Likwidacja spółki cywilnej

Art. 874 KC w paragrafie drugim wskazuje, że spółka cywilna ulega rozwiązaniu w dniu ogłoszenia upadłości wspólnika. Ustawodawca nie dodaje zaraz po tym sformułowania “…jeżeli w spółce cywilnej było jedynie dwóch wspólników”. A zatem należy przyjąć, że każdorazowe ogłoszenie upadłości któregokolwiek ze wspólników – nawet jeżeli byłoby ich wielu – powoduje rozwiązanie spółki. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący i jako taki nie może zostać wyłączony w drodze umowy spółki lub innej czynności prawnej między wspólnikami.

Śmierć wspólnika

W przypadku śmierci jednego ze wspólników – na wzór wyjścia wspólnika ze spółki – spółka ulega rozwiązaniu tylko wówczas, gdy w wyniku śmierci pozostał w spółce jeden wspólnik. Jeżeli wspólników jest przynajmniej trzech, śmierć jednego z nich nie powoduje zatem automatycznego rozpoczęcia likwidacji spółki. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku, gdy wspólnikiem spółki cywilnej będzie podmiot niebędący osobą fizyczną, który ulegnie likwidacji.

Zgodnie z art. 872 Kodeksu cywilnego, w umowie spółki można zastrzec że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.

Decyzja sądu

W przypadku gdy tylko jeden ze wspólników życzy sobie rozwiązać spółkę, art. 974 KC stanowi jasno, że może to zrobić z ważnych powodów. Ważnych, czyli jakich? Zgodnie z licznymi komentarzami i orzecznictwem przyjmuje się, że ważne powody to takie, dotyczą nie tylko jednego wspólnika albo grupy wspólników, lecz również bytu spółki jako całości. Wówczas wspólnik ten ma możliwość dochodzenia rozwiązania spółki w drodze powództwa sądowego. Wyrok sądu w przedmiocie rozwiązania spółki cywilnej zastępuje uchwałę wspólników w tym przedmiocie.

Bilans zamknięcia i podział majątku

Zamknięcie spółki cywilnej pociąga za sobą także konieczność zamknięcia ksiąg rachunkowych. Jeżeli likwidowana spółka cywilna prowadziła pełną księgowość będzie zobligowana do przygotowania bilansu końcowego na podstawie art. 12 ust 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Z kolei, jeżeli spółka cywilna prowadziła księgę przychodów i rozchodów wówczas będzie sporządzała tzw. remanent końcowy na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Wspólnicy dokonują spłaty istniejących zobowiązań, a pozostały wówczas majątek dzielą między siebie. Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki. Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.

Ponadto, wspólnicy likwidowanej spółki zobligowani są do sporządzenia wykazu majątku spółki na dzień likwidacji.

Wykreślenie z CEIDG

Likwidacja spółki cywilnej krok po kroku zakłada również jej wykreślenie z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Spółki cywilne bowiem – w odróżnieniu od spółek prawa handlowego – są rejestrowanej w tej właśnie Ewidencji, nie zaś w KRS. Zgodnie z z art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy w przypadku zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej lub przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę kapitałową, przedsiębiorca jest obowiązany złożyć wniosek o jego wykreślenie z CEIDG. Obecnie można zrobić to aż na trzy dostępne sposoby: przez Internet, fizycznie w urzędzie gminy lub listownie. Wzór wniosku o wykreślenie nosi nazwę CEIDG-1.

Wykreślenie jest bezpłatne i nie jest ograniczone w czasie – ustawodawca nie wskazuje terminu, w którym należy wykreślenia w CEIDG dokonać. Warto mieć jednak na uwadze, że co do zasady CEIDG powinno oddawać rzeczywisty stan podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Z tego też względu nie należy zwlekać ze zgłoszeniem rozwiązania spółki zbyt długo.

Wykreślenie z pozostałych rejestrów

Co do zasady wykreślenie działalności gospodarczej z CEIDG będzie skutkowało wykreśleniem jej także z baz REGON, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Urzędu Skarbowego. Wskazane bazy danych są ze sobą skorelowane i dlatego też nie ma potrzeby składania odrębnych wniosków. W przypadku spółek cywilnych jest jednak inaczej. Jakie dokumenty będą potrzebne przy likwidacji spółki cywilnej? Wspólnicy likwidowanej spółki zobowiązani są złożyć odrębne wnioski o wykreślenie z następujących baz danych:

• REGON – formularz RG-OP,

• NIP – formularz NIP-2,

• ZUS (w zakresie, w jakim spółka była płatnikiem – formularz ZUS ZWPA, wykreślenie wspólników – formularz ZUS ZWUA)

• VAT (jeżeli spółka uiszczała podatek VAT) – formularz VAT-Z,

• innych rejestrów np. rejestru działalności regulowanej, jeżeli spółka takową prowadziła.

Podsumowanie

Do likwidacji spółki cywilnej może dojść w wyniku wielu okoliczności, które można podzielić na te zależne od woli jej wspólników i całkowicie od niej niezależne. Odpowiedź na pytanie jak zamknąć spółkę cywilną, należy więc zacząć od zastanowienia się jaka przyczyna stoi u podstaw jej likwidacji.

Nie można pominąć żadnego z etapów, w szczególności trzeba dokonać podziału majątku oraz zgłosić jej likwidację do wszystkich urzędowych baz danych.