obciążenie składników majątku a restrukturyzacja

Zgodnie z art. 37 KRO zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do:

dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków (np. oddania w dzierżawę);
czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal (np. ustanowienia służebności, hipoteki);
czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;
darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka, inaczej jest nieważna. Problemu tego nie ma gdy zachodzi rozdzielność majątkowa.

Co to oznacza? Po pierwsze, jeżeli nadzorca lub zarządca chcą dokonać jednej z ww. czynności, czynność ta wymaga uzyskania zgody drugiego z małżonków w przypadku likwidacji majątku dłużnika i masy upadłości w postępowaniu upadłościowym należności. Pod rygorem nieważności, zarządca lub nadzorca nie może zatem np. sprzedać nieruchomości, zawrzeć umowy dzierżawy albo ustanowić hipoteki. Oznacza to, że małżonek może skutecznie sprzeciwić się czynności podjętej w postępowaniu restrukturyzacyjnym, jeżeli mieści się w katalogu wskazanym w art. 37 KRO. Natomiast, w przypadku, gdyby to drugi z małżonków chciał dokonać jednej z ww. czynności – wymagana jest zgoda nie małżonka, lecz zarządcy lub nadzorcy.

Sądowa zgoda na dokonanie czynności pomimo sprzeciwu małżonka

Może się zdarzyć, że zaistnieje spór między nadzorcą (zarządcą) a współmałżonkiem odnośnie możliwości wyrażenia zgody na dokonanie czynności albo – porozumienie ze współmałżonkiem napotyka na trudne do przezwyciężania przeszkody.

W takim wypadku drugi małżonek za zgodą nadzorcy (zarządcy) może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie danej czynności. Jeśli dobro rodziny tego wymaga, sąd wyrazi odpowiednią zgodę. Warto wskazać, że za dobro rodziny sądy uważają często także zabezpieczenie dłużnika przed upadłością.

Zarządca lub nadzorca a majątek wspólny małżonków

W przypadku postępowania restrukturyzacyjnego nadzorca lub zarządca mają wiele do powiedzenia w zakresie zarządzania majątkiem wspólnym. Mogą oni sprzeciwić się niektórym czynnościom wykonywanym przez drugiego małżonka, wspólnie z małżonkiem restrukturyzowanego sprawują zarząd nad majątkiem wspólnym, a dokonanie niektórych czynności wymaga uzyskania ich zgody.

Pytania i odpowiedzi

Jestem dłużnikiem w postępowaniu sanacyjnym. Zarządca chce sprzedać nieruchomość służącą mi dal celów prowadzenia działalności, jednak żona się na to nie zgadza. Czy jej sprzeciw ma znaczenie?

Tak. Sprzedaż nieruchomości, nawet wykorzystywanej tylko do działalności gospodarczej męża, stanowi jedną z czynności, która wymaga zgody żony. Sprzedaż nieruchomości bez jej zgody będzie nieważna.

Mąż chce oddać należącą do nas działkę w dzierżawę. Toczy się wobec mnie postępowania sanacyjne. Czy mąż musi dostać zgodę zarządcy?

Tak. Oddanie działki w dzierżawę osobie trzeciej wymaga uzyskania zgody zarządcy, pod rygorem nieważności.

Małżonek wykorzystuje samochód w działalności gospodarczej. Jest dłużnikiem, wobec którego wszczęto postępowanie restrukturyzacyjne. Chce wymienić opony w samochodzie na droższe, na co zgadza się nadzorca. Czy współmałżonek może sprzeciwić się tej czynności?

Nie. Samochód wykorzystywany jest do działalności zarobkowej, zatem małżonek zarządza nim samodzielnie i współmałżonek nie ma prawa zgłosić sprzeciwu wobec takiej czynności.

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam:

Spis treści

Pozostałe Artykuły

26 kwietnia 2024

Zakaz konkurencji w umowach transportowych

Czy wprowadzenie zakazu konkurencji do umowy jest dopuszczalne? Klauzule lub umowy przewidujące zakaz prowadzenia działalności...

Więcej

25 kwietnia 2024

Analiza przedwdrożeniowa – aspekty formalne i praktyczne

Na czym polega analiza przedwdrożeniowa? Analiza przedwdrożeniowa jest zespołem czynności, polegających na ustaleniu wymagań przedsiębiorstwa...

Więcej

24 kwietnia 2024

E-sport na tle obowiązującego prawa

Czy sport elektroniczny jest de facto sportem? Nazwa e-sport jest skrótem od sformułowania sport elektroniczny....

Więcej

23 kwietnia 2024

Wpływ postępowań restrukturyzacyjnych na toczące się postępowania sądowe i egzekucyjne

Jakie są zasady windykacji w przypadku niewypłacalności dłużnika? Zazwyczaj wierzyciel dowiaduje się o niewypłacalności dłużnika...

Więcej

22 kwietnia 2024

E – voting w spółkach

Czym jest e – voting? Kodeks spółek handlowych nie posługuje się wprost pojęciem e –...

Więcej

19 kwietnia 2024

Czym jest wrogie przejęcie i jak bronić się przed hostile takeover?

Na czym polega wrogie przejęcie? Pojęcie przejęcia jest używane w prawie handlowym na określenie procesu...

Więcej

18 kwietnia 2024

Wprowadzanie produktów na inne rynki UE a BDO, czyli międzynarodowy e-commerce i opakowania (na przykładzie Włoch i Niemiec)

Systemy zbliżone do BDO Podobne regulacje nie są jedynie domeną Polski – wynikają one z...

Więcej

18 kwietnia 2024

Praca na kilka „etatów” na B2B w IT

Czym charakteryzuje się praca w IT w modelu B2B? Według doniesień płynących z dużych korporacji...

Więcej

17 kwietnia 2024

Odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu w transporcie. Kto ją ponosi?

Gdzie została uregulowana odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu transportowego? Przeładowanie ciężarówek zdarza się zarówno w transporcie...

Więcej

16 kwietnia 2024

Czy komornik może zająć wierzytelność z umowy zlecenia?

Czy umowa zlecenie pomaga „ukryć się” przed komornikiem? Wbrew temu, co może się wydawać, umowa...

Więcej

15 kwietnia 2024

Co musi się znaleźć na metce odzieżowej?

Na kim ciąży obowiązek “metkowania” odzieży? Metka odzieżowa jest podstawowym źródłem informacji o odzieży, którą...

Więcej

12 kwietnia 2024

Obowiązki informacyjne spółek giełdowych

Dlaczego wypełnianie obowiązków informacyjnych przez spółki publiczne jest tak istotne? Warto zdawać sobie sprawę, że...

Więcej

11 kwietnia 2024

Umowa na stworzenie systemu ERP

Kiedy warto wdrożyć oprogramowanie ERP w firmie? Na wdrożenie ERP zazwyczaj decydują się firmy, które...

Więcej

10 kwietnia 2024

Wykorzystanie AI w technologii blockchain i smart contracts. Co warto wiedzieć?

Jak działają smart contracts? Inteligentne kontrakty wykorzystują kod źródłowy do automatycznego wyegzekwowania określonych praw lub...

Więcej

9 kwietnia 2024

Likwidacja spółki – podstawowe informacje

Na czym polega likwidacja spółki? Likwidacja spółki zmierza do zakończenia bieżącej działalności gospodarczej i wykreślenie...

Więcej

9 kwietnia 2024

Deepfake w świetle AI Act

Czym jest deepfake? Mianem deepfake’a określa się manipulację obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku powstałą...

Więcej

8 kwietnia 2024

AI ACT – najważniejsze informacje

Gdzie wykorzystywana jest sztuczna inteligencja? Choć sztuczna inteligencja (ang. Artificial Intelligence, AI) może kojarzyć się...

Więcej

8 kwietnia 2024

Usługi chmurowe: IaaS vs PaaS vs SaaS vs XaaS

Kto i dlaczego korzysta z usług chmurowych? Usługi wykorzystujące chmury obliczeniowe pozwalają na dostęp do...

Więcej

7 kwietnia 2024

Umowa wdrożeniowa na algorytm AI

Jaki model aplikacji projektuje dostawca? Na wstępie należy zaznaczyć, że umowy wdrożeniowe mają charakter kontraktów...

Więcej

5 kwietnia 2024

Usługa inicjowania płatności (PISP)

Usługa inicjowania płatności Payment Initiation Service polega na zainicjowaniu przez podmiot uprawniony do świadczenia tej...

Więcej

4 kwietnia 2024

Jak założyć fundację?

Założenie fundacji – korzyści Korzyści finansowe Fundacja ma możliwość finansowania działań poprzez różnego rodzaju dotacje,...

Więcej

3 kwietnia 2024

Umowa B2B (samozatrudnienie) a umowa o pracę – na co uważać?

Dlaczego strony decydują się na B2B? Samozatrudnienie może okazać się wygodną formą współpracy dla obu...

Więcej

2 kwietnia 2024

Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu

Pozycja członków zarządu a przepisy ordynacji podatkowej Już na wstępie należy zauważyć, że pozycja członków...

Więcej

29 marca 2024

Ile kosztuje upadłość spółki z o.o.?

Kiedy spółka musi zgłosić wniosek o upadłość? W pierwszej kolejności warto przypomnieć, kiedy zarząd spółki...

Więcej

28 marca 2024

Zakładanie oddziału firmy zagranicznej w Polsce

Oddział a przedstawicielstwo - różnice Oba te sposoby pozwalają bowiem, przynajmniej w pewnym zakresie, rozszerzyć...

Więcej

27 marca 2024

Procedury KYC (Know Your Customer) w działalności instytucji obowiązanych w rozumieniu AML

Czym są procedury KYC i jak wiążą się z AML? Procedury KYC to szereg czynności...

Więcej

26 marca 2024

Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej w 2023 r.

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jest aktem prawa normującym...

Więcej

25 marca 2024

Optymalizacja podatkowa w 2024 roku, czyli jak obniżyć podatki?

Na czym polega optymalizacja podatkowa? Prowadzenie każdej działalności gospodarczej, niezależnie od jej formy i rodzaju,...

Więcej

25 marca 2024

Umowa o dzieło zawierana przez członka zarządu

Na czym polega umowa o dzieło? Umowa o dzieło to kontrakt cywilnoprawny uregulowany w art....

Więcej

22 marca 2024

Przekształcenie działalności a założenie nowej spółki

Przekształcenie działalności czy założenie nowej – zalety i wady Punktem wyjścia dla rozważań jest art....

Więcej